Szczepienia krztusiec – najważniejsze informacje

Krztusiec u dzieci i dorosłych – co to?

Krztusiec (dawniej: koklusz) to ostra infekcja układu oddechowego, wywołana przez bakterię Bordetella pertussis. Jej jedynym rezerwuarem są ludzie, co oznacza, że choroba przenosi się (drogą kropelkową) z człowieka na człowieka. Długotrwały kontakt z nosicielem, ekspozycja na wydzieliny układu oddechowego, dzielenie przestrzeni powietrznej – to czynniki nasilające ryzyko zakażenia. 

Kiedy patogenom uda się wniknąć do organizmu człowieka, osiadają na pęcherzykach płucnych i tam się namnażają. Tzw. okres inkubacji trwa 5-10 dni. Po tym czasie można zaobserwować pierwsze symptomy choroby – jakie?

Jakie są objawy krztuśca?

Pałeczki krztuśca początkowo wywołują infekcję podobną do przeziębienia. Pierwsze objawy obejmują:

• katar i kichanie,
• lekką gorączkę,
• łagodny kaszel,
• nierówny oddech (bezdech) u niemowląt.

Symptomy te są łagodne, toteż bywają bagatelizowane. Tzw. okres nieżytowy krztuśca bardzo łatwo pomylić ze zwykłym przeziębieniem, co utrudnia prawidłową diagnozę i podjęcie leczenia odpowiednimi antybiotykami. W tej fazie jest ono natomiast najskuteczniejsze. 

Po 1-2 tygodniach od wystąpienia pierwszych objawów koklusz przechodzi w drugie, poważniejsze stadium. Wynika to z faktu, że toksyny uwalniane przez bakterie uszkadzają pęcherzyki płucne i wywołują obrzęk dróg oddechowych.

Dla drugiej fazy krztuśca charakterystyczne są uporczywe ataki kaszlu, podczas których wykrztusza się gęstą, lepką wydzielinę, a oddychanie jest znacznie utrudnione. Nabieraniu powietrza towarzyszy wówczas charakterystyczne pianie. Tego typu napady są na tyle długie, że mogą skutkować uduszeniem. Atak kaszlu często kończy się wymiotami czy krwotokami z nosa i jest wyczerpujący dla pacjenta.

Czy krztusiec jest groźny?

Krztusiec u dzieci (szczególnie niemowląt) jest wyjątkowo niebezpieczny, gdyż przebieg choroby jest zazwyczaj cięższy, a powikłania – częstsze. Można wśród nich wyróżnić:

• zapalenie płuc,
• bezdech,
• drgawki
• encefalopatię, czyli trwałe uszkodzenia mózgu.

U dorosłych koklusz może skutkować problemami z trzymaniem moczu oraz złamaniami żeber w wyniku napadów kaszlu. Podsumowując...

Jak zapobiec infekcji lub złagodzić jej przebieg?

Krztusiec kiedy szczepienie?

Przed wynalezieniem szczepionki, krztusiec u dzieci był jednym z najczęstszych przyczyn zgonów. Po wynalezieniu szczepionki w 1926 roku sytuacja uległa znacznej poprawie. W Polsce powszechne, obowiązkowe szczepienia obowiązują od 1961 roku, co oznacza, że większość populacji jest chroniona przed tą chorobą.

Krztusiec u dzieci eliminuje się za pomocą szczepionki skojarzonej (błonica + tężec + koklusz). Jak się ją stosuje?

Krztusiec – kiedy szczepienie? (schemat obowiązkowy)
– 4-dawkowe szczepienie podstawowe: 2 (I), 3-4 (II), 5-6 (III) i 16-18 (IV) miesiąc życia;
– dwa szczepienia uzupełniające: 6 (I) i 14 (II) rok życia.

Szczepionki na krztusiec są szczególnie ważne w dobie zagrożenia koronawirusem. Choroby układu oddechowego (takie jak np. krztusiec) mogą bowiem pogarszać rokowania pacjentów z Covid-19. Niestety, problem zaniedbywania obowiązkowej immunizacji nasilił się podczas pandemii. WHO i UNICEF odnotowały spadek odsetka zaszczepionych niemowląt o 5 punktów procentowych.

Krztusiec – kiedy szczepienie? (schemat dla kobiet w ciąży) 
– pojedyncza dawka szczepionki bezkomórkowej między 27. a 36. tygodniem ciąży.

Należy pamiętać, że schemat szczepień obowiązkowych na krztusiec różni się w poszczególnych krajach, toteż ostatnią dawkę nie zawsze podaje się w wieku 14 lat. Przykładowo, na Ukrainie immunizacja kończy się na etapie podstawowym (w 18. miesiącu życia), bez szczepień uzupełniających. Oznacza to, że ochrona przed krztuścem wygasa już w okolicach 11. roku życia.

Ile ważna jest szczepionka na krztusiec?

Powszechna immunizacja jest darmowa, nie daje jednak dożywotniej odporności. Dlatego zaleca się szczepienia przypominające na krztusiec co 10 lat. Dawki przypominające nie są refundowane, jednak warto o nich pamiętać – nie tylko ze względu na swoje zdrowie, ale także w celu ochrony szczególnie wrażliwych na działanie pałeczek krztuśca (tzw. strategia kokonowa). 

Krztusiec szczepionka cena – ile kosztują dawki przypominające?

Pojedyncze dawki przypominające dla dorosłych są zalecane co 10 lat. Stosuje się w tym celu preparaty takie jak Adacel i Boostrix (Tdap) lub Adacel Polio i Boostrix Polio (Tdap-IPV). Są to szczepionki bezkomórkowe, zalecane szczególnie dla osób narażających się na infekcję lub pracujących z grupami wrażliwymi na zakażenie.

Szczepienia krztusiec – zalecane szczególnie dla:

• personelu medycznego (neonatolodzy, pediatrzy),
• osób zajmujących się niemowlętami (np. rodziców, rodzeństwa),
• kobiet w ciąży i osób z ich otoczenia,
• seniorów i ich opiekunów.

Jako że szczepienia przypominające nie są refundowane, trzeba za nie zapłacić z własnej kieszeni. Ile dokładnie?

Krztusiec szczepionka – cena w TropicalMed:

• Adacel: 189 zł,
• Adacel Polio: 199 zł,
• Boostrix: 189 zł,
• Boostrix Polio: 199 zł.

Szczepionki trzyskładnikowe zapewniają odporność nie tylko na krztusiec, ale także na błonicę i tężec. Więcej informacji o poszczególnych chorobach można znaleźć na blogu TropicalMed. Sprawdź: błonica, tężec. Na polskim rynku farmaceutycznym są też dostępne szczepionki 5w1 i 6w1, które poza tymi trzema chorobami, chronią dodatkowo przed polio, Hib i żółtaczką typu B.

Szczepienia krztusiec – dlaczego warto o nich pamiętać?

Zaletą niektórych szczepionek na krztusiec u dzieci jest nabycie odporności na minimum trzy choroby za pomocą jednej serii szczepień. Preparaty wysoko skojarzone (nierefundowane) chronią aż przed sześcioma chorobami – są to koklusz, błonica, tężec, polio, Hib i WZW B. Dzięki temu można znacznie zmniejszyć liczbę obowiązkowych zastrzyków, a co za tym idzie – oszczędzić maluchowi stresu. Sprawdź: szczepionki 5w1 i 6w1.

Szczepienia na krztusiec u dzieci są ważne, gdyż pomagają zapobiegać najpoważniejszym powikłaniom, a nawet śmierci w wyniku choroby. Ma ona wyniszczający wpływ na organizm, a infekcja trwa wiele tygodni.

Dodatkowo, bakteria Bordetella pertussis rozprzestrzenia się bardzo szybko – szacuje się, że 80-90% osób zarazi się, mających bezpośredni kontakt z nosicielem. Immunizacja pomaga zapobiegać rozprzestrzenianiu się patogenów i wytworzyć tzw. odporność populacyjną.

Serdecznie zapraszamy na wizytę!

FAQ - często zadawane pytania

Jakie są objawy krztuśca?

Krztusiec to choroba, która ma dwufazowy przebieg. Pierwsze stadium, tj. okres nieżytowy jest bardzo podobny do zwykłego przeziębienia; objawia się łagodną gorączką i kaszlem, kichaniem i katarem. Druga faza, czyli okres kaszlu napadowego jest dużo poważniejsza, ale i łatwiejsza do zdiagnozowania – chory ma problemy z oddychaniem (charakterystyczne pianie) oraz uporczywe ataki kaszlu z gęstą wydzieliną kończące się czasami wymiotami czy krwotokami z nosa.

Ile trwa nieleczony krztusiec?

Jeśli nie podjęto leczenia krztuśca za pomocą antybiotyków, to po tygodniu lub dwóch okresu nieżytowego przychodzi czas na następną fazę choroby, tj. charakterystyczne napady kaszlu. Mogą się one utrzymywać od 2 do 4 tygodni. Ustępowanie choroby trwa zazwyczaj kolejne 2 tygodnie – wówczas ataki są coraz rzadsze i łagodniejsze. U dorosłych i młodzieży przebieg choroby nie jest tak gwałtowny jak u dzieci, jednak uciążliwy kaszel może się u nich utrzymywać dłużej, nawet przez wiele tygodni.

Czy na krztusiec antybiotyk?

Zdiagnozowanie krztuśca w fazie nieżytowej i zastosowanie antybiotyku (np. azytromycyny) w fazie nieżytowej jest najskuteczniejszą metodą leczenia. Pomoc choremu polega też na łagodzeniu objawów poprzez podawanie leków łagodzących kaszel, wietrzenie pomieszczeń i nawilżanie powietrza.

Kto powinien zaszczepić się na krztusiec?

Szczepienie na krztusiec jest w Polsce obowiązkowe u dzieci i młodzieży do 14. roku życia. Immunizacja daje 10-letnią odporność. Dawki przypominające są zalecane wszystkim, jednak szczególnie kobietom w ciąży, osobom palącym oraz seniorom.