Wszystko, co musisz wiedzieć o śwince (chorobie)

Świnka – choroba zakaźna

Świnka (nagminne zapalenie ślinianek przyusznych) jest wywoływana przez wirusy, które występują wyłącznie w organizmie człowieka. Do infekcji dochodzi więc tylko na skutek kontaktu z nosicielem, a dokładniej – wydzielinami jego dróg oddechowych. Patogeny rozprzestrzeniają się głównie drogą kropelkową (tj. podczas kaszlu, kichania, a nawet mówienia) lub pośrednio – osiadają na rzeczach i zakażają osoby, które ich używają.

Wirus świnki przedostaje się do organizmu człowieka przez drogi oddechowe i namnaża się w nosogardzieli i najbliższych węzłach chłonnych. Tzw. okres wylęgania może trwać 2-4 tygodnie (najczęściej 16-18 dni). Następnie pojawiają się objawy choroby. Jakie?

Po czym poznać, że ma się świnkę?

Kiedy wirus się namnoży, możliwe są dwa scenariusze: bezobjawowa infekcja (według PZH, 15-30% przypadków) lub choroba z dolegliwościami o różnym stopniu nasilenia. 

Początkowe objawy świnki:

• gorączka (zwykle niewysoka),
• ból głowy,
• ból mięśni i stawów,
• złe samopoczucie.

Wymienione wyżej dolegliwości trwają zazwyczaj 3-5 dni, po czym pojawia się najbardziej charakterystyczny dla świnki element – obrzęk ślinianek przyusznych. Opuchnięta i tkliwa może być tylko jedna strona (w 70% przypadków) lub rzadziej obie. Stan zapalny może rozprzestrzenić się także na gruczoły podżuchwowe i podjęzykowe – utrudnia to przeżuwanie i połykanie pokarmu, prowadząc do utraty apetytu. Taki stan utrzymuje się około 5 dni.

Czy świnka jest niebezpieczna? 

Wirus świnki zazwyczaj wywołuje niegroźny stan zapalny. Zdarza się jednak, że „zawędruje” do innych tkanek i narządów w ciele człowieka, takich jak m.in. opony mózgowo-rdzeniowe, trzustka, jądra czy jajniki. Patogeny mogą wywołać wówczas poważne powikłania, m.in. stany zapalne:

• opon mózgowo-rdzeniowych (1 na 10 przypadków) – dużo częstsze (~3-4 razy) wśród chłopców niż u dziewczynek,
• jąder – występuje nawet u 35% chłopców i młodych mężczyzn; może prowadzić do zaniku jąder i niepłodności,
• trzustki – nieco częstsze u kobiet, może prowadzić do rozwoju cukrzycy,
• nerwu słuchowego – może skutkować pogorszeniem słuchu lub (bardzo rzadko) trwałą głuchotą. 

Należy także pamiętać, że świnka w ciąży (szczególnie w pierwszym trymestrze) może prowadzić do poronienia. Zdarza się to jednak zdecydowanie rzadziej niż w przypadku zakażenia wirusem różyczki. Sprawdź szczegóły w: zespół różyczki wrodzonej.

Powikłania po śwince zdecydowanie częściej dotykają młodzież i osoby dorosłe. W grupie tej choroba ma też zazwyczaj cięższy przebieg. Jak zapobiegać infekcjom i chronić swoje zdrowie?

Jakie są sposoby zapobiegania świnki?

Świnka rozprzestrzenia się głównie drogą kropelkową, toteż zaleca się używanie maseczek i rękawiczek ochronnych podczas opieki nad osobą chorą. W tym czasie bezwzględnie odradza się picie z jednego naczynia, dzielenie się jedzeniem czy pocałunki.

Jako że infekcja może być też bezobjawowa, najskuteczniejszą metodą zapobiegania śwince są szczepienia ochronne. Przed wprowadzeniem obowiązku immunizacji (rok 2004) w Polsce wybuchały cykliczne epidemie, średnio co 3-4 lata. Przykładowo, w latach 1994 oraz 1998 odnotowywano ponad 215 tys. zakażeń. Obecnie wartość ta waha się od 1000 do 2000 przypadków rocznie. 

Szczepienia odra świnka różyczka (MMR) są obowiązkowe, a więc refundowane, dopiero od 2004 roku. Oznacza to, że naprawdę niewielka część populacji jest uodporniona na świnkę. Immunizację zaleca się wszystkim niezaszczepionym i tym, którzy „załapali się” tylko na jedną dawkę w ramach szczepienia.

Szczepionka przeciw śwince – co warto o niej wiedzieć?

Na Polskim rynku farmaceutycznym można znaleźć wyłącznie szczepionki odra świnka różyczka (MMR). Preparaty monowalentne, tj. chroniące tylko przed jedną chorobą, nie są dostępne.

Do wyboru osób chcących się uodpornić są M-M-RVAXPRO i Priorix. Pierwszy z nich jest wykorzystywany do powszechnej immunizacji – kiedy szczepić dziecko na świnkę, odrę i różyczkę?

• I dawka – 13-15. miesiąc życia,
• II dawka – 6. rok życia.

Dawkowanie w przypadku obu szczepionek jest takie samo. Substancją czynną w obu preparatach są żywe, atenuowane (tj. osłabione) wirusy świnki, odry i różyczki. Nie można ich więc stosować m.in. u osób z niedoborami odporności (np. nosicieli HIV) czy u kobiet w ciąży. Chcąc chronić swoje maleństwo, zaleca się szczepienie ochronne minimum 30 dni wcześniej.

Szczepionka przeciw śwince skutecznie zapobiega poważnym powikłaniom choroby. Przykładowo, statystyki pokazują, że ryzyko uszkodzeń mózgu (encefalopatii) jest niższe o 93%, a zapalenia jąder – o 72%.

Jak każdy tego typu preparat, szczepionka przeciw śwince (+ odrze i różyczce) przeszła szereg badań pod kątem bezpieczeństwa. Wśród zgłaszanych NOP (niepożądanych odczynów poszczepiennych) odnotowywano łagodne objawy, takie jak:

• zaczerwienienie, ból/pieczenie i obrzęk w miejscu wstrzyknięcia,
• niewysoka gorączka,
• bóle stawów,
• nieznaczne powiększenie węzłów chłonnych i/lub ślinianek przyusznych.

Wymienione wyżej dolegliwości ustępują samoistnie i są znacznie delikatniejsze niż w przypadku prawdziwej infekcji. Dlaczego warto się szczepić?

Leczenie świnki 

Za szczepieniem ochronnym przemawia fakt, że nie ma swoistego leczenia w przypadku wirusa świnki. Aby ulżyć choremu, zaleca się kompresy na opuchnięte ślinianki, spożywanie miękkich pokarmów, odpowiednie nawodnienie i dużą dawkę odpoczynku. W przypadku wyższej gorączki stosuje się lekarstwa z paracetamolem. 

Zaszczep się na świnkę w TropicalMed!

Szczepionka przeciw śwince zapobiega znacznej części infekcji a w pozostałych przypadkach – znacznie łagodzi ich przebieg. Pozwala chronić się przed najpoważniejszymi powikłaniami, takimi jak niepłodność, głuchota czy poronienia.

Świnka to choroba występująca na całym świecie. Według CDC, na świecie co roku odnotowuje się około 500 tys. przypadków. Liczba ta może być niedoszacowana, gdyż nie w każdym kraju jest obowiązek zgłaszania zachorowań na świnkę. Wyjeżdżając na wakacje, warto więc wykonać niezbędne szczepienia ochronne – porady w tej kwestii udziela lekarz medycyny podróży.

Ostatnim argumentem przemawiającym za immunizacją są preparaty skojarzone, które chronią nie tylko przed świnką, ale także przed różyczką czy odrą. To szybki i wygodny sposób na uodpornienie się na trzy choroby na raz.

Przyjdź do TropicalMed po profesjonalną poradę medyczną i szczepienie ochronne!   

FAQ - często zadawane pytania

Jakie są objawy świnki?

Najbardziej charakterystycznym symptomem świnki jest obrzęk ślinianek, co skutkuje charakterystyczną opuchlizną powyżej kąta żuchwy. Dodatkowo, chory cierpi na gorączkę i ból głowy oraz traci apetyt, m.in. przez trudności w połykaniu. Niektóre osoby mogą przejść świnkę bezobjawowo lub skąpoobjawowo.

Jak długo choruje się na świnkę?

Objawowe stadium świnki trwa zazwyczaj do około 7 dni. Należy pamiętać, że zarażać można zarówno kilka dni przed pojawieniem się symptomów, jak i kilka dni po ich ustąpieniu.

Czy świnka jest groźna?

W większości przypadków choroba ma łagodny przebieg, jednak zdarzają się przypadki świnkowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, mózgu czy trzustki – częściej wśród chłopców. Świnka bywa też groźna dla kobiet w ciąży, ponieważ może prowadzić do poronień.

Czy na świnkę choruje się tylko raz?

Mimo że panuje powszechna opinia, że na świnkę choruje się tylko raz w życiu, powtórne zakażenie jest możliwe. Wprawdzie występuje bardzo rzadko, lecz nie można wykluczać takiej ewentualności.