Jakie choroby przenoszą pchły, muchy tse-tse, komary i kleszcze?

Które choroby przenoszone przez owady i pajęczaki zagrażają w Polsce?

Lato to okres, kiedy zdrowiu i życiu człowieka zagrażają nie tylko upały, ale także choroby przenoszone przez owady i pajęczaki. W Polsce, gdzie występuje wyraźny podział na pory roku, tego typu choroby mają charakter sezonowy. Patogeny są tu przenoszone głównie przez kleszcze – ukąszenie stanowi potencjalne zagrożenie chorobami takimi jak:

Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) – groźna choroba wirusowa, mogąca doprowadzić do powikłań neurologicznych. Można jej zapobiegać za pomocą szczepień ochronnych, jednak leku bezpośrednio zwalczającego patogeny jeszcze nie wynaleziono. Zagrożenie KZM występuje nie tylko w Polsce, ale także w Środkowej i Wschodniej Europie oraz sporej części Azji (m.in. w Chinach, Rosji, Mongolii).

Więcej o przebiegu choroby i szczepieniach ochronnych można przeczytać tutaj: szczepienia na KZM.

Borelioza – infekcja bakteryjna, która może zaatakować układ neurologiczny/krążenia lub (najczęściej) stawy. Nie ma szczepionki, która chroniłaby przed chorobą, jednak szybkie wyciągnięcie kleszcza i antybiotykoterapia zapobiegają rozwojowi boreliozy i jej najcięższym powikłaniom. Krętki Borrelia, poza Europą i Azją, występują jeszcze w Ameryce Północnej. 

Sprawdź szczegóły w artykule: borelioza profilaktyka.

Jakie choroby przenoszą pchły?

Pchły to owady, które podobnie jak kleszcze, mogą przenosić drobnoustroje chorobotwórcze na człowieka. Ugryzienie przez pchłę lub zwierzę, na którym się żywi (zazwyczaj kota lub gryzonie), stanowi potencjalne ryzyko zakażenia. Można w ten sposób nabawić się chorób takich jak:

Bartoneloza

Choroba bakteryjna, którą można zarazić się poprzez ukąszenie pchły i/lub podrapania przez zainfekowanego kota. Bartoneloza wywołuje zmiany skórne, od wysypki po owrzodzenie. Patogeny mogą też przedostawać się do krwiobiegu i wywoływać stan zapalny węzłów chłonnych. Aby zapobiec bakteriemii, zaleca się antybiotykoterapię.

Dżuma

Choroba, która w przeszłości zdziesiątkowała ludzkość, teraz nie jest już aż takim zagrożeniem. Można się jej nabawić po ugryzieniu przez zainfekowanego szczura lub żywiącą się na nim pchłę. Spośród trzech rodzajów dżumy, pchły mogą wywoływać tylko dwa: odmianę węzłową i posocznicową. Sprawdź szczegóły: „Dżuma choroba – objawy i profilaktyka”.

Tularemia

Infekcja bakteryjna, rozprzestrzeniająca się podobnie jak dżuma (tylko drogą krwi). Wywołuje obrzęk węzłów chłonnych i posocznicę. Ponadto, patogeny przedostają się do krwiobiegu – wywołują wówczas jedną z dwóch odmian choroby – skórną (częstszą) i płucną (rzadszą, bardziej śmiertelną).

Tyfus plamisty

To choroba wywołana przez bakterie znajdujące się w odchodach pcheł. Wdrapanie zanieczyszczeń do swędzącej rany lub przetarcie oczu brudnymi rękami grozi zakażeniem. Tyfus plamisty objawia się wysypką, bólem brzucha, gorączką, bólem mięśni, nudnościami i/lub wymiotami. Nieleczony może prowadzić do powikłań takich jak stany zapalne nerek czy mózgu.

Tungiaza

To choroba tropikalna, której można się nabawić na plaży. Do zakażenia dochodzi wskutek złożenia jaj pchły piaskowej w skórze. W miejscu tym rozwijają się swędzące wrzody.

Tungiaza grozi rozwojem tężca, o którym pisaliśmy na naszym blogu: szczepienia przeciw tężcowi.

Unikanie kontaktu z potencjalnie zainfekowanymi zwierzętami, odpchlenie swoich pupili oraz zachowanie zasad higieny pozwalają uniknąć powyższych chorób. Warto też pamiętać o regularnym (co 10 lat) szczepieniu przeciw tężcowi.

Jakie są tropikalne choroby przenoszone przez owady i pajęczaki?

Tropikalne choroby są przenoszone głównie przez owady. Są to komary i mucha tse tse. W Polsce nie ma zagrożenia tego typu chorobami, toteż szczególnie ważna jest profilaktyka podczas podróży. Brak naturalnej odporności sprzyja bowiem rozwojowi infekcji. Mogą to być:

Żółta febra

Choroba wirusowa występująca endemicznie w krajach Afryki Subsaharyjskiej i Ameryki Południowej. Początkowo objawia się podobnie jak grypa, po czym następują groźniejsze objawy, takie jak żółtaczka, krwotoki zewnętrzne/wewnętrzne i zaburzenie pracy lub uszkodzenie narządów. Szczepienia na żółtą febrę są zalecane w wielu krajach, a w niektórych nawet obowiązkowe. Przed podróżą warto więc sprawdzić wymagania dotyczące tzw. żółtej książeczki.

Japońskie zapalenie mózgu (JZM)

Infekcja wirusowa transmitowana przez komary, typowa dla regionu Azji Południowo-Wschodniej i Dalekiego Wschodu. Nazwa choroby wskazuje, czym grozi zakażenie. Aby mu zapobiegać, zaleca się szczepienie na japońskie zapalenie mózgu przed podróżą. Szczególne ryzyko infekcji występuje w porach wilgotnych, na terenach wiejskich i zielonych oraz w przypadku dłuższego pobytu. 

Denga

Występuje niemal na całym świecie, jednak najbardziej rozpowszechniona jest na terenie Azji Południowo-Wschodniej i Ameryki Łacińskiej. W znacznie mniejszym stopniu zachorowania odnotowuje się w Afryce, Australii oraz Europie. TropicalMed to pierwszy w Polsce ośrodek umożliwiający zaszczepienie się przeciw dendze. Służy do tego dwudawkowy preparat dla pacjentów w wieku 4-60 lat.

Malaria

Choroba wywołana przez zarodźce malarii (pasożyty). Charakteryzuje się gwałtownymi napadami dreszczy i uczucia zimna. Tego typu ataki są wyniszczające dla organizmu człowieka, dlatego zaleca się przyjmowanie leków przeciwmalarycznych. Szczepienie ochronne nie jest jeszcze dostępne w Polsce, jednak trwają prace nad preparatem Mosquirix. Więcej informacji: profilaktyka malarii.

W TropicalMed można liczyć na receptę na leki przeciwmalaryczne dopasowane do wybranego miejsca docelowego.

Śpiączka afrykańska

W Afryce komary to nie jedyne owady ssące krew. Zainfekowana mucha tse-tse wtłacza pasożyty do organizmu człowieka, którego kąsa. Patogeny najpierw występują w krwi i limfie, a wraz z rozwojem przedostają się do układu nerwowego. Początkowe objawy choroby to:

• wrzód w miejscu ugryzienia,
• gorączka,
• silny ból głowy,
• powiększenie węzłów chłonnych,
• bóle mięśni.

Brak interwencji lekarskiej oznacza dalszy rozwój choroby, czyli zaburzenia rytmu dobowego (senność w dzień i bezsenność w nocy), zaburzenia psychiczne i ruchowe oraz poważne objawy neurologiczne (np. śpiączka). Nieleczona choroba jest śmiertelna, toteż konieczna jest jak najszybsza konsultacja z lekarzem. Nie ma bowiem szczepionki przed śpiączką afrykańską, którą przenosi mucha tse-tse.

Nie ma ani leków, ani szczepionek na śpiączkę afrykańską. Na wizycie w TropicalMed można liczyć na spersonalizowane zalecenia profilaktyczne, np. na temat tego, jakie repelenty na owady najlepiej sprawdzą się w danej podróży.

Ile kosztują szczepienia na choroby przenoszone przez owady i pajęczaki?

Najskuteczniejszą metodą zapobiegania chorobom przenoszonym przez owady i pajęczaki jest ochrona przed ukąszeniami. Moskitiery, repelenty i odzież ochronna to sojusznicy w walce z insektami i kleszczami. Niestety, nie zawsze da się tego uniknąć – warto zatem rozważyć immunizację (jeśli jest dostępna).

Szczepienia na KZM (m.in. w Polsce), a także na japońskie zapalenie mózgu, dengę i żółtą febrę przed podróżą, chronią przed groźnymi chorobami zakaźnymi. Ile kosztują?

• Denga: 1049 zł/dawka (cykl dwudawkowy),
• JZM: 699 zł/dawka (schemat dwudawkowy),
• KZM: 199 zł/dawka (szczepionka trzydawkowa),
• Żółta febra: 339 zł/dawka (szczepienie jednodawkowe) + ewentualnie 45 zł za wystawienie żółtej książeczki.

W przypadku zagrożenia malarią zaleca się natomiast specjalne leki. Są one wydawane na receptę, którą można zdobyć w TropicalMed.

Serdecznie zapraszamy na konsultację lub szczepienia!