HPV szczepionka, czyli jak uniknąć nowotworu?

Wirus HPV co to takiego i czym grozi zakażenie?

Zakażenie HPV to jedno z zagrożeń globalnego zdrowia publicznego, które dotyczy niemal każdego człowieka. Aby skutecznie mu przeciwdziałać, trzeba dowiedzieć się więcej na jego temat – zatem co to jest HPV?

HPV (Human Papillomavirus) to inaczej wirus brodawczaka ludzkiego, który występuje wyłącznie w organizmie człowieka. Do tej pory udało się zidentyfikować około 200 jego rodzajów, z czego 12 (typ 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58 i 59) jest wysokoonkogennych, czyli zdolnych do wywoływania nowotworów^[1]. Najgroźniejsze dla człowieka są szczepy oznaczone numerami 16 i 18 – to one odpowiadają za lwią część przypadków raka narządów płciowych, odbytu czy jamy ustno-gardłowej.

Szacuje się, że każdego roku wirus HPV wywołuje raka u kilkuset tysięcy kobiet i kilkudziesięciu tysięcy mężczyzn. Przykładowo, w 2019 odnotowano około 620 000 przypadków raka wywołanego brodawczakiem ludzkim u kobiet oraz 70 000 u mężczyzn^[2].

Poza chorobami nowotworowymi, wirus brodawczaka ludzkiego może też wywoływać zmiany skórne na ciele, zazwyczaj rękach i nogach (spowodowane przez HPV brodawki wirusowe) albo na narządach płciowych czy krtani – to tzw. kłykciny kończyste.

Kiedy wiadomo już, co to jest HPV, warto zastanowić się nad drogami przenoszenia się brodawczaka. Pozwoli to podjąć działania mające na celu minimalizowanie ryzyka związanego z zakażeniem.

O drogach zakażenia, czyli jak można zarazić się HPV?

Choroby nowotworowe spowodowane HPV oraz kłykciny kończyste są skutkiem zakażenia drogą płciową. Jest ono wysoce prawdopodobne – szacuje się, że nawet 80% osób aktywnych seksualnie było lub będzie nosicielami wirusa (często nieświadomie)^[3]. Z racji tego, że infekcja bywa bezobjawowa lub przebiega bardzo łagodnie, często nie sposób zidentyfikować chorego. Wpływa to na rozprzestrzenianie się wirusa wśród ludzi.

Drugą drogą transmisji jest kontakt z naskórkiem zajętym przez HPV. Kontakt ten może być zarówno bezpośredni, jak i pośredni, np. podczas korzystania ze wspólnej kabiny prysznicowej czy dzielenia się ręcznikiem.

Przeniesienie wirusa z matki na dziecko podczas porodu to trzeci, najrzadszy sposób szerzenia się wirusa brodawczaka ludzkiego. Kiedy wiadomo już, jak można zarazić się HPV, warto sprawdzić, jak objawia się choroba.

Wirus HPV objawy skórne i nowotworowe – jak je rozpoznać?

Po wniknięciu patogenu do organizmu następuje zajęcie komórek naskórka lub nabłonka płaskiego. Od zakażenia do wystąpienia pierwszych symptomów może minąć kilka miesięcy, jednak zazwyczaj tzw. okres inkubacji (replikacji/wylęgania wirusa) trwa 2-3 miesiące. Kolejnym etapem może być zintegrowanie się z DNA człowieka oraz wywołanie nieprawidłowego podziału komórek nabłonka, a w konsekwencji – pojawienie się zmian nowotworowych.

Brodawczak ludzki jest określany mianem cichego zabójcy, gdyż infekcja często ma wyniszczający, ale bezobjawowy charakter. Jaki jest przebieg choroby skórnej, a jaki nowotworowej?

Wirus HPV objawy skórne

Wywołane przez HPV brodawki mogą pojawić się na całym ciele, m.in. na dłoniach, stopach, błonie śluzowej sromu czy na penisie. Jeśli znajdują się w obrębie narządów płciowych, są określane jako kłykciny kończyste. Trzeba wiedzieć, że tylko część zmian w obrębie narządów płciowych ustępuje samoistnie, a dodatkowo mają one skłonność do nawrotów. 

HPV w jamie ustnej może wywołać narośle np. na krtani, powodując chrypkę i niedrożność dróg oddechowych.

Brodawki mogą być bolesne i wywoływać świąd/pieczenie, a więc uciążliwe podczas stosunków płciowych. Wirus HPV odbytu może dodatkowo utrudniać siedzenie.

Wirus HPV objawy nowotworowe

Wywołane przez HPV brodawki to wcale nie najgorsze, co może przytrafić się w wyniku zakażenia. Wirus jest w stanie wywoływać zmiany nowotworowe, które często nie dają żadnych objawów i prowadzą do raka. Mogą one wystąpić w obrębie wielu narządów w ciele człowieka, bez względu na jego płeć.

• Wirus HPV u mężczyzn może wywołać raka odbytu, prącia, krtani czy gardła.
• U kobiet HPV w jamie ustnej czy odbycie jest takim samym zagrożeniem, a ponadto brodawczak może wywołać raka pochwy, sromu i przede wszystkim szyjki macicy.

Według statystyk z National Cancer Institute, 90% przypadków raka odbytu, 70% przypadków raka gardła, 63% przypadków raka prącia, 75% przypadków raka pochwy, 69% przypadków raka sromu i praktycznie wszystkie zachorowania na raka szyjki macicy to skutek zakażenia wirusem HPV^[4].

Rak szyjki macicy może objawiać się nieprawidłowymi krwawieniami (np. po stosunku czy pomiędzy miesiączkami) oraz upławami. Dolegliwości te towarzyszą wielu innym chorobom ginekologicznym, dlatego szybka diagnoza bywa wyzwaniem. Zazwyczaj jednak infekcja HPV nie daje w ogóle żadnych objawów

HPV a ciąża

Osłabienie odporności i gwałtowne zmiany hormonalne w organizmie przyszłej mamy to czynniki zwiększające ryzyko infekcji. Zakażenie w pierwszych tygodniach ciąży grozi m.in. poronieniem, przedwczesnym porodem, niską masą urodzeniową dziecka oraz zaburzeniami ciśnienia^[5].

Możliwości leczenia także są ograniczone, toteż warto rozważyć szczepienie na HPV przed zajściem w ciążę. Podsumowując...

HPV leczenie, czyli czy HPV jest uleczalny?

Chociaż większość infekcji układ immunologiczny zdrowego człowieka pokonuje samodzielnie i pozbywa się wirusa brodawczaka ludzkiego w ciągu 2 lat, to część zakażeń ma swoje konsekwencje w postaci kłykcin kończystych lub nowotworów. 

Zakażenie potwierdzają (lub negują) różne badania HPV. W przypadku wystąpienia kłykcin kończystych, lekarz analizuje zmiany skórne i na ich podstawie dokonuje oceny, czy są one wywołane wirusem brodawczaka ludzkiego. Nieleczone brodawki mogą nie ustępować przez długi czas, zwiększyć swój rozmiar lub liczbę, więc stosuje się różne preparaty (kremy, kwasy), usuwa kłykciny kończyste chirurgicznie lub za pomocą krioterapii (zamrażania), elektrokauteryzacji (prądu) czy lasera. 

Regularne badania cytologiczne mogą ujawnić infekcję w obrębie narządów płciowych i podjąć leczenie nowotworu, co ma duży wpływ na to, jak długo można żyć z HPV. 

Czy HPV jest uleczalny: należy pamiętać, że w przypadku HPV leczenie polega wyłącznie na łagodzeniu konsekwencji zakażenia (np. brodawek czy nowotworu raka szyjki macicy), a nie zwalczaniu samego wirusa. Nie ma bowiem specyficznego lekarstwa na brodawczaka ludzkiego.

Przeprowadzenie badania HPV i szybka diagnoza polepszają rokowania, ponieważ ułatwiają podjęcie leczenia nowotworu we wczesnym stadium. Kwestia tego, jak długo można żyć z HPV, jest indywidualna – zależy od reakcji organizmu na podjętą kurację.

Jak uniknąć zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego?

Jako że lepiej zapobiegać niż leczyć, a dodatkowo bezpośredni lek na HPV nie istnieje, bardzo ważna jest profilaktyka. Składają się na nią cztery podstawowe elementy:

1. Ostrożność podczas dobierania partnerów seksualnych.
2. Stosowanie prezerwatyw i innych środków barierowych podczas stosunku.
3. HPV szczepienie – zapobiega infekcji lub minimalizuje ryzyko jej poważnych powikłań (raka).
4. Regularne badania HPV – cytologia pomagają wykrywać zmiany nowotworowe; szybka diagnoza zwiększa szanse na wyleczenie.

Należy pamiętać, że do zakażenia może dojść nie tylko podczas seksu waginalnego, kiedy to najczęściej stosuje się prezerwatywy. Ryzyko jest równie duże w przypadku seksu oralnego lub analnego – wtedy rzadko używa się zabezpieczeń, co zwiększa ryzyko infekcji, szczególnie wśród niezaszczepionych. Stosowanie antykoncepcji doustnej także zmniejsza potrzebę korzystania z prezerwatyw, które stanowią pewną barierę przed wniknięciem wirusa do organizmu.

Palenie papierosów, wysoka rodność oraz współistniejące choroby weneryczne zwiększają ryzyko przewlekłej infekcji HPV, która może zakończyć się chorobą nowotworową^[6].

Najskuteczniejszą formą ochrony jest szczepienie na HPV. Jest ono korzystne zarówno dla osoby zaszczepionej, jak i jej przyszłych partnerów seksualnych. Badania profilaktyczne, mimo że darmowe, często są zaniedbywane, co zwiększa ryzyko rozwoju nowotworów.

Szczepionki HPV dla obu płci w połączeniu z odpowiedzialnym dobieraniem partnerów do współżycia oraz stosowaniem środków barierowych (m.in. prezerwatyw) pozwala zapobiegać niebezpiecznym powikłaniom i cieszyć się bezpiecznym pożyciem seksualnym. Co warto wiedzieć na temat immunizacji?

Jakie są rodzaje szczepionek przeciwko HPV?

Na polskim rynku farmaceutycznym są dostępna dwa rodzaje szczepionek. Poszczególne preparaty różnią się składem, a dokładniej rzecz ujmując – liczbą antygenów, czyli substancji pobudzających układ odpornościowy do produkcji przeciwciał. 

Szczepionki HPV nazwy:

• Cervarix (2-walentny, przeciw HPV 16 i 18),
• Gardasil 9 (aż 9-walentna, na HPV 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 i 58).

Wszystkie szczepionki HPV podaje się w podobny sposób. W przypadku schematu dwudawkowego, drugi zastrzyk wykonywany jest dopiero po 5-13 miesiącach od pierwszego. Jeśli zrobi się to szybciej, konieczne jest podanie trzeciego zastrzyku. Trzydawkowy schemat prezentuje się następująco: miesiąc 0, 2 (lub 1) i 6. Dla preparatu Gardasil 9 schemat szczepienia został dokładnie zobrazowany na poniższej grafice.

Cervarix różni się tym, że drugi zastrzyk w schemacie trzydawkowym podaje się po jednym, a nie dwóch miesiącach. Cała reszta pozostaje bez zmian.

W jakim wieku szczepionka HPV dla dorosłych i dzieci?

Wiek (< 9 lat) jest jednym z przeciwwskazań do szczepienia na HPV – kiedy więc zdecydować się na immunizację, aby była ona skuteczna i bezpieczna? Według ekspertów, szczepienie HPV dla dorosłych i dzieci jest wskazane od 9. do 26. roku życia, bez względu na płeć.

Skuteczność jest wówczas największa, co przekłada się na zasadność zastosowania odpowiedniego preparatu. Ze względu na sposób rozprzestrzeniania, wirus brodawczaka ludzkiego u dzieci raczej nie występuje. Zaleca się jednak szczepienie na HPV w wieku 9-14 lat, tj. przed inicjacją seksualną. 

HPV szczepionka dla chłopców i mężczyzn

Brodawczak ludzki jest kojarzony głównie z rakiem szyjki macicy, jednak wirus HPV u mężczyzn także wywołuje zmiany nowotworowe (m.in. prącia, odbytu czy jamy ustnej). Immunizacja jest zalecana już od 9. roku życia.

Jako że u mężczyzn nie ma ryzyka związanego z rakiem szyjki macicy, jest to grupa jeszcze bardziej bagatelizująca profilaktykę brodawczaka ludzkiego. Okazuje się jednak, że niektóre nowotwory (np. w obrębie jamy ustno-gardłowej) są u nich częstsze niż u kobiet. Ponadto, homo- i biseksualni mężczyźni częściej narażają się na wirus HPV odbytu. Mniejsza świadomość społeczna, a co za tym idzie – zaniedbanie profilaktyki powoduje, że i w tej grupie brodawczak ludzki stanowi duże zagrożenie. 

Więcej informacji na ten temat można przeczytać w artykule: wirus HPV u mężczyzn i chłopców.

Szczepienia na HPV dla dziewczynek i kobiet

Szczepionka dla dziewczynek na raka szyjki macicy i inne nowotwory pozwala zapobiegać rozwojowi raka w wyniku infekcji. Wirus HPV jest bowiem jednym z najczęściej przenoszonych drogą płciową. Według ekspertów, główną grupą docelową szczepień HPV są dziewczęta w wieku 9-14 lat. To kobiety są bowiem najbardziej zagrożone nowotworami wywołanymi przez wirusa.

Szczepionka HPV dla dorosłych: immunizacja młodych kobiet w okolicach 20. roku życia jest także bardzo zalecana. Jak wspomniano, HPV a ciąża to szczególnie groźne zjawisko.

Rak płaskonabłonkowy szyjki macicy praktycznie zawsze jest wywoływany przez HPV. Szacuje się, że wirus odpowiada za 95% tego typu nowotworów^[7]. Zmiany te są następstwem przewlekłego, niewykrytego i nieleczonego zakażenia. Biorąc pod uwagę bezobjawowy przebieg infekcji oraz zaniedbania profilaktyki, prawdopodobieństwo takiego rozwoju wypadków jest duże. 

Drobnoustroje mogą zaatakować nie tylko szyjkę macicy, ale także srom i pochwę. Możliwe są też infekcje jamy ustno-gardłowej i odbytu, które mogą przerodzić się w nowotwór.

HPV szczepienie – jakie korzyści daje immunizacja?

Jak wspomniano wcześniej, szczepionki HPV pozwalają zapobiegać głównej przyczynie nowotworów narządów płciowych, odbytu i jamy ustnej. Jakie inne zalety wynikają z immunizacji?

1. Ochrona siebie i najbliższych

Immunizacja zmniejsza rozprzestrzenianie się drobnoustrojów chorobotwórczych między ludźmi, co zwiększa bezpieczeństwo osób aktywnych seksualnie. To ważne, gdyż rak szyjki macicy, spowodowany głównie przez HPV, stanowi ogromny problem zdrowia publicznego.

2. Eliminacja nowotworów

Według ekspertów (m.in. dyrektor WHO), szczepionki HPV mogą pomóc wyeliminować raka szyjki macicy. Immunizacja postępuje dość powoli tempie – do tej pory wyszczepiono pierwszą dawką około 27% populacji dziewcząt, a celem jest 90%^[8].

Za niski stan zaszczepienia w Polsce mogą odpowiadać brak refundacji dla szerszego grona odbiorców. Może to być także obawa przed tym, że po zgłoszeniu się na szczepienie HPV skutki uboczne będą cięższe niż potencjalne korzyści z immunizacji. Czy słusznie?

3. Długotrwała ochrona

Badania potwierdziły wysoką skuteczność (≥ 90%) i tolerancję szczepionek. Ochrony poziom przeciwciał po immunizacji utrzymuje się przez długie lata, znacznie dłużej niż po naturalnym zakażeniu HPV^[9].

4. Bezpieczeństwo szczepionek

Oficjalne statystyki, badania kliniczne i system monitorowania bezpieczeństwa preparatów pozwalają łagodzić obawy związane z ryzykiem szczepienia. Jak 

Szczepienie HPV skutki uboczne:

• ból/świąd oraz zaczerwienie i obrzęk w miejscu wstrzyknięcia,
• zmęczenie/złe samopoczucie,
• ból głowy i mięśni,
• gorączka.

Warto wiedzieć, że decydując się na szczepienie HPV skutki uboczne są z reguły bardzo łagodne i ustępują samoistnie.

Aby zminimalizować ryzyko niepożądanych odczynów poszczepiennych, trzeba pamiętać o przeciwwskazaniach do stosowania preparatów. Na HPV szczepionka w ciąży jest raczej odradzana, ponieważ nie przeprowadzono jeszcze odpowiedniej liczby badań nad jej bezpieczeństwem. Nadwrażliwość na którykolwiek ze składników preparatu oraz ostra infekcja z gorączką także wykluczają immunizację.

5. Szczepionka HPV refundacja 2024

Immunizacja nie jest w Polsce obowiązkowa, jednak można starać się o darmowe szczepionki HPV dla dzieci w wieku 9-14 lat. Znacząco pomogło to w przekonaniu się do immunizacji i ochronie zdrowia młodzieży. Więcej szczegółów w: szczepionka HPV refundacja 2024.

Należy jednak pamiętać, że na zakażenie HPV jest narażona każda aktywna seksualnie osoba, więc immunizacja (nawet jeśli płatna) jest zalecana dla szerszego grona, nie tylko dzieci w wieku 9-14 lat.

Jako że darmowe szczepionki HPV są przeznaczone dla dość wąskiego grona, warto sprawdzić, ile kosztuje uodpornienie na wirusa brodawczaka ludzkiego w pozostałych grupach, którym nie należy się refundacja.

Szczepienie HPV cena – ile kosztuje w TropicalMed?

Na polskim rynku farmaceutycznym są obecnie dostępne dwa preparaty na wirusa brodawczaka ludzkiego: Cervarix zawierający dwa najgroźniejsze szczepy HPV oraz Gardasil 9. Jak wskazuje nazwa drugiej z wymienionych szczepionek, chroni ona aż przed dziewięcioma różnymi typami wirusa, które mogą wywoływać zmiany nowotworowe.

Szczepienie HPV cena [za dawkę]: 

• Cervarix na dwa typy wirusa kosztuje 349 zł
• Gardasil 9, szczepionka HPV 9 walentna cena wynosi 549 zł

Przed podaniem każdego preparatu niezbędna jest kwalifikacja lekarska w cenie 70 zł.

Należy pamiętać, że każda HPV szczepionka jest wydawana na receptę, toteż wcześniej niezbędna jest wizyta u lekarza. Przechowywanie i transport w odpowiednich warunkach mogą być problematyczne i budzić obawy, toteż wygodniej i bezpieczniej jest skorzystać z usług TropicalMed, gdzie preparaty są dostępne na miejscu, a szczepienie i kwalifikacja odbywa się podczas jednej wizyty.  

Całkowicie darmowe szczepienia na HPV można realizować w prawie 3 tysiącach placówek na terenie całej Polski, jednak przysługuje ono wyłącznie pacjentom w wieku 9-14 lat. Ochrona przed groźnym wirusem brodawczaka ludzkiego jest natomiast wskazana nie tylko w tej grupie. 

Aby uniknąć niepotrzebnego stresu oraz w pełni (a więc skutecznie) zaszczepić się na brodawczaka ludzkiego, skorzystaj z usług TropicalMed. Zapewniamy niezbędne preparaty, bezpieczeństwo i wygodę. Oferujemy najbardziej kompleksowe szczepionki HPV Gardasil 9 oraz tańszą alternatywę, czyli Cervarix.

W TropicalMed wykonasz niezbędne szczepienia na HPV. Zadbaj o zdrowie swoje i/lub swojego dziecka – umów się na wizytę!

FAQ - często zadawane pytania

Jakie są objawy zakażenia HPV?

HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) jest często nazywany cichym zabójcą, gdyż zakażenie często przebiega bezobjawowo i może prowadzić do raka. W przypadku wystąpienia symptomów są to brodawki, zlokalizowane najczęściej na kończynach (stopach, dłoniach) albo na narządach płciowych (są to kłykciny kończyste). O raku szyjki macicy, będącym najczęstszym powikłaniem zakażenia, może świadczyć nieprawidłowe krwawienie (np. pomiędzy miesiączkami, po stosunku) oraz upławy.

Jak długo można żyć z HPV?

Objawowa forma choroby (brodawki) utrzymuje się zazwyczaj 6 miesięcy, natomiast bezobjawowa ustępuje w ciągu około 2 lat. W przypadku zakażenia przetrwałego, tj. utrzymującego się długi czas w organizmie, rokowania pacjenta zależą m.in. od tego, czy wykonuje badania przesiewowe i szybko wykryje ewentualne zmiany nowotworowe.

Czy wirus HPV jest uleczalny?

Niestety, nie ma lekarstwa na wirusa brodawczaka ludzkiego. Dlatego ważne są szczepienia ochronne, regularne badania przesiewowe oraz stosowanie środków barierowych podczas stosunków płciowych. Wszystko to zmniejsza ryzyko zakażenia i/lub wystąpienia poważnych powikłań.

Gdzie wykonać szczepienie na HPV w Krakowie?

Szczepienie na HPV nie jest w Polsce obowiązkowe, więc wykonuje się je na własną rękę. TropicalMed pod adresem TropicalMed – medycyna podróży, szczepienia na choroby tropikalne, grypę i HPV zwalnia z konieczności umawiania mnóstwa wizyt związanych z immunizacją oraz samodzielnego zakupu preparatu – konsultacja lekarska i szczepienie odbywa się w jednym miejscu.