Braki szczepionek: wścieklizna, denga (brak w Lublinie), japońskie zapalenie mózgu (brak we Wrocławiu).
Jakie szczepienia do Wietnamu są zalecane i ile kosztują?
Wietnam szczepienia – jak spędzić zdrowe wakacje 2024?
Katarzyna Ślusarz |
2022-06-01 (ostatnia aktualizacja: 2024-10-16)
Warto chronić się przed chorobami (np. tropikalnymi) w Wietnamie, wykonując zalecane szczepienia przed wyjazdem. Immunizacja pozwoli uniknąć lub złagodzić przebieg infekcji, a co za tym idzie – wyeliminować/zmniejszyć koszty leczenia i zaoszczędzić czas, który straciłoby się na ciężką chorobę. Nie można też zapominać o zagrożeniu malarią i innymi chorobami, na które nie ma szczepień.
tężec (+ błonica i krztusiec) – pojedyncza dawka przypominająca (od 229 zł) ok. 30 dni przed podróżą
dur brzuszny – szczepienie jednodawkowe (299 zł) lub trzydawkowe doustne w dniach 1, 3 i 5 (299 zł/dawka) minimum 7-10 dni przed podróżą
WZW A – szczepienie dwudawkowe (od 289 zł/dawka) podawane w miesiącu 0 i 6-12 minimum 2-4 tygodnie przed podróżą
WZW B – dwie z trzech dawek szczepienia (od 139 zł/dawka) trzeba przyjąć ok. 30 dni przed podróżą
Wietnam szczepienia selektywne:
denga – szczepienie dwudawkowe w miesiącu 0 i 3 (1049 zł/dawka)
japońskie zapalenie mózgu – szczepienie dwudawkowe w dniu 0 i 28 (599 zł/dawka)
wścieklizna – szczepienie trzydawkowe w dniach 0, 7 i 21 lub 28 (399 zł/dawka) na 14 dni przed podróżą
meningokoki – szczepienie jednodawkowe (279 zł) albo podawane w 2-3 dawkach (449 zł/dawka) ok. 30 dni przed podróżą
Aby zaoszczędzić, można skorzystać z pakietów: Hotelowego za 749 zł lub Azja Południowo-Wschodnia za 1799 zł (sprawdź ofertę)
Kiedy i dlaczego warto wykonać szczepienia do Wietnamu?
Podróż do Wietnamu może być naprawdę wspaniałym przeżyciem. Aby w pełni cieszyć się urokami Dalekiego Wschodu, warto zaplanować swój wyjazd pod względem zdrowia i bezpieczeństwa. Szczepienia do Wietnamu pozwolą uniknąć niepotrzebnego stresu i niemałych kosztów związanych z leczeniem za granicą. Według MSZ, poziom tamtejszego systemu opieki zdrowotnej może odbiegać od europejskich standardów, a koszty leczenia w prywatnych (lepiej wyposażonych) placówkach są wysokie[1].
Żeby zadbać o swoje zdrowie, warto 6-8 tygodni przed wyjazdem odwiedzić TropicalMed. Dla osób planujących swoje szczepienia Wietnam jest bezpieczniejszą destynacją. Podróżny musi bowiem zmierzyć się z długim lotem (średnio ponad 20h) i gwałtowną zmianą strefy czasowej i klimatycznej. Wszystko to bywaobciążeniem dla organizmu, który w takich sytuacjach gorzej radzi sobie ze zwalczaniem ewentualnych infekcji.
Wietnam zalecane szczepienia wzmacniają odporność
Zaplanuj bezpieczne wakacje w Wietnamie.
Zaszczep się przed podróżą!
Na nieuodpornionych turystów w Wietnamie czyhają choroby tropikalne.
Profilaktyka wścieklizny zaniedbana w Wietnamie – łatwiej zarazić się podczas wakacji.
Na terenie kraju występuje WZW A, a mało osób w Polsce jest uodporniona na tę chorobę.
Zalecenia dopasowane do podróży. Wygodna rejestracja online. Skuteczne szczepionki.
Nie warto rezygnować z wizyty szczepiennej, korzystając z ofert podróży last minute. Niektóre szczepienia (np. dawka przypominająca na tężec) to jednorazowy zastrzyk, a inne (np. na japońskie zapalenie mózgu) można wykonać w schemacie przyspieszonym. Podczas wizyty zyskuje się także listę zaleceń profilaktycznych, kluczowych dla zdrowia w podróży.
Wietnam szczepienia obowiązkowe: czy do Wietnamu trzeba się szczepić?
Wiedza o obowiązku immunizacji w danym kraju jest jedną z ważniejszych w planowaniu podróży – chodzi tu nie tylko o zdrowie, ale i swobodę przemieszczania się (przekraczania granic).
Czy do Wietnamu trzeba się szczepić na COVID-19 (informacje aktualna na dzień 16.05.2022 r.): nie ma żadnych restrykcji związanych z rozprzestrzenianiem się koronawirusa. Zaświadczenia o szczepieniu, testy przed lub po przyjeździe, kwarantanna czy deklaracje zdrowotne zostały zniesione[2].
Wietnam zalecane szczepienia – które warto wykonać?
W tropikach zagrażają choroby, których nie ma w strefie klimatu umiarkowanego. Są na nie narażeni szczególnie nieuodpornieni turyści. Na rozprzestrzenianie się drobnoustrojów chorobotwórczych wpływa nie tylko klimat, ale także warunki higieniczno-sanitarne czy podejmowane (lub nie) działania profilaktyczne w danym kraju. Jakie szczepienia do Wietnamu mogą się przydać poszczególnym podróżnym?
Wietnam jakie szczepienia na pobyt w hotelu/podróż biznesową
Wietnam jakie szczepienia na wycieczkę objazdową
błonica, tężec, krztusiec
WZW typu A i B
dur brzuszny
meningokoki
denga
błonica, tężec, krztusiec
WZW typu A i B
dur brzuszny
japońskie zapalenie mózgu (JZM)
wścieklizna
+ profilaktyka malarii
Jak widać, zalecenia lekarza medycyny podróży są wydawane indywidualnie, w zależności od specyfiki konkretnej wycieczki (terminu, trasy i planowanych aktywności). Przykładowo, szczepienia do Wietnamu na wściekliznę jest ważne dla dzieci, które mają dużą ufność do zwierząt. Na WZW typu A częściej i ciężej zapadają natomiast dorośli.
Duże znaczenie mają też indywidualne predyspozycje pacjenta (stan zdrowia, historia szczepień, alergie, wiek)– warto więc zgłosić się do ośrodka po własny wykaz zalecanych szczepionek i zasad profilaktyki chorób na wakacjach. Przykładowo, chcąc w niedalekiej przyszłości odwiedzić Wietnam szczepienia na JZM można wykonać w schemacie przyspieszonym, ale tylko będąc w wieku 18-65 lat.
Przypominające szczepienia Wietnam
Każda podróż powinna być poprzedzona sprawdzeniem swojej książeczki szczepień i uzupełnienie ewentualnych braków, np. dawki przypominającej na błonicę, tężec i krztusiec. Immunizacja na wszystkie trzy choroby jest wykonywana obowiązkowo według PSO (Programu Szczepień Ochronnych), daje jednak tylko 10-letnią odporność. W razie potrzeby, tj. wygaśnięcia ochrony przed podróżą do Wietnamu, lekarz medycyny podróży zalecapojedyncze szczepienie przypominające.
To ważne, gdyż zadrapanie i zabrudzenie rany tężcemjest bardzo łatwe i może prowadzić do poważnej, bakteryjnej choroby układu nerwowego z napadami bolesnych skurczy mięśni (także oddechowych). Zakażenie błonicą i krztuścem (drogą kropelkową) i nabawienie się infekcji układu oddechowego jest mniej prawdopodobne, jednak warto skorzystać z ochrony, jaką dają preparaty 3w1.
Wirusowe zapalenie wątroby (żółtaczka)
WZW Ato z reguły ostra infekcja z żółtaczką i dolegliwościami ze strony układu pokarmowego, która rozprzestrzenia się głównie drogą fekalno-oralną: brudnymi rękami oraz przez żywność i wodę. Należy wiedzieć, że chcąc odwiedzić Wietnam zalecane szczepienia (tj. nieobowiązkowe w Polsce) należy wykonać na własną rękę. W zapobieganiu tzw. żółtaczce pokarmowej ważną rolę odgrywa też higiena: uzdatnianie wody, mycie rąk i warzyw/owoców przed jedzeniem itd.
WZW B rozprzestrzenia się przez skażoną krew i inne płyny ustrojowe. Może prowadzić do ostrej lub co gorsza, przewlekłej infekcji wątroby, prowadzącej do marskości lub nowotworu. Dla osób mających za sobą te szczepienia Wietnam, który jest bardziej obciążony wirusem HBV, jest zdecydowanie bezpieczniejszym miejscem[3].
Skojarzone szczepienia Wietnam: dla osób, które nie zostały obowiązkowo zaszczepione przeciw WZW B, czyli wszystkich urodzonych przed 1994 rokiem, dobrą opcją jest preparat skojarzony na oba typy WZW (A + B). Jest ono podawane w cyklu trzydawkowym (miesiąc 0-1-6).
To infekcja bakteryjna, której można nabawić się brudnymi rękami oraz drogą pokarmową: spożywając jedzenie/pijąc wodę skażone wydalinami nosiciela. Grozi to szczególnie osobom podróżującym na prowincję i/lub odwiedzającym rodzinę i znajomych, chociaż zakażenia hotelowe także się zdarzają.
Typowe symptomy to m.in. wysoka gorączka, zaparcia/biegunka, wymioty czy nudności. Zaburzona w ten sposób gospodarka wodno-elektrolitowa wymaga natychmiastowego przywrócenia do normy – w przeciwnym razie pacjentowi grozi odwodnienie. Bakterie mogą też uszkadzać narządy wewnętrzne chorego.
Rodzaje szczepienia Wietnam: w TropicalMed można wybrać albo pojedynczy preparat w formie zastrzyku albo doustną, trzydawkową szczepionkę podawaną w pięciodniowym cyklu (dzień 1-3-5).
To choroba wirusowa przenoszona przez komary, typowa dla regionu Azji Południowo-Wschodniej. W Wietnamie występuje przez cały rok, ze szczytem zachorowań przypadającym od maja do października[4]. Zagraża głównie osobom planującym dłuższy pobyt i wypoczynek na łonie natury, dlatego dla osób odwiedzających Wietnam zalecane szczepieniazależą od długości i specyfiki wycieczki
Gdy choroba przebiega łagodnie, występują gorączka i ból głowy. Poważniejsze objawy obejmują dodatkowo sztywność karku, zaburzenia neurologiczne i psychiatryczne, niedowłady, a także stan zapalny mózgu. Choroba może doprowadzić do śpiączki, a nawet śmierci (30% przypadków klinicznych). Profilaktyka JZM obejmuje ochronę przed ukąszeniami komarów oraz dwudawkową immunizację (dzień 0 i 28).
Na terenie Wietnamu występują komary przenoszące wirusa dengi[5]– choroby, która może mieć łagodniejszy (grypopodobny) przebieg lub ostry, z gorączką krwotoczną zagrażającą życiu pacjenta (szczególnie w młodym wieku).
Aby zwiększyć swoje szanse na zdrowe i bezpieczne wakacje, zaleca się solidną ochronę przed ukąszeniami komarów. Warto też umówić się na wizytę w TropicalMed w celu wykonania dwudawkowego szczepienia na dengę (miesiąc 0 i 3)
To śmiertelna choroba układu nerwowego, której można nabawić się po ugryzieniu przez zainfekowane zwierzę. Szczepienia pupili i dzikiej zwierzyny w Polsce wyeliminowały przypadki choroby wśród ludzi, jednak w Wietnamie problem ten wciąż istnieje[6]. Biorąc pod uwagę poziom opieki zdrowotnej w tym kraju, warto rozważyć tzw. profilaktykę przed ekspozycją, czyli szczepienia do Wietnamu.
Z racji na niskie prawdopodobieństwo interakcji z jakimikolwiek zwierzętami w hotelach i popularnych kurortach, trzydawkowe szczepienie (dzień 0, 7 i 21/28) zaleca się głównie osobom planującym wypoczynek na łonie natury.
Wietnam to jedna z najpopularniejszych turystycznych destynacji, jeśli chodzi o kontynent azjatycki. Zatłoczone uliczne bazary, obłożone obiekty noclegowe czy największe atrakcje kraju to miejsca, gdzie kontakt z potencjalnym nosicielem meningokoków jest szczególnie prawdopodobny. Tego typu infekcja bywa bezobjawowa, co utrudnia lokalizację (oraz unikanie) osoby zarażającej. Na domiar złego, bakterie rozprzestrzeniają się bardzo łatwo – drogą kropelkową.
Szczepienia na meningokoki są skuteczną metodą profilaktyki inwazyjnej choroby z sepsą czy zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych. Preparaty dostępne w TropicalMed są dostępne w wariancie jednodawkowym (meningokoki ACWY) albo podawanym w 2-3 dawkach (meningokoki typu B). Lekarz najlepiej doradzi, jakie szczepienia do Wietnamu będą najodpowiedniejsze dla osób planujących odwiedzać zatłoczone miejsca.
Wietnam choroby na Phu Quoc – jak można im zapobiegać?
Phu Quoc, największa wyspa Wietnamu zlokalizowana w Zatoce Tajlandzkiej, jest popularną destynacją turystyczną. Podróżują tam fani plażowania i nurkowania, a także trekkingu po parku narodowym Phu Quoc czy poznawania odmiennych kuchni i kultur (np. w fabryce pieprzu, sosu rybnego czy farmie pereł). Planując podróż w to miejsce, trzeba mieć na uwadze kilka kwestii. Jakich?
Po pierwsze, konieczność solidnej ochrony przed komarami. Chociaż malaria jest rzadka w regionie Delty Mekongu, to na wyspie występuje dużo obszarów rolniczych, w których lubują się te owady. Od maja do października na Phu Quoc trwa pora deszczowa, a większa wilgotność powietrza sprzyja komarom. Oznacza to dla odwiedzających Wietnam choroby tropikalne takie jak denga czy japońskie zapalenie mózgu.
Phu Quoc to popularna destynacja dla fanów kulinarnych podróży. Bardzo często serwuje się tam owoce morza, mogące stanowić zagrożenie chorobami przenoszonymi drogą pokarmową (m.in. durem brzusznym czy biegunkami podróżnych), jeśli nie są odpowiednio przyrządzone.
Jak wspomniano wcześniej, sporą część wyspy stanowi park narodowy oraz tereny wiejskie, a więc ryzyko kontaktu z dzikimi/bezpańskimi zwierzętami zakażonymi wirusem wścieklizny jest wyższe.
Jak widać, od specyfiki i trasy danego wyjazdu zależy, jakie szczepienia do Wietnamu przydadzą się podróżnym. Na podstawie planu wycieczki lekarz wydaje listę zalecanych preparatów ochronnych. Ile kosztują one w ośrodku medycyny podróży TropicalMed?
Szczepienia Wietnam cena – ile wyniesie uodpornienie przed podróżą?
Ważną kwestią dla osób planujących podróż są finanse i kwestie organizacyjne. Wszystkie szczepienia do Wietnamu są pełnopłatne i trzeba zakupić je na własną rękę (na receptę) a następnie dostarczyć do wybranego punktu. W TropicalMed nie trzeba sobie zaprzątać tym głowy – kwalifikacja i szczepienie odbywa się jednego dnia, a preparaty są dostępne na miejscu. Ile kosztują?
Szczepienia Wietnam cena (za dawkę):
denga – 1049 zł,
WZW B– 139 zł-169 zł,
WZW A– 289-289 zł,
WZW A + WZW B– 399 zł,
wścieklizna – 399 zł,
meningokoki – 279-449 zł,
japońskie zapalenie mózgu– 599 zł,
błonica, tężec i krztusiec– średnio 229 zł,
dur brzuszny– 299 zł (zastrzyk) lub 299 zł (kapsułki)
Niektóre szczepienia do Wietnamu (np. na JZM) wymagają podania więcej niż jednej dawki, co wpływa na koszt immunizacji. Można go obniżyć, wybierając któryś z profilowanych pakietów. Sprawdź: cennik TropicalMed.
Należy pamiętać, że każdą wizytę rozpoczyna kwalifikacja lekarska w cenie 70 zł. Dla osób planujących odwiedzić Wietnam zalecane szczepienia chronią nie tylko zdrowie (co najważniejsze), ale i portfel – bardziej opłaca się ponieść koszty immunizacji w Polsce niż leczenia w Wietnamie i dodatkowo stracić cenny czas na chorowanie. Co jeszcze warto wiedzieć, wybierając się w podróż?
Wietnam choroby tropikalne i inne: jak ich uniknąć bez szczepień?
W ośrodku medycyny podróży można uzyskać informacje o zasadach profilaktyki. To ważne w przypadku chorób, na które nie ma szczepień. Są to malaria, zika (transmitowane przez komary), infekcje przenoszone brudnymi rękami i drogą pokarmową czy dolegliwości typu choroba wysokościowa i poparzenia słoneczne, które nie są wywołane przez drobnoustroje.
Wietnam malaria i zika
Choroby przenoszone przez komary zagrażają turystom odwiedzającym Wietnam – o ile na JZM i dengę jest dostępne szczepienie, o tyle na malarię i zikęjak na razie nie ma preparatów ochronnych.
Wietnam malaria: największe prawdopodobieństwo zakażenia występuje na wsiach, szczególnie w południowych prowincjach krajów. Według CDC, niewielkie ryzyko zachorowania na malarię występuje też w delcie Rzeki Czerwonej i Mekongu[7]. Sprawdź: profilaktyka malarii.
Malaria Wietnam występowanie
Jako że nie ma szczepionek ochronnych, to muszą wystarczyć inne środki profilaktyki. Są to:
repelenty,
moskitiery,
odzież ochronna,
chemioprofilaktyka (leki na malarię).
Powyższe środki ochrony minimalizują ryzyko chorób takich jak zika i malaria – Wietnam jest bezpieczniejszą destynacją turystyczną, kiedy zadba się o swoje zdrowie przed wyjazdem.
Wietnam choroby brudnych rąk
Warunki higieniczno-sanitarne w Wietnamie odbiegają od europejskich standardów, toteż dużo łatwiej o tzw. choroby brudnych rąk (przenoszone drogą pokarmową).
Wietnam choroby brudnych rąk – pamiętaj o profilaktyce!
Z racji braku szczepionek warto znać pozostałe zasady profilaktyki i ich przestrzegać. Ważne jest dbanie o higienę osobistą, myjcie i gotowanie produktów przed spożyciem czy uzdatnianie wody do picia.
Choroba wysokościowa i poparzenia słoneczne
Duże nasłonecznienie oraz wysokie temperatury, szczególnie w pierwszej połowie roku, mogą negatywnie wpływać na zdrowie skóry oraz doprowadzić do udaru cieplnego. Dlatego bardzo ważna jest ochrona przed słońcem w postaci kremów z filtrem, nakrycia głowy oraz przewiewnej, zakrywającej ciało odzieży.
Osoby planujące zdobyć Fansipan lub inne szczyty znajdujące się powyżej 2500 m n.p.m. powinny pamiętać o przygotowaniu sprawnościowym i kondycyjnym, stopniowym pokonywaniu przewyższeń oraz odpowiednim nawodnieniu. To bardzo pomocne w zapobieganiu chorobie wysokościowej.
Pamiętając o profilaktyce wszystkich chorób, dobrze jest też mieć ze sobą odpowiednio wyposażonąapteczkę podróżną, w której powinny się znaleźć m.in. odpowiednie leki przeciwmalaryczne czy przeciwbiegunkowe, a także polisa ubezpieczeniowa, która pokryje koszty ewentualnego leczenia w razie choroby czy wypadku w górach (sprawdź:jak kupić ubezpieczenie).
Wietnam jak się przygotować do podróży?
Chcąc podróżować do Wietnamu, trzeba wyrobić wizę – biznesową w urzędzie konsularnym w Warszawie, albo elektroniczną/online do celów turystycznych.
Walutą obowiązującą w Wietnamie jest dong. W Polsce może być trudno dostępny, dlatego często zaleca się zabranie ze sobą dolarów amerykańskich i wymianę pieniędzy na miejscu.
Dla odwiedzających Wietnam bezpieczeństwo zapewnia stosowanie się do kilku zasad. Po pierwsze, przed wyjazdem warto zarejestrować się w systemie Odyseusz, który ostrzega przed bieżącymi zagrożeniami w miejscu podróży. Dzięki temu można otrzymać powiadomienie o tajfunach (sezon trwa od kwietnia do grudnia) czy powodziach/osuwiskach, które zagrażają w szczycie pory deszczowej, tj. w sierpniu.
Po drugie, trzeba wystrzegać się kieszonkowców i złodziei, którzy grasują szczególnie w stolicy i Ho Chi Minh (dawnym Sajgonie). W takich miejscach warto też zrezygnować z podróżowania jednośladem, gdyż chaotyczny ruch drogowy prowadzi do częstych wypadków. Piesi powinni uważać na potrącenia.
Po trzecie, warto wiedzieć, czego nie można robić w Wietnamie. Poruszanie się bez paszportu (kopia nie wystarczy), przebywanie na terytoriach z ograniczonym dostępem (np. górskich czy wojskowych) może mieć bowiem naprawdę nieprzyjemne konsekwencje. Poniżej przedstawiamy listę przydatnych informacji, które mogą pomóc w zorganizowaniu wycieczki.
Wietnam – co warto wiedzieć
Stolica: Hanoi – Cytadela Cesarska w Thăng Long (to dawna nazwa stolicy) jest wpisana na światową listę UNESCO.
Język: wietnamski, jednak w miejscach turystycznych ludzie znają podstawowe zwroty po angielsku.
Klimat: tropikalny, zwrotnikowy i monsunowy; od maja do października jest tam najbardziej deszczowo.
Flora i fauna: najstarszy park narodowy w Wietnamie to Cuc Phuong, który najlepiej zwiedza się w porze suchej.
Transport: w Wietnamie działa kolej i jeżdżą autobusy; wynajem samochodu lub skutera może być problematyczne, gdyż nie uznaje się tam polskiego, a często i międzynarodowego prawa jazdy.
Kuchnia: tradycyjne wietnamskie dania to m.in. naleśniki z nadzieniem Bánh xèo czy odpowiednik rosołu: zupa Pho– warto spróbować miejscowych smaków, pamiętając o zasadach higieny żywienia.
Zanim odwiedzisz Wietnam bezpieczeństwo zdrowotne powierz lekarzom wykwalifikowanym w medycynie tropikalnej. Po wszystkie niezbędne szczepienia przed wyjazdem, a także profesjonalną poradę dotyczącą immunizacji i innych środków ochrony, warto udać się do TropicalMed.
Serdecznie zapraszamy!
FAQ - często zadawane pytania
Jakie szczepienia przed wyjazdem do Wietnamu?
Długa podróż do Wietnamu może znacząco obciążyć organizm. Tropikalny klimat tego miejsca sprzyja rozwojowi chorób. Należy więc pamiętać o szczepieniach zalecanych przed wyjazdem. Mowa m.in. o durze brzusznym, japońskim zapaleniu mózgu, WZW A oraz wściekliźnie. Trzeba też się zastanowić, czy mamy dalej odporność na tężec, bowiem szczepienie należy powtarzać co 10 lat.
Jaki jest poziom opieki zdrowotnej w Wietnamie?
Poziom opieki zdrowotnej w Wietnamie może odbiegać od europejskiego, a koszty prywatnego leczenia są wysokie. Dużo lepiej jest więc uodpornić się na najczęściej występujące tam choroby. Dzięki temu podróż będzie mniej stresująca, co pozwoli na pełniejsze korzystanie z uroków wycieczki. Zaszczep się przeciwko wściekliźnie i japońskiemu zapaleniu mózgu.
Jakie choroby mogą czekać turystów w Wietnamie?
Na rozprzestrzenianie się chorób wpływa nie tylko klimat, ale także warunki higieniczno-sanitarne czy podejmowane (lub nie) działania profilaktyczne w danym kraju. Podróż do Wietnamu wiąże się ze zwiększonym ryzykiem chorób takich jak: wścieklizna, wirusowe zapalenie wątroby typu A i B, oraz japońskie zapalenie mózgu.
Gdzie można w Krakowie zaszczepić się do Wietnamu?
Odpowiednio dobrana profilaktyka zdrowotna może przesądzić o całym przebiegu wycieczki. Zafunduj sobie bezpieczny wyjazd dzięki konsultacji z lekarzem medycyny podróży TropicalMed pod adresem Wrocławska 53D, 30-011 Kraków,
Czy trzeba przygotować się przed wizytą?
Gdy udajesz się do TropicalMed w celu otrzymania szczepionki doustnej, np. na dur brzuszny, należy powstrzymać się od spożywania pokarmów, napojów oraz leków przez godzinę przed wizytą. Jeśli chodzi o iniekcje, warto wybrać luźne ubranie, które ułatwi ekspresowe odsłonięcie ramienia do podania leku.