Zemsta faraona – co musisz o niej wiedzieć?

Zemsta faraona co to jest i skąd się bierze?

Biegunki podróżnych mogą skutecznie zrujnować wyjazd, a niestety – są bardzo częste wśród turystów. Szacuje się, że co roku cierpi z tego powodu od 30% do nawet 70% osób wyjeżdżających za granicę.^[1]. 

Zemsta faraona co to: osoby podróżujące zapewne zetknęli się z wyrażeniem zemsta faraona albo klątwa faraona/Montezumy. To dość barwne określenia na zespół dolegliwości ze strony układu pokarmowego, których można nabawić się drogą pokarmową (przez skażoną wodę/żywność) i/lub brudnymi rękami.

Przyczyną zemsty faraona może być nawet zmiana nawyków żywieniowych – nieregularne godziny posiłków czy nowe, egzotyczne potrawy. Najczęściej są to jednak infekcje wywołane przez drobnoustroje chorobotwórcze. Uważa się, że za najwięcej tego typu zakażeń odpowiada bakteria E. coli.^[2]

Przyczyną dokuczliwych dolegliwości żołądkowo-jelitowych są najczęściej zakażenia bakteriami, nie tylko E. coli, ale także Campylobacter jejuni, Salmonellą (salmonelloza) czy Shigellą (czerwonka bakteryjna). Znacznie rzadziej są to wirusy (np. HAV) oraz pasożyty (m.in. Entamoeba histolytica). Czym się objawia i ile trwa zemsta faraona?

Zemsta faraona objawy – jak rozpoznać zakażenie?

Od kilku godzin do 2-3 dni po nieświadomym wprowadzeniu wymienionych wyżej patogenów do organizmu, chory zaczyna odczuwać pierwsze symptomy zakażenia. Jakie?

Zemsta faraona objawy:

• biegunka (≥ 3 luźne stolce na dobę),
• ból i skurcze brzucha,
• nudności, wymioty.
• wzdęcia.

Utrata płynów wywołuje ból głowy i osłabienie, a naturalną reakcją organizmu na infekcję jest gorączka. Jeśli w stolcu pojawi się krew lub śluz, a objawy są bardzo nasilone, niezbędna jest natychmiastowa konsultacja lekarska.

Ile trwa zemsta faraona: wymienione wyżej dolegliwości utrzymują się od 3 dni do tygodnia, średnio jednak 3-4 dni.

U osób, które dotknęła zemsta faraona objawy zazwyczaj ustępują samoistnie, chociaż w skrajnych przypadkach (szczególnie u dzieci czy seniorów) niezbędna jest interwencja lekarska. W niektórych zakątkach świata dostęp do opieki medycznej może być utrudniony, dlatego warto wiedzieć, gdzie ryzyko zakażeń drogą pokarmową jest największe.

Zemsta faraona gdzie występuje?

Chociaż nazwa "zemsta faraona" kojarzy się przede wszystkim z Egiptem, to dolegliwość czyha na turystów w różnych zakątkach świata, głównie w Afryce, Ameryce Łacińskiej, Azji Południowo-Wschodniej i na Bliskim Wschodzie^[3]. Do zakażenie może dojść wszędzie tam, gdzie panują gorsze standardy higieniczne, a żywność jest przygotowywana i/lub przechowywana w nieodpowiednich warunkach.

Zemsta faraona gdzie występuje: co ciekawe, około 10% podróżnych zmaga się z biegunką podczas wyjazdów do krajów Europy Zachodniej albo Ameryki Północnej, gdzie warunki higieniczno-sanitarne są na bardzo dobrym poziomie^[4].

Klątwa faraona jest też dość częsta podczas wyjazdów typu all inclusive. Kojarzą się one z luksusem (a więc i czystością), przez co podróżni błędnie przykładają mniejszą uwagę do zachowania zasad higieny żywienia.

Świadomość zagrożenia to pierwszy krok w skutecznej profilaktyce. Kiedy wiadomo już, czym jest, gdzie występuje, jak się objawia i ile trwa zemsta faraona, warto zapoznać się ze sposobami jej leczenia i zapobiegania (profilaktyki).

Zemsta faraona jak zapobiec? [10 sprawdzonych sposobów]

Zemsta faraona po powrocie z Egiptu, Meksyku czy Turcji to naprawdę nic przyjemnego, dlatego warto zapoznać się z dekalogiem podróżnika. Chcąc zadbać o swoje zdrowie w podróży i uniknąć nieprzyjemnych dolegliwości żołądkowo-jelitowych, wystarczy przestrzegać 10 prostych zasad. Jakich?

1. Daj sobie czas na adaptację

Układ pokarmowy „lubi” rutynę i działa najlepiej, kiedy dostarcza się mu znanych potraw o stałych porach dnia. Wyjazd na wakacje to często zmiana o 180 stopni, co kończy się przykrymi dolegliwościami. Wprowadzając nowe smaki stopniowo i jadając regularnie, można tego uniknąć.

2. Dobrze wyposaż swoją apteczkę

W jelitach ludzi żyją mikroorganizmy, które regulują pracę układu pokarmowego i wzmacniają odporność (m.in. na zatrucia pokarmowe). Mieszkańcy egzotycznych krajów mają inną, bardziej przystosowaną do panujących warunków mikroflorę bakteryjną – Europejczycy niestety nie. Na szczęście istnieją środki zawierające takie „dobre” bakterie i drożdże – odpowiedni probiotyk to najlepszy lek na zemstę faraona. 

Zemsta faraona jak zapobiec: około 7 dni przed wyjazdem warto zacząć przyjmować probiotyk i kontynuować kurację do czasu wskazanego przez producenta. O wyborze najlepszego preparatu pisaliśmy tutaj: jakie probiotyki na zemstę faraona?

Oprócz środków zapobiegawczych, czyli probiotyków wzmacniających florę bakteryjną, warto wyposażyć się w:

• elektrolity,
• leki przeciwbólowe,
• leki przeciwgorączkowe,
• chemiczne środki do uzdatniania wody,
• żel odkażający do rąk (60-70% alkoholu).

Środki antyseptyczne i do uzdatniania wody pomagają w zachowaniu higieny osobistej i żywienia. Elektrolity przywracają równowagę po utracie płynów, a przeciwbólowy czy przeciwgorączkowy lek na zemstę faraona łagodzi dokuczliwe objawy towarzyszące biegunce.

Dlaczego apteczka jest ważna: wymienione wyżej środki warto mieć pod ręką i nie tracić czasu na wycieczki do aptek, które w wielu krajach są słabo zaopatrzone. Więcej szczegółów można znaleźć w: apteczka podróżna co zabrać?

Przyczyna zemsty faraona jest zazwyczaj poważniejsza niż sama zmiana nawyków żywieniowych i niedostosowana mikroflora jelitowa – to infekcja bakteryjna, wirusowa lub pasożytnicza. Oczywiście warto wiedzieć, jakie probiotyki na zemstę faraona stosować oraz jak wprowadzać nowe smaki do jadłospisu. Kluczowe jest jednak przestrzeganie kilku uniwersalnych zasad, które wymieniono w dalszej części artykułu.

3. Uzdatniaj wodę

Woda bezpośrednio z kranu zazwyczaj nie nadaje się do picia, a nawet do mycia zębów. Lepiej wybrać butelkowaną lub przegotowaną. Można też zastosować chemiczny środek do uzdatniania wody lub dobrej jakości, mechaniczny filtr turystyczny.

Więcej informacji na temat poszczególnych metod oczyszczania wody, tj. termicznej, mechanicznej, chemicznej i UV, można znaleźć na naszym blogu. Sprawdź: uzdatnianie wody w podróży.

4. Spożywaj świeże posiłki

Potrawy przygotowane na zapas i przechowywane w nieodpowiednich warunkach, np. na ulicznym bazarze, stanowią realne zagrożenie zatruciem pokarmowym. 

Chociaż odpowiedź na pytanie, czy zemsta faraona jest zaraźliwa, w wielu internetowych źródłach jest przecząca, to nie jest to do końca prawda. Dolegliwości wywołane przez drobnoustroje chorobotwórcze mogą przenosić się między ludźmi przy nienależytym zachowaniu higieny.

Nosiciel (często bezobjawowy) roznosi wirusy, bakterie i pasożyty brudnymi rękami na wszystko, czego dotknie. Spożycie skażonych w ten sposób produktów spożywczych skutkuje infekcją. Warto o tym pamiętać, planując wakacje z najbliższymi.

5. Sprawdzaj lokale, w których jadasz

To zasada, która wiąże się z poprzednią. W lokalu warto zwrócić uwagę na czystość naczyń i sposób przygotowywania i serwowania potraw (np. w rękawiczkach). Słabe warunki higieniczne wpływają na rozprzestrzenianie się drobnoustrojów chorobotwórczych.

Pozory mogą jednak mylić, a drobnoustroje chorobotwórcze są niewidoczne gołym okiem. Z tego względu zawsze warto mieć pod ręką chusteczki do dezynfekcji i przecierać nimi sztućce i/lub szklanki. Dzięki temu można dodatkowo obniżyć ryzyko wystąpienia dokuczliwych dolegliwości podczas wakacji. 

6. Jedz i pij na gorąco

Należy uważać na surowe lub niedogotowane potrawy i napoje, takie jak sałatki, sushi czy świeżo wyciskane soki. Gorące potrawy i napoje są bezpieczniejsze, bo temperatura zabija drobnoustroje chorobotwórcze.

7. Unikaj lodu

Napoje schłodzone w ten sposób są kuszące szczególnie na gorących, egzotycznych wakacjach, jednak lód może być zrobiony z zanieczyszczonej wody (patrz punkt 3). U odwiedzających Turcję, Tajlandię czy Egipt zemsta faraona złapana w ten sposób jest szczególnie powszechna. Przed wyjazdem warto sprawdzić warunki higieniczno-sanitarne w miejscu docelowym, bo są to tylko przykłady krajów, w których woda nie nadaje się do picia, a nawet mycia zębów.

8. Dbaj o higienę

Częste i dokładne mycie i/lub dezynfekowanie rąk środkiem o wysokim stężeniu alkoholu minimalizuje ryzyko wprowadzenia patogenów do swojego organizmu brudnymi rękami. To ważne szczególnie przed posiłkami i po skorzystaniu z toalety.

Należy pamiętać, że niektóre patogeny są bardzo odporne i mogą pozostać na różnych powierzchniach przez naprawdę długi czas. Dlatego higiena jest ważna nawet wtedy, kiedy ręce nie wydają się brudne.

9. Uważaj na niektóre produkty

Aby zemsta faraona po powrocie z Egiptu, Dominikany, Filipin czy Tanzanii (lub w trakcie pobytu) nie zepsuła wrażeń z wycieczki, trzeba wystrzegać się niektórych produktów, których spożycie w niektórych krajach może być ryzykowne. Z jakich przysmaków lepiej zrezygnować, szczególnie mając "słaby żołądek"?

Zemsta faraona gdzie występuje [przykłady produktów]:^[5]

• ciasta z kremem lub śmietaną,
• niepasteryzowane mleko,
• owoce morza,
• lody.

W krajach, gdzie występuje klątwa faraone, spożycie powyższych produktów może być ryzykowne, dlatego lepiej z nich zrezygnować. Trzeba bowiem pamiętać, że o ile wysokie temperatury zabijają drobnoustroje chorobotwórcze, o tyle niskie (np. w lodach) tylko w pewnym stopniu hamują ich rozmnażanie.

10. Wykonaj szczepienia przed podróżą

Immunizacja chroni przed niektórymi drobnoustrojami wywołującymi tzw. choroby brudnych rąk. Szczepienia są zalecane szczególnie dzieciom, młodym dorosłym i seniorom oraz w przypadku dłuższych podróży do regionów o niskim standardzie higieniczno-sanitarnym – m.in. w Afryce, Azji Południowo-Wschodniej czy Ameryce Łacińskiej.

Zemsta faraona jak się zabezpieczyć: na pałeczki duru brzusznego, wirusa zapalenia wątroby typu A oraz przecinkowca cholery można się uodpornić, wykonując szczepienia.

To zasady, które wydają się proste do zrealizowania, jednak czasami trudno jest oprzeć się pokusie spróbowania ulicznych przysmaków lub pamiętać o myciu zębów wodą butelkowaną. Co robić, kiedy już dojdzie do zakażenia?

Zemsta faraona leczenie – co robić, kiedy profilaktyka zawiedzie?

W łagodzeniu dokuczliwych dolegliwości pomagają spakowane do apteczki leki przeciwbólowe czy przeciwgorączkowe. Należy pamiętać, że środki przeciwbiegunkowe i przeciwwymiotne uniemożliwiają organizmowi wydalenie patogenów z organizmu, przedłużając infekcję. Stosuje się je tylko wtedy, gdy klątwa faraona nie jest spowodowana przez bakterie, pasożyty czy wirusy. 

Jeśli objawy są nasilone (szczególnie u dzieci), może być konieczna wizyta w szpitalu celem podania płynów dożylnie lub antybiotyków. W leczeniu ostrej biegunki stosuje się m.in. azytromycynę, rifaksyminę^[6] czy nifuroksazyd. Przydatny może też okazać się diosmektyt.

U większości osób, które dotknęła zemsta faraona leczenie polega na wypoczynku, przywracaniu równowagi wodno-elektrolitowej oraz przestrzeganiu diety. Co jeść i pić podczas biegunki?

• Co pić podczas choroby: kluczowe podczas zmagania się z zemstą faraona jest odpowiednie nawodnienie. To odpowiedź na utratę płynów spowodowaną nie tylko biegunką i/lub wymiotami, ale często także gorętszym klimatem, który stymuluje termoregulację organizmu (wypacanie elektrolitów). Najbardziej zalecana jest butelkowana woda i niesłodzona herbata.
• Co jeść podczas choroby: dla chorego bardzo ważna jest też lekkostrawna dieta, pozbawiona cukru, alkoholu, ostrych przypraw i surowizny, a bogata w suchary, ryż i gotowane warzywa. W miarę ustępowania dokuczliwych dolegliwości można próbować rozszerzać swoje menu o nieco ostrzejsze potrawy, owoce, a na końcu – produkty mleczne.

Aby nie narażać swojego zdrowia (w skrajnych przypadkach życia) oraz portfela, warto wybrać się do TropicalMed przed wyjazdem do krajów tropikalnych, arabskich i innych, gdzie występuje klątwa faraona. Dlaczego to takie ważne?

Jak TropicalMed pomaga w profilaktyce chorób w podróży?

TropicalMed to punkt szczepień, w którym możesz uodpornić się na częste wśród turystów choroby brudnych rąk. Na dur brzuszny oferujemy trzydawkowy preparat doustny lub pojedynczy zastrzyk. Na wirusowe zapalenie wątroby typu A jest dostępnych kilka dwudawkowych wariantów szczepień monowalentnych (czyli na jedną chorobę) oraz trzydawkowy skojarzony na WZW typu A i B. Przeciw cholerze oferujemy dwa różne preparaty doustne: jedno- lub wielodawkowy.

Więcej informacji o poszczególnych szczepieniach oraz przebiegu chorób, którym zapobiegają, można przeczytać we wpisach:

• szczepienia na dur brzuszny,
• szczepienia na cholerę,
• szczepienia na WZW A.

W TropicalMed czeka na Ciebie nie tylko możliwość zaszczepienia się, ale i profesjonalna porada medyczna. Od lekarza dowiesz się, jakie probiotyki na zemstę faraona będą dla Ciebie najlepsze oraz jak wyposażyć apteczkę do danego kraju. Stosując się do zaleceń oraz pamiętając o immunizacji, dajesz sobie szansę na udane wakacje, bez obaw o zdrowie.

Serdecznie zapraszamy na wizytę!

FAQ - często zadawane pytania

Czy zemsta faraona jest zaraźliwa?

Biegunka podróżnych (zwana zemstą faraona) może być zaraźliwa, jeśli jest spowodowana zakażeniem bakteryjnym lub wirusowym. Patogeny mogą być przenoszone drogą fekalno-oralną, czyli poprzez kontakt z powierzchniami lub wodą/żywnością zanieczyszczonymi wydalinami nosiciela.

Jak się objawia zemsta faraona?

Tzw. zemsta faraona najczęściej objawia się bólem brzucha, biegunką (czasami z krwią) i/lub wymiotami. To prowadzi do utraty płynów skutkującej bólami głowy i osłabieniem. Częstą dolegliwością jest też wówczas gorączka.

Ile trwa zemsta faraona?

Zemsta faraona trwa do tygodnia (średnio 3-4 dni) i zazwyczaj ustępuje samoistnie. W skrajnych przypadkach niezbędna jest jednak wizyta u lekarza.

Co zrobić żeby nie dostać zemsty faraona?

W profilaktyce zemsty faraona konieczne jest zachowanie higieny osobistej (tj. częste mycie/dezynfekowanie rąk) oraz żywienia – czyli jedzenie żywności przygotowanej, przechowywanej i serwowanej w odpowiednich warunkach, unikanie wody kranowej (także w postaci lodu) czy dokładne mycie owoców i warzyw przed zjedzeniem.