Czy różyczka jest groźna? [szczepienia 2024]

Różyczka choroba – co ją wywołuje?

Różyczka choroba jest wywołana przez wirusy. Jedynym znanym rezerwuarem jest człowiek, co oznacza, że patogeny te nie występują w naturze poza organizmem ludzkim. Do zakażenia może więc dojść wyłącznie w wyniku kontaktu z nosicielem.

Czy różyczka jest zaraźliwa: wirus różyczki rozprzestrzenia się głównie drogą kropelkową (np. przy mówieniu, kaszleniu) oraz wertykalną – tj. z chorej matki na płód.

Po wniknięciu do organizmu człowieka, patogeny namnażają się. W zależności od odporności i wieku osoby, wywołują różne dolegliwości. Od zakażenia do pojawienia się objawów mija od 2 do 3 tygodni.

Różyczka objawy – jak przebiega zakażenie u dzieci i dorosłych?

Kiedy wiadomo już, czy różyczka jest zaraźliwa i jak może dojść do zakażenia, warto zapoznać się z przebiegiem choroby, by łatwiej i szybciej zidentyfikować zakażenie. Różyczka u dzieci często (według PZH, w 25-50% przypadków) przebiega bezobjawowo. W pozostałych przypadkach pojawiają się symptomy o różnym stopniu nasilenia, w zależności od indywidualnych predyspozycji zdrowotnych.

Różyczka objawy:

• obrzęk węzłów chłonnych w obrębie głowy,
• kaszel i nieżyt nosa,
• łagodna gorączka
• złe samopoczucie,
• różyczka wysypka – zazwyczaj pojawia się na końcu, najpierw na twarzy i szyi, później na całym ciele.

Ile trwa różyczka wysypka: czerwone plamki trzymują się na ciele przez około 3 dni, po czym samoistnie znikają.

Zważywszy na sporą zakaźność choroby, warto mieć na względzie, ile trwa różyczka w organizmie człowieka – okres zarażania trwa bowiem zdecydowanie dłużej niż objawy chorobowe. Około tydzień przed wystąpieniem wysypki oraz dwa tygodnie po jej ustąpieniu należy unikać kontaktu z innymi, by ograniczyć zjawisko rozprzestrzeniania się wirusa.

Należy pamiętać, że różyczka u dzieci ma z reguły łagodniejszy przebieg i jest obarczona mniejszym ryzykiem powikłań. Czym grozi zakażenie wśród dorosłych?

Różyczka u dorosłych

U dorosłych i młodzieży, poza wymienionymi wyżej dolegliwościami, mogą pojawić się dodatkowe, nieswoiste objawy różyczki, takie jak:

• zapalenie spojówek,
• wysoka gorączka,
• ból głowy i kończyn.

Wśród powikłań po różyczce jednym z częstszych (występujących u ~70% zakażonych) jest zapalenie stawów, które dotyka szczególnie kobiety. Pozostałe (znacznie rzadsze) to małopłytkowość i zapalenie mózgu. Infekcja ma jednak najpoważniejsze konsekwencje dla przyszłych mam – dlaczego różyczka u dorosłych kobiet w ciąży jest tak niebezpieczna?

Różyczka w ciąży

Jak wspomniano wcześniej, wirus różyczki jest w stanie przenieść się z chorej matki na płód. To bardzo niebezpieczne – grozi poronieniem lub poważnymi zaburzeniami rozwoju dziecka. Tzw. zespół różyczki wrodzonej (ang. CRS) to schorzenie mogące objawiać się na różne sposoby.

Różyczka objawy CRS:

• częściowa lub całkowita utrata słuchu,
• wady wzroku (najczęściej zaćma),
• zaburzenia układu krążenia (w tym serca),
• upośledzenie umysłowe,
• problemy z rozwojem mowy,
• uszkodzenia wątroby i śledziony,
• niska waga dziecka po urodzeniu.

To tylko niektóre wady wrodzone, które mogą rozwinąć się u dziecka zakażonego wirusem różyczki w macicy. Trzy pierwsze występują najczęściej i często są nazywane zespołem Gregga.

Różyczka w ciąży jest najgroźniejsza w pierwszym trymestrze – ryzyko poronienia lub ciężkich wad wrodzonych u dziecka jest wówczas najwyższe (~85% przypadków). Dla porównania, w późniejszych etapach ciąży (pod koniec drugiego trymestru), zespół różyczki wrodzonej występuje już „tylko” u około ¼ zakażonych noworodków.

Więcej na temat profilaktyki zespołu Gregga i innych niebezpiecznych dolegliwości można przeczytać tutaj: szczepienie na różyczkę a ciąża.

Różyczka szczepienie obowiązkowe – od kiedy?

Przed wprowadzeniem masowych szczepień w Polsce występowały cykliczne epidemie różyczki (co 5-6 lat). Przykładowo, w 1986 roku odnotowano ponad 450 tys. zakażeń. Dla porównania, według wstępnych raportów, w 2023 chorowało 262 ludzi. To znaczny spadek, potwierdzający wysoką skuteczność szczepionek, szacowaną na minimum 95% po pierwszej dawce i 99% po drugiej. 

Przed chorobą, jaką jest różyczka szczepienie obowiązkowe ruszyło w 1988 roku (tylko dla dziewczynek w 14. roku życia). Dopiero w 2004 wprowadzono dwudawkowy schemat preparatem skojarzonym MMR, czyli uodparniającym na trzy choroby. Poza różyczką jest to świnka i odra (szczegóły na temat chorób w odnośnikach). Od 2004 roku zaczęto też szczepić dzieci obu płci.

Szczepienie różyczka w jakim wieku się je wykonuje?

Obecnie stosuje się wyłącznie preparaty skojarzone, takie jak Priorix czy MMR (M-M-RVAXPRO). Substancją czynną w obu preparatach są żywe, osłabione wirusy różyczki, świnki i odry.

Do masowych, tj. refundowanych szczepień wykorzystywana jest szczepionka odra świnka różyczka M-M-RVAXPRO. Jest ona stosowany w schemacie dwudawkowym. Pierwszy zastrzyk podaje się maluchom w 13. lub 14. miesiącu życia, natomiast drugi – w wieku 6 lat. 

W polskim Programie Szczepień Ochronnych (PSO) zachodziły modyfikacje – np. w 2019 roku przełożono drugą dawkę MMR z dziesiątego na szósty rok życia. Aby każde dziecko przeszło pełny, dwudawkowy cykl, immunizacja jest dopasowana do roku urodzenia małego pacjenta.

 Szczepienie różyczka w jakim wieku:

• w 6. roku życia dla większości dzieci urodzonych w 2013 roku i młodszych;
• w 10. roku życia dzieciom starszym, tj. w wieku 7-9 lat.

Aby uniknąć ciężkiego przebiegu choroby, poważnych powikłań i/lub komplikacji okołoporodowych, dorosłym zaleca się wykonanie szczepienia przeciw różyczce. Obowiązkowa immunizacja (wyłącznie wśród dziewczynek) w Polsce rozpoczęła się późno, więc tak naprawdę niewielki odsetek społeczeństwa jest chroniony przed infekcją. Wprawdzie różyczka zostawia po sobie odporność na wirusa, jednak wbrew obiegowej opinii, nie każdy przeszedł chorobę w dzieciństwie. Nieszczepionym i tym, którzy nie byli zakażeni, zaleca się immunizację.

Kiedy zaleca się szczepienie przeciw różyczce dla dorosłych?

Różyczka u dorosłych i młodzieży ma z reguły cięższy przebieg i jest obciążona ryzykiem groźniejszych powikłań, a dodatkowo grupa ta jest chroniona wyłącznie jedną dawką (lub wcale). Zaleca się więc wykonanie lub uzupełnienie szczepienia, w szczególności:

• osobom, które nie chorowały na różyczkę w przeszłości,
• młodym kobietom (tym bardziej, jeśli pracują z dziećmi),
• podróżującym (szczególnie tam, gdzie występuje więcej zachorowań),
• kobietom planującym ciążę.

Szczepionka odra świnka różyczka a ciąża: immunizację należy zaplanować minimum miesiąc wcześniej, ponieważ nie można szczepić się w trakcie ciąży. Dla skuteczniejszej ochrony mamy i dziecka, szczepienia zaleca się też partnerowi kobiety i innym osobom z jej otoczenia.

Osoby podróżujące mogą śledzić sytuację epidemiologiczną w poszczególnych krajach na stronie organizacji Measles & Rubella Initiative. Na interaktywnej mapie są zaznaczone ogniska różyczki oraz odry.

Czy szczepienia przeciw różyczce są bezpieczne?

Bezpieczeństwo immunizacji potwierdziły badania, mimo to prowadzi się ciągły nadzór. Wśród najczęściej zgłaszanych NOP (niepożądanych odczynów poszczepiennych) wyróżnia się:

• zaczerwienienie oraz ból/pieczenie w miejscu podania zastrzyku,
• łagodna gorączka,
• wysypka skórna,
• niewielki obrzęk węzłów chłonnych (głównie u dzieci),
• ból/zapalenie stawów (znacznie łagodniejsze niż po infekcji; zwykle u kobiet).

Objawy te ustępują samoistnie w ciągu kilku dni. Kiedy wiadomo już wszystko na temat choroby i sposobach jej zapobiegania, warto zapoznać się z korzyściami, jakie daje immunizacja.

Dlaczego warto szczepić się na różyczkę? [3 argumenty za]

Za szczepieniami ochronnymi powinna przemawiać chęć zapobiegania poważnym powikłaniom – głównie zespołowi różyczki wrodzonej, ale także małopłytkowości czy zapaleniu mózgu. Pełna, dwudawkowa immunizacja zapobiega 99-100% infekcji, a w pozostałych przypadkach znacznie łagodzi ich przebieg. Jakie są inne argumenty za wykonaniem szczepienia przeciw różyczce?

1. Zapobieganie transmisji wirusa

Jako że pierwotnie szczepiło się tylko dziewczynki, w 2013 roku wybuchła epidemia (38,5 tys. zachorowań), która dotknęła głównie chłopców i mężczyzn. Szczepienia pozwalają wypracować tzw. odporność populacyjną, która chroni osoby szczególnie wrażliwe na wirusa różyczki. Przykładowo, zdarza się, że ciąża nie jest planowana, a co za tym idzie – nie ma szans zaszczepić się z odpowiednim wyprzedzeniem. Każdy nosiciel (objawowy czy nie) stanowi wówczas realne zagrożenie dla zdrowia i życia nienarodzonego dziecka.

2. Różyczka leczenie < zapobieganie

Nie ma możliwości leczenia różyczki. Specyficzne remedium na tę wirusa nie istnieje, co jest sporym zagrożeniem dla osób wrażliwych na jego wyniszczające działanie. Przed chorobą, jaką jest różyczka leczenie jest wyłącznie objawowe – polegają na farmakologicznym zbijaniu zbyt wysokiej gorączki (np. paracetamolem) oraz wypoczynku. Immunizacja jest zdecydowanie lepszym i bezpieczniejszym sposobem na uniknięcie zachorowania.

3. Duża zaraźliwość różyczki

Na końcu warto wspomnieć o niezwykłej zakaźności wirusa różyczki, szczególnie późną zimą i wczesną wiosną. Sprawę komplikuje fakt, że nawet przy bezobjawowej infekcji (25-50% przypadków), nosiciel jest w stanie zarażać innych różyczką. Aby zapobiegać nieświadomemu roznoszeniu zarazków, ciężkiej infekcji i poważnym powikłaniom, zaleca się szczepienia ochronne.

Jak widać, szczepienie na różyczkę jest naprawdę ważne. Można je wykonać w TropicalMed.To miejsce, gdzie nie tylko szybko i wygodnie uodpornisz się na tę chorobę, ale także otrzymasz profesjonalną poradę medyczną. Ile to kosztuje?

Jaki jest koszt szczepienia na różyczkę w TropicalMed?

Na chorobę, jaką jest różyczka szczepienia są zalecane, ale nierefundowane. Preparatem, który służy do uodparniania dorosłych jest najczęściej Priorix – cena w TropicalMed to 199 zł/dawka. Każdą wizytę rozpoczyna kwalifikacja lekarska, która kosztuje 70 zł.

Priorix to preparat o nieco „czystszym” składzie niż ten wykorzystywany do masowej immunizacji w ramach PSO. Ponadto, szczepionkę można stosować jednocześnie z innymi preparatami, np. na:

• wirusowe zapalenie wątroby (A i B), 
• meningokoki,
• ospę,
• polio,
• błonicę, tężec i krztusiec.

To ważne dla osób przygotowujących się do podróży. Więcej informacji o preparacie można znaleźć we wpisie: różyczka szczepienie Priorix. Immunizacja jest ważna nie tylko w kraju, ale także przed wyjazdem na wakacje zagraniczne. Osłabiony podróżą organizm jest bowiem bardziej podatny na różnego rodzaju infekcje, w tym różyczkę.

Serdecznie zapraszamy na wizytę! 

FAQ - często zadawane pytania

Jakie są objawy różyczki?

Najbardziej charakterystycznym objawem różyczki jest wysypka, która najpierw pojawia się na twarzy. Najczęściej towarzyszą jej symptomy takie jak łagodna gorączka, katar, kaszel oraz obrzęk węzłów chłonnych. U dorosłych przed pojawieniem się wysypki może pojawić się ból głowy i ogólne złe samopoczucie.

Czy różyczka jest groźna?

Do powikłań tej choroby można zaliczyć zapalenie stawów (zwłaszcza u kobiet) czy spojówek oraz dużo rzadziej problemy ze strony układu nerwowego i krwionośnego (np. małopłytkowość czy zapalenie mózgu). Różyczka jest najgroźniejsza dla kobiet w ciąży – prowadzi do poronień lub wad wrodzonych u dziecka. Dlatego osobom planującym powiększenie rodziny bardzo zaleca się szczepienie na różyczkę.

Czy w czasie różyczki można wychodzić na zewnątrz?

Różyczka jest bardzo zaraźliwa, toteż choremu zaleca się samoizolację w domu. Taka osoba nie powinna wychodzić na zewnątrz, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się różyczki. Poza tym leżenie w łóżku pomaga szybciej wrócić do zdrowia.

Jak wyleczyć różyczkę?

Nie ma specyficznego lekarstwa zwalczającego wirusa różyczki, dlatego kuracja polega na łagodzeniu objawów. W razie potrzeby stosuje się leki przeciwgorączkowe, a choremu zaleca się dużą dawkę odpoczynku.