Grypa – co warto wiedzieć o chorobie i szczepieniach?

Co to jest grypa i jakie są jej rodzaje?

Grypa to ostra choroba zakaźna, przenoszona drogą kropelkową i powietrzną lub przez kontakt pośredni, tj. przez używanie rzeczy skażonych wydzielinami dróg oddechowych nosiciela. Wirus grypy występuje w czterech wariantach, oznaczonych pierwszymi literami alfabetu:

• Grypa typu A jest najbardziej zakaźna i ma najcięższy przebieg. Tylko ten szczep wirusa powodował pandemie w przeszłości (np. w 2009 roku)^[1]. Dodatkowo, tym wariantem choroby mogą zarazić się nie tylko ludzie, ale także świnie czy ptaki (tzw. świńska/ptasia grypa).
• Grypa typu B jest znacznie stabilniejsza, mniej zakaźna oraz przenosi się wyłącznie wśród ludzi.
• Grypa typu C nie jest zbyt zaraźliwa; odpowiada za łagodne, często bezobjawowe infekcje.
• Grypa typu D atakuje głównie bydło; nie stanowi zagrożenia dla człowieka. 

Grypa A i B co roku odpowiada za zdecydowaną większość zakażeń w Polsce; według ostatnich danych, warianty te wywołały odpowiednio 50% i 30% wszystkich zachorowań^[2].

Wiadomo już, co to jest grypa oraz jakie typy wirusów ją wywołują. Warto zatem poznać zasięg ich występowania oraz dowiedzieć się, kiedy jest sezon grypowy w poszczególnych zakątkach świata.

Gdzie i kiedy można się zarazić grypą?

Grypa w Polsce co roku powoduje od kilkuset tysięcy do kilku milionów zachorowań. W skali światowej WHO mówi o miliardzie zakażeń rocznie^[3]. Gdzie i kiedy dochodzi do nich najczęściej?

Gdzie występuje grypa

Jeśli chodzi o rozkład geograficzny, najbardziej obciążone grypą regiony to:

• Europa (Szwecja, Estonia);
• Ameryka Łacińska (Honduras, Boliwia);
• Azja, szczególnie Południowo-Wschodnia i Bliski Wschód (Oman, Laos).

Zasięg występowania grypy obejmuje praktycznie cały świat^[4], także tereny tropikalne. Jedynie sezonowość choroby w poszczególnych regionach różni się. W jaki sposób?

Kiedy jest sezon grypowy

Zapadalność na grypę ma charakter sezonowy, uzależniony m.in. od klimatu. W tropikach jest to mniej widoczne, gdyż nowe przypadki odnotowuje się na mniej więcej tym samym poziomie przez cały rok. W klimacie umiarkowanym wyraźny szczyt zachorowań przypada zimą, szczególnie od stycznia do marca.

Warto zaznaczyć, że na antypodach pory roku występują "na odwrót", co ma wpływ na to, kiedy jest sezon grypowy w krajach takich jak np. Australia czy Argentyna. Podróżując na południe, trzeba spodziewać się okresu wzmożonych zachorowań od kwietnia do września.

Przez tendencję do wzrostu lub spadku zachorowań na grypę w poszczególnych miesiącach, przyjęto nazwę grypa sezonowa. Więcej szczegółów na ten temat zawarliśmy w artykule: sezon grypowy kiedy.

Kiedy wiadomo, jak, gdzie i kiedy można zarazić się grypą, warto zapoznać się z przebiegiem i możliwymi konsekwencjami choroby.

Jaki jest przebieg grypy oraz ile trwa grypa?

Kiedy wirus wniknie do organizmu, następuje kilkudniowy okres wylęgania grypy. W tym czasie zarazki rozwijają i namnażają się w organizmie człowieka, by wywołać infekcję. Typowe objawy grypy zna każdy, gdyż jest to choroba występująca powszechnie i dotykająca w samej Polsce kilka milionów ludzi rocznie. Poniższa lista zostaje zamieszczona w ramach przypomnienia.

Objawy grypy

• nieżyt nosa,
• utrata apetytu,
  
• złe samopoczucie,
  
• kaszel (zazwyczaj suchy),
• nagła gorączka lub dreszcze,
• bóle gardła, głowy, mięśni i stawów,
  
• nudności i/lub wymioty (częstsze u dzieci).

O tym, ile trwa grypa, decydują indywidualne czynniki, jak sprawność układu odpornościowego i podjęte działania – m.in. przyjmowanie leków i wypoczynek w domu z reguły skraca chorobę. Jeśli nie dochodzi do powikłań, objawy grypy zazwyczaj ustępują po około 7 dniach.

Przebieg grypy może być cięższy lub lżejszy, w zależności od stanu zdrowia, odporności i ilości patogenu w organizmie. Istnieją jednak tzw. grupy ryzyka, czyli osoby szczególnie narażone zakażenie i/lub na cięższy przebieg choroby (powikłania).

Powikłania po grypie

• zapalenie ucha środkowego,
• zapalenie płuc czy oskrzelików,
• zapalenie mięśnia sercowego lub osierdzia,
• zaostrzenie chorób przewlekłych (np. astmy),
• zapalenie opon i/lub rdzenia mózgowego oraz mózgu,
• wtórne zakażenie bakteryjne, wywołane np. przez pneumokoki albo meningokoki.

Jak widać, powikłania po grypie mogą obejmować różne narządy układu oddechowego, nerwowego czy krążenia. Według szacunków WHO, co roku odnotowuje się od 3 do 5 milionów ciężkich przypadków grypy, a nawet 650 tysięcy kończy się zgonem. Grupą obciążoną największym ryzykiem śmierci w wyniku choroby są seniorzy (90% przypadków)^[5].

Infekcja grypopodobna, przeziębienie a grypa

Grypa typu C, z racji powodowania choroby o raczej łagodnym przebiegu, jest często mylona z przeziębieniem. Wywołują je głównie rinowirusy, czyli zupełnie inne patogeny niż wirus grypy typu C. Poza laboratorium i bez mikroskopu trudno jest to jednak stwierdzić. Poniższa tabela przedstawia, czym różni się przeziębienie a grypa.

Infekcja grypopodobna, jak sama nazwa wskazuje, ma zbliżone objawy do grypy, jednak wywołują ją inne wirusy, np. metapneumowirusy czy adenowirusy.

Powyższe wskazówki ułatwiają poprawną diagnozę oraz rozpoznanie, czym różni się infekcja grypopodobna, przeziębienie a grypa. Po rozpoznaniu choroby przychodzi czas na jej zwalczanie. Czy jest lek na grypę, który pomógłby minimalizować negatywne skutki zakażenia i szybciej dojść do zdrowia?

Jak leczyć grypę, kiedy dojdzie do zakażenia?

Przeciwwirusowy lek na grypę daje najlepsze efekty, kiedy jest podany szybko, najlepiej dzień lub dwa po wystąpieniu objawów. Jako że symptomy można pomylić, m.in. z przeziębieniem, RSV czy COVID-19, wykonuje się test na grypę (PCR). To coraz powszechniejsza praktyka, ponieważ samo badanie fizykalne i analiza objawów może nie wystarczyć do postawienia prawidłowej diagnozy.

Kiedy test na grypę potwierdzi zakażenie, lekarz może zalecić stosowanie środków takich jak:

• oseltamiwir, 
• baloksawir,
• zanamiwir.^[6].

Lek na grypę jest wskazany przy infekcji o ciężkim przebiegu i/lub w grupach podwyższonego ryzyka powikłań. Zazwyczaj jednak wystarczy duża ilość odpoczynku w domu i odpowiednie nawodnienie – układ odpornościowy zdrowego człowieka powinien samodzielnie zwalczyć chorobę. 

W myśl zasady, że lepiej zapobiegać niż leczyć, warto zapoznać się z zasadami profilaktyki. Co można zrobić, by wirus grypy miał trudniej w przedostaniu się do organizmu?

Grypa okres zarażania i profilaktyka: jak się chronić?

Chcąc ograniczać liczbę zachorowań, należy znać zasady profilaktyki oraz wiedzieć, kiedy je stosować. Warto pamiętać, wirus grypy przenosi się z człowieka na człowieka nie tylko podczas objawowego stadium choroby – okres zarażania trwa dłużej.

Aby zapobiegać transmisji patogenów, należy pamiętać o kilku prostych zasadach:

• zakrywać usta i nos podczas kaszlu/kichania,
• ograniczenie nawyku dotykania się po twarzy,
• regularne mycie rąk, szczególnie przed posiłkami,
  
• unikanie osób chorych i samoizolacja w przypadku podejrzenia u siebie infekcji,
  
• wyrzucanie zużytych chusteczek higienicznych do przeznaczonych do tego koszy.

Powyższe zalecenia są bardzo podobne do tych wydawanych w trakcie pandemii COVID-19. Obie choroby rozprzestrzeniają się bowiem w podobny sposób. 

Wymienione wyżej zasady profilaktyki w pewnym stopniu minimalizują ryzyko zakażenia, jednak najlepszym sposobem zapobiegania chorobie są szczepienia na grypę. Jakie preparaty są dostępne na polskim rynku farmaceutycznym?

Jakie szczepienia na grypę są dostępne w Polsce?

Zapadalność na grypę można znacznie zmniejszyć poprzez powszechne szczepienia ochronne. Tzw. odporność populacyjna ograniczyłaby rozprzestrzenianie się drobnoustrojów chorobotwórczych. W ofercie TropicalMed znajdują się dwa rodzaje preparatów ochronnych:

• Vaxigrip Tetra – preparat podawany w formie zastrzyku, stosowany u dzieci od 6. miesiąca życia, a także młodzieży i dorosłych. Zawiera inaktywowane (tj. zabite) szczepy wirusów grypy typu A i B; alternatywą jest Fluarix Tetra (niedostępna w obecnym sezonie).
• Efluelda Tetra – to szczepionka dla pacjentów od 60. roku życia, zawierająca aż 4 razy więcej antygenów pobudzającą układ odpornościowy do pracy; z tego względu skuteczniej działa na słabnący z wiekiem organizm.

Aby dowiedzieć się więcej na temat preparatów stosowanych w TropicalMed, należy kliknąć w odnośnik. Z racji tego, że wirus grypy ma tendencję do szybkiego mutowania, niezbędne jest coroczne uodparnianie się na tę chorobę. Komu jest to szczególnie wskazane?

Kto i kiedy powinien zaszczepić się na grypę?

Grypa to groźna, a mimo to ciągle bagatelizowana choroba. Może wywołać niemałe spustoszenie w organizmie, szczególnie w grupach ryzyka do których zaliczają się:

• seniorzy powyżej 65 lat,
• dzieci, szczególnie poniżej 5. roku życia,
• osoby z zaburzeniami odporności (np. nosiciele HIV),
• osoby cierpiące na inną infekcję układu oddechowego,
• kobiet w ciąży (sprawdź: szczepienia zalecane w ciąży),
  
• przewlekle chorzy (np. na astmę czy choroby serca/krążenia),
• podróżujących – należy pamiętać, że sezon grypowy na półkuli południowej występuje "odwrotnie" niż na północnej.

O zaletach immunizacji w każdej grupie (nie tylko podwyższonego ryzyka) można dowiedzieć się więcej w artykule: czy warto szczepić na grypę?

W ofercie TropicalMed znajdują się szczepionki Efluelda i Vaxigrip Tetra. Pierwsza z nich jest odpowiednia dla seniorów w wieku 60+, których układ odpornościowy z wiekiem słabnie. Druga może być stosowana nawet u kobiet w ciąży czy u osób z niedoborami odporności. Jak odbywa się wizyta szczepienna w naszym ośrodku?

Jak odbywa się wizyta szczepienna w TropicalMed?

Szczepienia na grypę najlepiej planować na 2-3 tygodnie przed sezonem epidemicznym. System immunologiczny przeciętnego człowieka potrzebuje tego czasu, aby odpowiedzieć na antygeny zawarte w szczepionce i nauczyć się zwalczania choroby. Dlatego najlepszy czas na wizytę w TropicalMed przypada w miesiącach wakacyjnych lub na początku września. Szczepienie, dostępne dla pacjentów od lat 3, rozpoczynamy od kwalifikacji medycznej.

Kwalifikacja medyczna

Przeciwwskazania do szczepienia na grypę są ustalane podczas specjalnej kwalifikacji. Najczęściej są to:

• alergia na którykolwiek ze składników preparatu,
• nieprawidłowa reakcja po poprzedniej dawce szczepienia na grypę,
• trwająca infekcja z gorączką (wymaga jedynie przełożenia terminu szczepienia po wyzdrowieniu).

Dodatkowe przeciwwskazania dotyczą wyłącznie aerozolu do nosa Fluenz Tetra, bo zawiera on żywe wirusy (atenuowane). Pozostałe preparaty są bezpieczniejsze; jak je stosujemy?

Podanie szczepionki na grypę

Coroczna szczepionka na grypę jest z reguły stosowana w schemacie jednodawkowym. Wyjątek stanowią dzieci do 9. roku życia, które nigdy nie były uodparniane na grypę.

W tej grupie podajemy dwie dawki z zachowaniem minimum 4-tygodniowe odstępy między wstrzyknięciami.

Bez względu na zastosowany schemat, preparat podajemy w formie domięśniowego lub podskórnego zastrzyku w ramię. Następnie pacjent spędza w poczekalni 15 minut; ma to na celu obserwację pod kątem niepożądanych reakcji poszczepiennych. Jakich?

Możliwe skutki uboczne szczepienia na grypę

Bezpieczeństwo szczepionek na grypę jest stale monitorowane przez szereg instytucji, m.in. Europejską Agencję Leków. W przypadku każdego produktu leczniczego mogą jednak wystąpić skutki uboczne. W przypadku szczepionek przeciw grypie mogą to być:

• zaczerwienienie, ból i obrzęk w miejscu wstrzyknięcia,
• ból głowy i mięśni
• złe samopoczucie,
• wyciek z nosa,
• gorączka,

Dolegliwości te pojawiają się zazwyczaj w 3 pierwszych dniach po szczepieniu i ustępują samoistnie w ciągu kolejnych 1-3 dni. Ponadto, wymienione wyżej symptomy nie dotykają każdego zaszczepionego.

Korzyści ze szczepienia znacząco przeważają NOP (niepożądane odczyny poszczepienne). Wybierając TropicalMed, tych korzyści jest dużo więcej. Jedną z nich jest transparentność cenowa.

Szczepienie na grypę cena: jak wygląda oferta TropicalMed?

TropicalMed to miejsce, gdzie szybko i wygodnie uodpornisz się na grypę. Stosujemy w tym celu skuteczne i bezpieczne preparaty, których podanie poprzedza kwalifikacja medyczna za 70 zł.

Szczepienie na grypę cena: oferujemy preparat dla dzieci, dorosłych i seniorów za 99 zł lub szczepionkę o wzmożonej skuteczności dla osób od 60. roku życia za 199 zł.

Szczepienie w TropicalMed to duża oszczędność czasu. Rejestracja odbywa się za pomocą wygodnego formularza online, a na miejscu nie ma kolejek! Naszym dodatkowym atutem są dogodne terminy wizyt oraz brak konieczności zdobywania i wykupowania recepty i dostarczania preparatu do punktu. Wystarczy stawić się w ośrodku, a całą resztą zajmie się wykwalifikowany personel TropicalMed.

Serdecznie zapraszamy na szczepienie!

FAQ - często zadawane pytania

Jak długo utrzymuje się grypa?

Wirus grypy namnaża się w organizmie człowieka do 72 godzin. Jeśli nie dojdzie do żadnych komplikwacji i powikłań, objawowe stadium zakażenia trwa około 7 dni. Wszystko jest uzależnione od odporności pacjenta.

Jakie są objawy grypy?

Charakterystyczne dla grypy jest nagłe pojawienie się objawów takich jak gorączka, katar, kaszel, bóle głowy, mięśni i stawów oraz ogólne złe samopoczucie. Mogą też pojawić się (szczególnie u dzieci) nudności i wymioty.

Jak szybko wyleczyć się z grypy?

Szybkie podanie leków antygrypowych takich jak zanamiwir czy oseltamiwir (do 48 godzin od wystąpienia objawów) jest najlepszą znaną metodą na szybki powrót do zdrowia. Preparaty bez recepty łagodzą objawy, jednak nie chronią przed wirusem grypy.

Gdzie najlepiej zaszczepić się na grypę w Krakowie?

Szczepienia na grypę można wykonać w TropicalMed w Krakowie. To szybki i wygodny sposób na uodpornienie przed sezonem grypowym i/lub przed podróżą.

Czy szczepienie na grypę jest bezpieczne?

Nasze szczepionki na grypę zawierają zabite i rozszczepione wirusy, niezdolne do wywołania choroby. Mimo to każdą wizytę w TropicalMed rozpoczyna kwalifikacja lekarska, podczas której sprawdzamy, czy nie ma przeciwwskazań do podania wybranego preparatu. Warto też wiedzieć o dodatkowych kontrolach GIS każdej partii szczepionek dostarczanych na rynek.