Bałkany szczepienia i zalecenia profilaktyczne 2024

Co warto wiedzieć planując podróż po Bałkanach?

Urokliwe Bałkany corocznie przyciągają turystów z całego świata na letni wypoczynek. Kraje Półwyspu Bałkańskiego – Grecja, Bułgaria, Chorwacja – znajdują się wśród najpopularniejszych destynacji turystycznych na całym świecie. Warto wiedzieć, że podróż po Bałkanach może dotyczyć też pozostałych państw, jakimi są Albania, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Macedonia, Serbia oraz Kosowo. Niekiedy za część Bałkanów uznaje się również Słowenię, Rumunię i Mołdawię.

Przygotowanie do odwiedzenia malowniczych wybrzeży, zachwycających pasm górskich czy urokliwych miasteczek powinno obejmować nie tylko kwestie logistyczne związane z transportem, zakwaterowaniem czy wyborem atrakcji, ale również ochronę zdrowia. Warto wiedzieć, jakie zagrożenia pod kątem zdrowia czyhają na turystów w Bałkanach i jak się przed nimi uchronić.

O zagrożeniach zdrowotnych – czy na Bałkanach jest bezpiecznie?

Chociaż szczepienia na Bałkany są nieobowiązkowe dla osób przybywających z Polski, to warto pomyśleć o immunizacji przed podróżą. Chroni ona przed drobnoustrojami chorobotwórczymi, czyhającymi w podróży. Do powstawania infekcji w państwach bałkańskich przyczyniają się:

• duże skupiska ludzi,
• gorsze warunki sanitarne,
• obecne kleszcze i dzikie zwierzęta,
• nieprzestrzeganie podstawowych zasad higieny,
• niski poziom publicznych usług medycznych (np. w Albanii),
• zaniedbywanie szczepień ochronnych, które w Polsce są obowiązkowe (np. przeciw pneumokokom).

Z powyższymi czynnikami można sobie poradzić, stosując odpowiednie działania profilaktyczne. Po szczepienia i zalecenia dopasowane do podróży warto zgłosić się do ośrodka TropicalMed, najlepiej minimum 4 tygodnie przed wyjazdem. Dzięki temu można cieszyć się komfortowym pobytem bez ryzyka przerwania urlopu przez chorobę. Jaką na przykład?

Czy na Bałkanach jest bezpiecznie pod kątem COVID-19: chociaż większość obostrzeń została zniesiona we wszystkich krajach bałkańskich, to według najnowszych raportów WHO, wskaźnik zachorowań jest tam wysoki (szczególnie w Grecji). Warto więc sprawdzić wytyczne dla danego kraju na stronie MSZ lub na naszym blogu i poddać się immunizacji. W przeciwieństwie do preparatów na choroby wymienione w powyższej tabelce, szczepionka na COVID-19 nie jest dostępna w TropicalMed.

Podobnie jak w przypadku obostrzeń COVID-19, wytyczne dotyczące zalecanej/obowiązkowej immunizacji dla kandydatów na bałkańskie uczelnie także mogą się różnić. Dlatego przed złożeniem aplikacji warto sprawdzić, jakie szczepienia mogą być wymagane.

Jakie rutynowe szczepienia na Bałkany?

Centers for Disease Control and Prevention zaleca, aby przed podróżą do krajów Półwyspu Bałkańskiego upewnić się co do przyjęcia podstawowej immunizacji. Należą do niej szczepionki na:

• błonicę, tężec i krztusiec,
• odrę, świnkę i różyczkę,
• polio.

W Polsce powyższe szczepienia należą do obowiązkowych według Kalendarza Szczepień Ochronnych.

Odra

Czujni powinni być turyści urodzeni przed 1975 r., kiedy to szczepienia przeciw odrze nie były jeszcze powszechne. W takich sytuacjach immunizacja jest wysoce zalecana.

Bałkany szczepienia przeciw odrze: mimo wprowadzenia obowiązku szczepień, co kilka lat obserwuje się ogniska występowania odry, m.in. w Chorwacji, Serbii i Albanii. Plan na podróż po Bałkanach powinien więc uwzględniać to szczepienie, szczególnie jeśli wycieczkowicz nie przyjął dwóch dawek preparatu.

Błonica, tężec, krztusiec

Prócz odry, co jakiś czas obserwuje się wzrost zachorowań na krztusiec (szczególnie w Serbii). Nietrudno też zarazić się tężcem wskutek zaniedbania rany powstałej w wyniku otarcia, urazu, poparzenia czy ugryzienia przez zwierzę. Przyjmując skojarzone szczepienia na Bałkany, 3w1 na błonicę, tężec i krztusiec lub 4w1 na wymienione choroby + polio, można mieć pewność skutecznej ochrony i bezpiecznie spędzonego urlopu. 

Ospa wietrzna

Inną chorobą, przed którą warto się zaszczepić jest ospa wietrzna. W Polsce te szczepienia nie są obowiązkowe, jednak podróżni powinni się im poddać, aby uniknąć m.in. groźnych powikłań.

WZW B

Wysoki stopień ryzyka zarażenia wirusowym zapaleniem wątroby typu B obowiązuje w takich krajach, jak Bośnia i Hercegowina, Rumunia, Albania, Bułgaria. Według danych CDC, w państwach tych częstotliwość występowania zakażenia wynosi od 2% do ok. 8%. Dlatego ważne jest przyjęcie bezpiecznego szczepienia na Bałkany przeciw WZW B, które chroni przed infekcją nawet przez 15 lat.

Bałkany szczepienia skojarzone: osoby urodzone przed wprowadzeniem rutynowej immunizacji na WZW B w Polsce (lata 1994-96) mogą rozważyć szczepienie skojarzone, tj. chroniące przed dwoma typami wirusowego zapalenia wątroby (WZW A + B). Jest ono dostępne w ośrodku TropicalMed.

Grypa

Wśród szczepień zalecanych znajduje się również immunizacja przeciw grypie. Powinny o niej pomyśleć zwłaszcza osoby po 60. roku życia oraz dorośli z chorobami współistniejącymi, których organizm może ciężej przechodzić grypę. Szczepienie przyjęte latem lub wczesną jesienią chroni przed zachorowaniem w sezonie grypowym nie tylko planujących podróż po Bałkanach jesienią czy zimą, ale także na co dzień w Polsce

Bałkany szczepienia na choroby brudnych rąk, czyli jakie?

Nieodpowiednie warunki sanitarne, a także nieprzestrzeganie podstawowych zasad higieny przyczyniają się do groźnych chorób. Przykładowo, w Bułgarii, a także Rumunii i Mołdawii wskazuje się na poziom warunków sanitarnych odbiegający od zachowanego w Polsce. Dotyczy to dostępu do czystej wody, ryzyka zjedzenia skażonej żywności, a także korzystania z publicznych toalet. 

WZW typu A

Wirusowe zapalenie wątroby jest przenoszone poprzez żywność i wodę skażoną odchodami nosiciela, przykładowo w sytuacji, gdy osoba przygotowująca posiłki dla innych nie dopilnuje zachowania podstawowych środków higieny (np. po skorzystaniu z toalety). Szczególnym obszarem zagrożenia jest Grecja i Bułgaria. Aby uniknąć ostrej infekcji z żółtaczką, bólem brzucha i innymi dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi, zaleca się szczepienia na Bałkany.

Dur brzuszny 

Można się nim zarazić spożywając skażoną żywność lub przez dotykanie skażonej powierzchni i nieświadome przenoszenie bakterii w okolice twarzy. Warto zaznaczyć, że ryzyko zakażenia durem brzusznym istnieje w prawie każdym kraju Półwyspu Bałkańskiego, a szczególnie w Albanii. Aby uniknąć infekcji z wysoką gorączką i dolegliwościami ze strony układu pokarmowego, która może doprowadzić do uszkodzenia narządów wewnętrznych, zaleca się immunizację przed wyjazdem.

Dolegliwości układu pokarmowego to częsta zmora turystów. Tzw. zemsta faraona dotyka nie tylko podróżujących do Egiptu. Ból brzucha, biegunka, wzdęcia, nudności czy wymioty to dolegliwości pojawiające się ok. 2 dni po przyjeździe w nowe miejsce, gdzie występuje inna flora bakteryjna. Organizm może reagować w ten sposób na zmiany, co jest nie tylko wyczerpujące, ale także niebezpieczne. Może prowadzić do odwodnienia, a wskutek tego do hospitalizacji. Środkami zapobiegawczymi są odpowiednia higiena oraz stosowanie dobrych probiotyków jeszcze przed wyjazdem.

Jakie inne szczepienia na Bałkany warto wykonać?

Szczepienia rutynowe i zabezpieczające przed chorobami brudnych rąk mogą nie wystarczyć. W regionie zagrażają także choroby odzwierzęce (KZM, wścieklizna) oraz bakteryjne, wywołane przez meningokoki i pneumokoki przenoszące się w dużych skupiskach ludzkich. Jak zapobiegać obu rodzajom infekcji?

Meningokoki i pneumokoki

Meningokoki to bakterie występujące na całym świecie. Podobnie jest z pneumokokami, którymi można się zarazić drogą kropelkową, np. w hotelu. Do grup największego ryzyka należą dzieci oraz seniorzy i w wielu krajach (również bałkańskich) to właśnie im zaleca się szczepienia ochronne. 

Bałkany szczepienia obowiązkowe: w Polsce szczepienia przeciw pneumokokom wprowadzono jako obowiązkowe w 2017 r. W Bośni i Hercegowinie dokonano tego rok później. W Czarnogórze i Słowenii immunizacja przeciw tym bakteriom nie jest w ogóle uwzględniona w programie szczepień. To wszystko świadczy o bardzo niskiej odporności populacyjnej na te bakterie.

Dodatkowo, choroba pneumokokowa staje się coraz trudniejsza do wyleczenia na skutek rosnącej oporności bakterii na antybiotyki. Dodając do tego niski poziom opieki medycznej, bakterie mogą być bardzo groźne dla zdrowia, a nawet życia. Planując więc podróż na Bałkany szczepienia przeciw pneumokokom i meningokokom jak najbardziej należy wziąć pod uwagę.

Kleszczowe zapalenie mózgu

Kleszcze są odporne na trudne warunki atmosferyczne, m.in. na długotrwałą suszę. Przenoszą niebezpieczne choroby – boreliozę oraz kleszczowe zapalenie mózgu (KZM). Planując wypoczynek na łonie natury, warto zaopatrzyć się w repelenty przeciw tym pajęczakom, a także przyjąć szczepienie na KZM.

Wścieklizna

Choć ryzyko ugryzienia przez chore zwierzę w krajach bałkańskich jest niewielkie, warto zaszczepić się przeciw wściekliźnie. Szczególnie powinni pomyśleć o tym turyści planujący objazdową podróż po Bałkanach, np. chcący odwiedzić jaskinie w Kosowie, gdzie można zetknąć się z nietoperzami. Należy pamiętać, że wścieklizna jest niemal zawsze śmiertelna, a skutecznym zabezpieczeniem są przedekspozycyjne szczepienia na Bałkany.

Czy szczepienia na Bałkany to jedyna metoda profilaktyki?

Działania profilaktyczne – częste mycie rąk, unikanie dotykania się po twarzy, odpowiednie uzdatnianie wody, unikanie surowych i niedogotowanych potraw – pomogą zmniejszyć ryzyko zachorowania na choroby takie jak WZW A, dur brzuszny czy biegunki podróżnych. 

Stosowanie repelentów, moskitier, odzieży z długimi rękawami i nogawkami, a także unikanie kontaktu z dzikimi/bezpańskimi zwierzętami, minimalizuje ryzyko chorób takich jak KZM czy wścieklizna.

Unikanie dużych skupisk ludzkich oraz higiena rąk pomaga zapobiegać chorobom przenoszonym drogą kropelkową (m.in. zakażenia meningokokowego, grypy czy odry).

Dodatkowym i bardzo skutecznym środkiem zapobiegawczym na większość wymienionych w artykule chorób (poza zemstą faraona) są szczepienia ochronne.

Jak chronić się przed słońcem w krajach bałkańskich?

Należy pamiętać, że zagrożeniem dla zdrowia są nie tylko choroby zakaźne, ale także promieniowanie UV. Czy na Bałkanach jest bezpiecznie pod względem intensywności promieni słonecznych? Nie do końca, dlatego trzeba mieć na uwadze odpowiednią ochronę.

Latem nasłonecznienie na wybrzeżu krajów bałkańskich może być naprawdę wysokie. To powód, dla którego trzeba pomyśleć o odpowiedniej ochronie przed słońcem – kremie z wysokim wskaźnikiem SPF (najlepiej 50), nakryciu głowy (dobrym wyborem będzie kapelusz z szerokim rondem ochraniającym również kark) oraz okularach przeciwsłonecznych. Należy pamiętać o nakładaniu kremu z filtrem każdorazowo po wyjściu z wody.

Czy polisa ubezpieczeniowa jest konieczna?

Wykupienie ubezpieczenia na podróż po Bałkanach na wypadek choroby czy od następstw nieszczęśliwych wypadków może okazać się nieocenione, np. w razie potrzeby interwencji medycznej. Podstawowym dokumentem, o który warto się zatroszczyć, jest EKUZ. To bezpłatnie wydawana karta, która uprawnia do korzystania z systemu opieki zdrowotnej za granicą w razie takiej konieczności. Dokument nic nie kosztuje, a sama procedura wydania jest szybka i nieskomplikowana. 

EKUZ nie obowiązuje w każdym kraju Bałkanów. Nie honoruje jej Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Macedonia i Kosowo. Wybierając się w te miejsca, warto zapewnić sobie ubezpieczenie, rozszerzone również o koszty powrotnego transportu medycznego.

W przypadku podróżowania samochodem, warto rozważyć dodatkowe ubezpieczenie komunikacyjne autocasco (AC) i Assistance (prócz obowiązkowego OC).

Dlaczego warto zarejestrować się w Odyseuszu?

Przed każdą zagraniczną podróżą dobrze jest zarejestrować się w systemie Odyseusz. Dzięki temu, w razie wystąpienia niebezpiecznej sytuacji na terenie państwa (zagrożenia terrorystycznego czy kataklizmu) Ministerstwo Spraw Zagranicznych ma szansę skontaktować się z zarejestrowanym i udzielić mu pomocy. Może również powiadomić rodzinę lub przyjaciół pozostających w kraju o aktualnej sytuacji.

Gdzie i w jakiej cenie wykonać szczepienia na Bałkany?

Kwestia tego, czy na Bałkanach jest bezpiecznie, zależy od podjętych działań profilaktycznych. To nie tylko wzięcie kremu na słońce, repelentu na kleszcze czy rejestracja w Odyseuszu, ale także przyjęcie ochronnych szczepień.

Na wszystkie wymienione wyżej choroby immunizację w formie szczepień oferuje TropicalMed. To ważne, by przed podróżą umówić się na wizytę do lekarza medycyny podróży. Dobierze on potrzebne na Bałkany szczepienia oraz udzieli konkretnych i spersonalizowanych wskazówek profilaktycznych.

Ile kosztują szczepienia na Bałkany: sprawdź cennik TropicalMed, aby poznać stawki za poszczególne preparaty ochronne (cena za dawkę) lub przystępne, profilowane pakiety. Należy pamiętać, że każdą wizytę rozpoczyna kwalifikacja lekarska w cenie 70 zł. 

Rejestracja na szczepienia na Bałkany w TropicalMed jest niezwykle prosta – odbywa się poprzez system online, który pokazuje wszystkie dostępne placówki i terminy. Ciesz się bezpieczną i przyjemną podróżą na Półwysep Bałkański. Przyjmij szczepienia ochronne w TropicalMed.

Serdecznie zapraszamy!

FAQ - często zadawane pytania

Gdzie można w Krakowie zaszczepić się na Bałkany?

Przed wyprawą na Bałkany zaleca się odwiedzenie placówki TropicalMed, która działa pod adresem Wrocławska 53D, 30-011 Kraków. Tam bezproblemowo otrzymasz niezbędne szczepionki (bez konieczności zabiegania o receptę) gdyż są one dostępne na miejscu.

Jak przygotować się przed wizytą szczepienną?

Ze względu na to, że większość szczepionek podawana jest za pomocą zastrzyku, zaleca się wybranie wygodnej garderoby, która ułatwi odsłonięcie ramienia podczas podawania. Jeśli wybierasz szczepionkę doustną na dur brzuszny przed podróżą na Bałkany, konieczne jest powstrzymanie się od jedzenia, picia i przyjmowania leków na godzinę przed wizytą. Przydatne będzie również przygotowanie informacji dotyczących planowanej podróży oraz historii zdrowotnej (takich jak alergie czy przewlekłe choroby).

Czy trzeba się szczepić na Bałkany?

Bezpośrednia podróż z Polski lub innego kraju europejskiego, która ma charakter turystyczny/biznesowy, nie wiąże się z obowiązkiem szczepienia. Wyjeżdżający na studia mogą spotkać się z wymogiem okazania dokumentacji potwierdzającej immunizację. Jadąc do Albanii z krajów zagrożonych żółtą febrą, także może być konieczna żółta książeczka.

Ile czasu przed wyjazdem należy się zaszczepić?

Wizytę szczepienną najlepiej umówić minimum 4 tygodnie przed wyjazdem na Bałkany. Jeśli jednak nie ma takiej możliwości, można zgłosić się do ośrodka medycyny podróży z mniejszym zapasem czasu.