Ospa wietrzna – dlaczego warto się na nią zaszczepić?

Ospa wietrzna u dzieci i dorosłych – co ją wywołuje?

Ospa wietrzna (inaczej wiatrówka) i półpasiec to dwie choroby wywołane przez jednego wirusa. Jego jedynym rezerwuarem są ludzie, co oznacza, że przenosi się wyłącznie z człowieka na człowieka.

Główne sposoby transmisji to droga kropelkowa i kontakt z nosicielem oraz rzeczami, które skaził wydzielinami dróg oddechowych. Należy pamiętać, że tzw. wiatrówka jest bardzo zaraźliwa, a osoba zainfekowana roznosi wirusa do 2 dni przed pojawieniem się wysypki.

Ospą wietrzną można zarazić się też od osoby chorej na półpasiec, są to jednak dość rzadkie przypadki. Płyn z pęcherzy wysypkowych jest zakaźny, jednak w zdecydowanie mniejszym stopniu niż kropelki dróg oddechowych przy ospie. Przed pojawieniem się lub po przyschnięciu zmian skórnych pacjent nie jest w stanie zarażać kolejnych osób.

Ospa wietrzna ile trwa okres zarażania: rozpoczyna się on 1-2 dni przed wystąpieniem objawów, co zwiększa ryzyko transmisji wirusa. Zagrożenie to mija zazwyczaj dopiero po zastrupieniu się wysypki. 

Głównymi cechami wirusa ospy wietrznej i półpaśca VZV (ang. varicella-zoster virus) są:

1. Latencja – umiejętność przetrwania w organizmie w postaci utajonej; po przechorowaniu ospy wietrznej, wirus nie jest wydalany. Przy następnym spadku odporności, może wywołać półpaśca.
2. Duża zaraźliwość – szacuje się, że u 90% nieuodpornionych osób, które miały kontakt nosicielem, rozwinie się ospa.
3. Czas wylęgania ospy – czyli okres od zakażenia do wystąpienia pierwszych objawów, może wynosić od 10 do 21 dni, zwykle jest to jednak 14-16 dni.

Po tym czasie wirus jest rozwinięty na tyle, że wywołuje pierwsze symptomy choroby. W jaki sposób ją rozpoznać i nie pomylić jej z żadną inną chorobą?

Ospa objawy – jak przebiega zakażenie?

Jak wspomniano wcześniej, czas wylęgania ospy to około dwa tygodnie – po tym okresie mogą pojawiają się charakterystyczne dolegliwości, po których dość łatwo jest rozpoznać chorobę. 

Ospa objawy:

• wysypka – ospa objawia się swędzącymi pęcherzykami, które zastrupiają się podczas gojenia; w łagodniejszej wersji (np. u zaszczepionych) zamiast tego mogą wystąpić czerwone plamki;
• podwyższona temperatura ciała – to typowy objaw, który świadczy o odpowiedzi organizmu na patogen; 
• złe samopoczucie/zmęczenie;
• ból głowy i mięśni.

Ospa wietrzna ile trwa: powyższe objawy utrzymują się zazwyczaj 1-2 tygodnie.

Trzeba pamiętać, że chorują głównie dzieci do 9. roku życia, to ospa wietrzna u dorosłych przebiega zdecydowanie ciężej i jest obarczona większym ryzykiem powikłań. Wymienione objawy nie są jedynym następstwem zakażenia. Czym grozi infekcja w różnych grupach wiekowych?

Jakie mogą być powikłania po ospie?

Ospa wietrzna u dzieci jest zazwyczaj łagodna, a dorośli chorują na nią znacznie rzadziej niż najmłodsi, przez co problem jest bagatelizowany. Okazuje się jednak, że choroba może rozwinąć się w nieprzewidywalny sposób i wywołać groźne powikłania po ospie: np. zapalenie płuc czy ośrodkowego układu nerwowego (np. mózgu czy opon mózgowo-rdzeniowych), a także szpecące zmiany skórne czy małopłytkowość. Według statystyk, komplikacje pochorobowe są od 10 do 20 razy częstsze wśród dorosłych i młodzieży niż u dzieci.

Należy też pamiętać, że ospa wietrzna u dorosłych kobiet w ciąży jest obarczona ryzykiem wystąpienia trwałych wad wrodzonych lub ciężkiej infekcji u noworodka, a także komplikacjami okołoporodowym. Szczegółów na ten temat można szukać tutaj: ospa wietrzna szczepienie przed ciążą.

Ponadto, nawet łagodne przebycie ospy wietrznej niesie ze sobą ryzyko rozwinięcia się półpaśca w późniejszym czasie. Więcej na temat choroby, jej objawów i powikłań można znaleźć tutaj: półpasiec. Podsumowując...

Ospa wietrzna a odra – czym się różnią?

Ospa wietrzna jest często mylona z odrą – obie choroby są wywoływane przez wirusy, które rozprzestrzeniają się w podobny sposób (droga kropelkowa i kontakt z nosicielem). Dla obu schorzeń charakterystyczna jest wysypka – ospa i odra wywołują swędzące, czerwone plamki lub pęcherzyki. To zazwyczaj pierwszy symptom ospy, ułatwiający jej identyfikację.

W przypadku odry, kilka dni przed wysypką następuje tzw. okres nieżytowy, który objawia się m.in. bólem gardła, suchym kaszlem, katarem i gorączką. Drugim elementem odróżniającym odrę od ospy są tzw. plamki Koplika czyli białe krostki w jamie ustnej (najczęściej na błonie śluzowej policzka). Dopiero później pojawia się wysypka na reszcie ciała.

Ospa wietrzna leczenie: jak postawić diagnozę i czy jest lek na ospę?

Ospa wietrzna ma charakterystyczne objawy, więc jest łatwa w zdiagnozowaniu – zazwyczaj wystarczą oględziny ciała i wywiad z pacjentem. Raczej rzadko pobiera się płyn z pęcherzyków w celu izolacji wirusa metodą PCR.

Ospa wietrzna leczenie objawowe: zbyt wysoką gorączkę najlepiej zbijać lekami z paracetamolem – odradza się stosowania środków z kwasem acetylosalicylowym (aspiryną), gdyż wiąże się to z ryzykiem wystąpienia groźnych powikłań (tzw. zespół Reye'a). Preparaty z ibuprofenem w leczeniu ospy wietrznej mogą natomiast wywołać infekcje skóry.

Lek na ospę zawierający acyklowir pomaga w zwalczaniu drobnoustrojów chorobotwórczych. Przed podaniem go choremu, należy zapoznać się z zasadami dawkowania i przeciwwskazaniami do stosowania – informacji tych warto szukać w ulotce. 

Drobnoustroje wywołujące ospę wietrzną mogą przetrwać w organizmie i w późniejszym czasie wywołać półpaśca. Można go leczyć preparatami zawierającymi acyklowir, walacyklowir lub famcyklowir. Niektóre z nich można kupić bez recepty.

Jako że lepiej zapobiegać niż leczyć, warto rozważyć immunizację. Na chorobę, jaką jest ospa wietrzna szczepienia są w Polsce zalecane (nieobowiązkowe), a więc nierefundowane przez NFZ. Brak tzw. odporności populacyjnej zwiększa ryzyko infekcji, co jest pierwszym argumentem dla osób zastanawiających się, czy warto szczepić się na ospę.

Ospa wietrzna szczepienie – kto powinien je rozważyć?

Wirus ospy wietrznej i półpaśca występuje powszechnie, jednak ryzyko infekcji jest różne w zależności od uwarunkowań geograficznych i podejmowanych aktywności. Warto też pamiętać o strategii kokonowej, czyli szczepieniu w celu ochrony tych, którzy są najbardziej podatni na zakażenie.

Szczepionka przeciw ospie przed podróżą

W klimacie umiarkowanym prawdopodobieństwo zakażenia jest wysokie szczególnie u dzieci, ale infekcja zazwyczaj przebiega łagodnie. Ospa ma też sezonowy charakter – przykładowo, najwięcej przypadków w Polsce odnotowuje się zimą i wczesną wiosną. W sumie co roku odnotowuje się od kilkudziesięciu do ponad stu tysięcy zachorowań, z czego średnio 1000 jest tak poważnych, że wymaga hospitalizacji.

W skali światowej mówi się o ponad 4,2 mln ciężkich przypadków rocznie. W klimacie tropikalnym częstsza jest ospa u dorosłych i młodzieży; w tej grupie infekcja ma cięższy przebieg i niesie większe ryzyko powikłań. Bez względu na lokalizację, szczepienia na ospę dla dorosłych jest najlepszą metodą zapobiegania tej chorobie. Na zakażenie są narażeni ci, którzy nie chorowali na ospę w dzieciństwie i/lub nie zostali zaszczepieni.

Szczepionka przeciw ospie a wykonywany zawód

Choroba jest bardzo zaraźliwa, toteż pracownicy szkół, przedszkoli i żłobków powinni rozważyć immunizację. Pomaga to eliminować problem, jakim jest ospa wietrzna u dzieci.

Szczepienie na ospę po kontakcie

Profilaktyka poekspozycyjna pozwala uchronić przed infekcją nawet po narażeniu na czynnik zakaźny. Szczepionka na ospę po kontakcie z chorym powinna być jednak podana w ciągu 72 godzin od ekspozycji. Należy pamiętać, że wiatrówka rozprzestrzenia się jeszcze przed wystąpieniem pierwszych objawów, co utrudnia zlokalizowanie nosiciela i uodpornienie się na czas. Za immunizację w takim przypadku także płaci się z własnej kieszeni.

Ospa wietrzna szczepionka – jak działa i ile kosztuje?

Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania infekcjom jest immunizacja. Przed chorobą, jaką jest ospa wietrzna szczepienia wykonuje się z wykorzystaniem preparatu Varilrix lub Varivax. W ofercie TropicalMed znajduje się wyłącznie pierwszy z nich. Można go stosować już od 9. miesiąca życia (ukończonego), jednak wizyty w naszym ośrodku są dostępne dopiero dla pacjentów od 3. roku życia.

Ospa wietrzna szczepienie cena: w TropicalMed jest dostępna szczepionka na ospę Varilrix (cena za dawkę: 359 zł). Przed każdym zastrzykiem (schemat jest dwudawkowy) niezbędna jest też kwalifikacja lekarska w cenie 70 zł.

Schemat szczepienia jest dwudawkowy, przy czym drugi zastrzyk podaje się z zachowaniem 6-tygodniowego odstępu. O wytworzeniu ochronnego poziomu przeciwciał można mówić już 6 tygodni po pierwszej dawce, jednak dla skuteczniejszej ochrony podaje się drugą dawkę.

Jako że preparat zawiera żywe (osłabione) wirusy, odradza się go m.in. kobietom w ciąży oraz osobom z nowotworami czy obniżoną odpornością (np. przez HIV). Więcej o wskazaniach i przeciwwskazaniach, a także bezpieczeństwie immunizacji, można przeczytać we wpisie: ospa wietrzna szczepionka Varilrix.

Czy szczepienie na ospę chroni przed półpaścem?

Jak wspomniano wcześniej, wirus ospy wietrznej i półpaśca (jak sama nazwa wskazuje) odpowiada za dwie choroby. Zapobiegając infekcji pierwotnej, którą jest ospa, można uniknąć rozwojowi półpaśca. Należy pamiętać, że szczepienie jest przeznaczone wyłącznie dla osób, które nie zetknęły się z patogenem w przeszłości. Dla pozostałych jest dostępna szczepionka na półpasiec w Polsce.

To, czy szczepienie na ospę chroni przed półpaścem, zależy więc od indywidualnej historii chorób. Jeśli w przeszłości (zazwyczaj w dzieciństwie) doszło do zakażenia ospą, to ponowna immunizacja jest bez sensu. Zapobieganie półpaścowi polega wówczas na podaniu innego preparatu, który jest dostępny w Polsce od 2023 roku. Sprawdź szczegóły w: Shingrix szczepionka na półpasiec w Polsce.

Niewątpliwym atutem immunizacji, czy to na ospę, czy na półpasiec, jest zapobieganie/łagodzenie infekcji wywołanych przez wirus ospy wietrznej i półpaśca. Jakie inne korzyści wynikają ze szczepienia?

Czy warto szczepić na ospę w TropicalMed?

Szczepionki na ospę zmniejszają ryzyko infekcji lub łagodzą jej przebieg i zapobiegają wystąpieniu niebezpiecznych powikłań. Ich skuteczność przekracza 95%, a odporność utrzymuje się przez wiele lat – często dożywotnio. 

Według szacunków CDC, u jednej trzeciej osób, które przechorowały ospę wietrzną, w późniejszym czasie rozwinie się półpasiec; dorośli przechodzą tego typu infekcję dużo ciężej. Jak wspomniano wcześniej, zapobiegając infekcji pierwotnej za pomocą szczepień, eliminuje się ryzyko wystąpienia półpaśca w przyszłości.

Ochrona przed ospą wietrzną u dorosłych jest ważna szczególnie w przypadku planowania powiększenie swojej rodziny. Infekcja w czasie ciąży jest szczególnie niebezpieczna dla płodu. Może wywoływać poronienia lub poważne wady wrodzone. 

Szczepienia w TropicalMed są bezpieczne i wygodne. Preparaty są dostępne na miejscu – aby skutecznie i łatwo się uodpornić, wystarczy umówić się na wizytę za pośrednictwem wygodnego i prostego w obsłudze systemu rejestracji online.

Serdecznie zapraszamy!

FAQ - często zadawane pytania

Jak sprawdzić czy to ospa?

Pierwsze objawy ospy, tj. ból głowy, gorączka czy złe samopoczucie są trudne do przyporządkowania do konkretnej choroby. Pęcherzykowata wysypka, która pojawia się później, jest już bardziej charakterystyczna i to na jej podstawie diagnozuje się ospę. Najskuteczniejszą metodą wykrycia wirusa ospy wietrznej i półpaśca są badania, jednak wykonuje się je bardzo rzadko.

Czy można zarazić się ospą drugi raz?

Powtórne zakażenie wirusem ospy wietrznej i półpaśca są bardzo rzadkie, jednak nie niemożliwe. Dodatkowo należy pamiętać, że po przechorowaniu ospy patogeny pozostają w organizmie człowieka w formie utajonej i nawet po wielu latach mogą reaktywować się w formie półpaśca.

Kto może zachorować na ospę?

Mimo że ospa wietrzna jest uważana za chorobę wieku dziecięcego, to u dorosłych choroba także może wystąpić. Wprawdzie większość przypadków zakażeń w Polsce odnotowuje się u dzieci, jednak to dorośli są narażeni na cięższy przebieg choroby i poważne powikłania.

Dlaczego warto zaszczepić się na ospę?

Szczepienie na ospę wietrzną chroni nie tylko przed samą ospą, ale także przed półpaścem, który pojawia się w wyniku reaktywacji wirusa w organizmie. Poza tym, ospa jest obarczona ryzykiem poważnych powikłań, takich jak zapalenie mózgu czy małopłytkowość. Lepiej zadbać o swoje zdrowie i pomyśleć o immunizacji.

Czy szczepienie na ospę wietrzną jest bezpieczne?

Żywa szczepionka na ospę wietrzną została wynaleziona w 1974 roku, a więc zdążyła zostać solidnie przebadana pod kątem bezpieczeństwa i skuteczności. Przed podaniem preparatu odbywa się jeszcze indywidualne kwalifikacja lekarska, by upewnić się, że na pewno jest on odpowiedni dla konkretnego pacjenta. Ponadto, każda seria szczepionki, która trafia do TropicalMed, jest dodatkowo badana przez GIS.