Gruźlica choroba – co warto o niej wiedzieć?

Gruźlica co to za choroba i skąd się bierze?

Gruźlica choroba bakteryjna o dużej zaraźliwości, wywołana przez tzw. prątki gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis). Drogi zakażenia gruźlicą to kontakt z nosicielem, który transmituje bakterie drogą powietrzną oraz (dużo rzadsza) infekcja odzwierzęca. W profilaktyce chorób bardzo ważna jest świadomość, jak się rozprzestrzeniają, dlatego warto poznać przyczyny gruźlicy.

Gruźlica droga zakażenia:

• spożycie niepasteryzowanego mleka (lub produktów mlecznych) od zainfekowanego zwierzęcia – to najrzadszy sposób transmisji patogenów;
• kontakt z chorym – bakterie rozprzestrzeniają się drogą powietrzną, toteż kaszląc, mówiąc lub śpiewając, nosiciel naraża wszystkich wokół na zakażenie.

Należy pamiętać, że nie każdy kontakt z gruźlicą (tj. chorym/nosicielem) jest niebezpieczny. Przyczyny gruźlicy należy upatrywać we wdychaniu powietrza skażonego patogenami. Dzielenie się jedzeniem czy dotykanie rzeczy osoby chorej nie stanowi więc zagrożenia.

Kiedy jest jasne, jakie są drogi zakażenia gruźlicą, warto dowiedzieć się więcej na temat przebiegu choroby.

Gruźlica choroba – jak przebiega zakażenie M. tuberculosis?

Przebieg gruźlicy: nosiciel/osoba chora wydycha prątki gruźlicy → bakterie wnikają do organizmu drogą powietrzną* → patogeny osiadają w płucach i tworzą tzw. ognisko pierwotne → rozwój choroby

Z racji tego, że drobnoustroje przenoszą się głównie drogą powietrzną, ognisko gruźlicze w płucach jest najczęstsze – w Polsce to ponad 95% przypadków.

Choroba może przybrać jednak inną formę. Jest to m.in. gruźlica kostno-stawowa (gruźlica kości) czy węzłów chłonnych. Taka postać przebiega w sposób podobny do przedstawionego powyżej, jednak po utworzeniu ogniska pierwotnego następuje mała modyfikacja. Gruźlica pozapłucna rozwija się wówczas w ten sposób:

Przebieg gruźlicy pozapłucnej: prątki wnikają w krew i limfę → bakterie są transportowane się do innych narządów → gruźlica kości, opłucnej, węzłów chłonnych itd. 

Objawy zakażenia zależą od tego, jaki narząd zaatakuje M. tuberculosis – ich rozpoznanie ułatwi dalsza część artykułu.

* w przypadku zakażenia odzwierzęcą gruźlicą droga zakażenia jest pokarmowa, a nie powietrzna.

Gruźlica objawy i powikłania – czym grozi choroba?

Występujące najczęściej jest ognisko gruźlicze w płucach, ponieważ to tam bakterie najczęściej się zagnieżdżają i namnażają. Gdy wystarczająco się rozwiną (może to trwać od kilku tygodni do wielu lat), można zaobserwować symptomy choroby. Ogólne objawy obejmują brak łaknienia prowadzący do utraty masy ciała, osłabienie i nocne pocenie się. Jakie są oznaki poszczególnych form choroby?

Gruźlica objawy odmiany płucnej:

• chroniczny kaszel, utrzymujący się powyżej 3 tygodni;
• odksztuszanie śluzowatej i/lub ropnej wydzieliny, czasami z domieszką krwi;
• duszności i/lub ból w klatce piersiowej.

Gruźlica kości objawy

Jest to jedna z częstszych pozapłucnych form zakażenia M. tuberculosis. Jak je rozpoznać?

Gruźlica kości objawy: ból i tkliwość, opuchlizna i sztywność zainfekowanej partii ciała. Zwiększa się wówczas podatność na złamania, gdyż struktura kości zostaje osłabiona.

Powikłania gruźlicy

Przed wynalezieniem antybiotyków i szczepionki na gruźlicę choroba mogła zabić w ciągu kilku tygodni. Nie oznacza to, że problem został całkowicie wyeliminowany. Zakażenie nadal może być śmiertelne – według danych WHO, w ciągu roku ginie w ten sposób średnio 1,5 mln osób. Jak temu zapobiegać?

Gruźlica szczepienie – jak chronić się infekcjami?

Gruźlica szczepienie: immunizacja jest w Polsce obowiązkowa w wieku niemowlęcym, a więc refundowana przez NFZ (sprawdź: szczepionki obowiązkowe). Wykonuje się je raz w życiu i nie ma potrzeby ich cyklicznego odświeżania.

Należy pamiętać, że nie każda szczepionka wykonana obowiązkowo w dzieciństwie zapewnia dożywotnią odporność. Przykładowo, na błonicę, tężec i krztusiec trzeba uodparniać się co około 10 lat. W aktualnym Kalendarzu występują nie tylko pozycje „obowiązkowe”, ale i „zalecane”, takie jak m.in. szczepienie na meningokoki. To bakterie, które podobnie jak prątki gruźlicy, mogą wywoływać poważne powikłania neurologiczne – zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Serdecznie zapraszamy na szczepienia ochronne na choroby zakaźne, zarówno te występujące w Polsce, jak i zagrażające osobom podróżującym.

FAQ - często zadawane pytania

Jakie są objawy gruźlicy?

Prątki gruźlicy mogą zainfekować wiele narządów, jednak najczęstszą formą jest gruźlica płucna, Objawia się ona dusznościami, utratą apetytu, wieczornymi napadami gorączki oraz chronicznym kaszlem, któremu towarzyszy odksztuszanie wydzieliny lub krwi.

Jak można zarazić się gruźlicą?

Prątki gruźlicy rozprzestrzeniają się głównie drogą powietrzną (poprzez mówienie, kaszel itd.), dlatego kontakt z osobą chorą/zakażoną niesie duże ryzyko infekcji. Drugą, znacznie rzadszą drogą transmisji jest spożycie niepasteryzowanego, skażonego mleka.

Czy gruźlica jest niebezpieczna?

Gruźlica to choroba, która według szacunków WHO, co roku prowadzi do śmierci ponad 1,5 mln osób na całym świecie. Postępująca, nieleczona gruźlica prowadzi do zaburzeń pracy organizmu (zazwyczaj płuc), co prowadzi do trwałych powikłań, a nawet śmierci.

Czy da się wyleczyć gruźlicę?

W leczeniu gruźlicy wykorzystuje się antybiotykoterpię. Niestety, drobnoustroje chorobotwórcze wykształcają coraz lepszą odporność na najważniejsze leki stosowane w zapobieganiu gruźlicy. Dlatego tak ważne są szczepienia ochronne (obowiązkowe w Polsce).