Jakie choroby zagrażają homoseksualnym mężczyznom?

Profilaktyka chorób wśród homoseksualnych mężczyzn

Drobnoustroje chorobotwórcze są w stanie przenikać do ludzkiego ciała na mnóstwo możliwych sposobów. Mogą rozprzestrzeniać się z człowieka na człowieka m.in. drogą kropelkową, pokarmową, krwi czy płciową. Między innymi z tego względu poszczególne infekcje występują częściej lub rzadziej, w zależności od podejmowanych aktywności. Jeśli ryzyko zakażenia w określonym gronie jest wyższe niż u pozostałej części populacji, mówi się o tzw. grupie ryzyka.

Mężczyźni mający kontakty seksualne z mężczyznami (ang. MSM) są właśnie jedną z grup, w których występuje wzmożone ryzyko transmisji m.in. HAV i HBV (wirusów zapalenia wątroby typu A i B) oraz HPV (wirusa brodawczaka ludzkiego). Na szczęście istnieją skuteczne i bezpieczne szczepionki, które uodparniają organizm na te patogeny, chroniąc przed rozwojem chorób i ich powikłaniami.

Szczepienia homoseksualistów na WZW

Do tej pory naukowcom udało się zidentyfikować 5 głównych wirusów zapalenia wątroby, które zostały oznaczone literami alfabetu A-E. Niestety, tylko przeciw dwóm pierwszym (A i B) udało się opracować ogólnodostępne szczepionki ochronne – te na WZW typu E są licencjonowane wyłącznie w Chinach. Jak przenoszą się poszczególne wirusy zapalenia wątroby, dlaczego zagrażają homoseksualistom i jak można się przed nimi chronić?

Wirusowe zapalenie wątroby typu A

Tzw. żółtaczkę pokarmową wywołuje wirus HAV, który występuje w kale osoby zakażonej (podobnie jak wirus typu E). Przenosi się drogą fekalno-oralną, głównie przez wodę/żywność skażoną odchodami nosiciela. Niektóre praktyki seksualne (m.in. seks oralno-analny), popularne szczególnie wśród homoseksualnych mężczyzn, także niosą ryzyko infekcji.

Przykładem, który to potwierdza, jest wybuch zakażeń wirusem HAV wśród MSM w Europie w 2017 roku. Jest to zauważalne m.in. na poniższym wykresie, przedstawiającym liczbę zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby w Polsce.

Zauważalny skok zachorowań na WZW A w 2017 roku

Epidemią zostały dotknięte także inne kraje, m.in. Francja, Niemcy, Dania, Hiszpania czy Wielka Brytania.

Profilaktyka WZW typu A w przypadku homoseksualnych mężczyzn obejmuje więc:

• po pierwsze, zachowanie ostrożności i higieny podczas stosunków – m.in. używanie chusteczek oralnych, prezerwatyw i innych niezbędnych środków ochrony;
• po drugie, profilaktyczne szczepienia przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu A – ich skuteczność jest oceniana na 98-99%.

Na polskim rynku farmaceutycznym są dostępne różne preparaty uodparniające organizm na wirusa HAV. Monowalentne chronią wyłącznie przed WZW typu A, natomiast skojarzona (Twinrix Adult) – przed dwoma typami żółtaczki (zarówno A, jak i B). Jakie to szczepionki?

• Avaxim 160 U – dawki 0,5 ml dla pacjentów od 16. roku życia (ukończonego); cena: 229 zł.
• Havrix – 720 Junior (cena 239 zł dla dzieci i młodzieży w wieku 1-18 lat (0,5 ml) oraz Adult (cena 269 zł) dla dorosłych od 19. roku życia (1 ml).

Wymienione wyżej preparaty podaje się w formie zastrzyku domięśniowego w schemacie dwudawkowym. Drugą najlepiej przyjąć 6-12 miesięcy po pierwszej. Daje to długotrwałą odporność na WZW A – według analiz, utrzymującą się minimum 10 lat.

Twinrix Adult (w cenie 339 zł) przyjmuje się w schemacie trzydawkowym (0, 1, 6 miesięcy). Analizy preparatu potwierdzają, że pamięć immunologiczna po szczepieniu utrzymuje się 5 lat. Odporność może trwać jednak znacznie dłużej, w zależności od indywidualnej odpowiedzi organizmu.

Szczepienia na WZW typu A są w Polsce zalecane, jednak nie obowiązkowe. Oznacza to, że nie można liczyć na refundację.

Wirusowe zapalenie wątroby typu B

Tzw. żółtaczkę wszepienną wywołuje wirus HBV, który występuje w krwi, nasieniu i innych płynach ustrojowych nosiciela (podobnie jak wirusy typu C i D). Przenosi się głównie na trzy sposoby: drogą płciową i wertykalną, tj. z zakażonej matki na płód oraz przez kontakt z zainfekowaną krwią.

Mężczyźni mający kontakty seksualne z mężczyznami są bardziej narażeni na zachorowanie – brak ryzyka niechcianej ciąży sprawia, że rzadziej stosują środki ochrony podczas stosunków. To błąd! Prezerwatywy czy chusteczki lateksowe w znacznym stopniu ograniczają kontakt z płynami ustrojowymi, a to zapobiega potencjalnym infekcjom.

Dodatkowym sposobem na profilaktykę WZW typu B wśród homoseksualistów jest szczepienie. Jego skuteczność wśród noworodków, dzieci i młodzieży wynosi ponad 96%, a u zdrowych dorosłych: 90%. M.in. z tego powodu w 1994 roku wprowadzono w Polsce obowiązkowe szczepienia na WZW typu B (sprawdź kalendarz szczepień). Osoby urodzone wcześniej zazwyczaj muszą na własną rękę uodpornić się na wirusa HBV. To ważne m.in. wśród homoseksualnych mężczyzn.

Na Polskim rynku farmaceutycznym są dostępne różne szczepionki monowalentne na WZW B:

• Engerix – dawka 0,5 ml dla wszystkich do ukończenia 15. roku życia oraz 1 ml dla pacjentów w wieku 16 lat i starszych (cena: 139 zł).
• Euvax – dawkowanie takie samo (cena: 139 zł).

Oba wymienione wyżej preparaty stosuje się najczęściej w schemacie 0, 1, 6 miesięcy. Uzyskana w ten sposób odporność utrzymuje się przez wiele lat (według badań WHO: 15). Szczepienie na WZW typu B chroni też przed żółtaczką typu D.

Poza preparatami monowalentnymi, istnieją także skojarzone, czyli chroniące przed więcej niż jednym typem infekcji. Są to np. szczepionki 5w1 i 6w1 dla dzieci. Należy w tym miejscu przypomnieć także o wymienionej wcześniej szczepionce skojarzonej Twinrix Adult. To dobry szybki i wygodny sposób na ochronę przed żółtaczką dla osób, które nie zakwalifikowały się do obowiązkowego szczepienia na WZW typu B.

Dlaczego homoseksualni mężczyźni powinni szczepić się na HPV?

To kolejny wirus rozprzestrzeniający się drogą płciową. Mówiąc o HPV, należy mieć na uwadze dwie kluczowe kwestie:

• często wywołuje on bezobjawowe infekcje, a długotrwałe nosicielstwo może doprowadzić do zmian nowotworowych narządów płciowych i jamy ustno-gardłowej;
• jest kojarzony przede wszystkim z kobietami, m.in. przez to, że jest główną przyczyną raka szyjki macicy.

Powszechnie uważa się, że zakażenie HPV jest groźniejsze wśród kobiet – zaleca się więc regularne badania przesiewowe w celach profilaktycznych. U mężczyzn jest to zaniedbywane, co zwiększa ryzyko rozwoju nowotworów.

Dodatkowo, badania przeprowadzone w USA dowiodły, że prawdopodobieństwo raka płaskonabłonkowego jamy ustnej i gardła (w wyniku infekcji HPV) jest nawet 4-krotnie wyższe wśród mężczyzn niż wśród kobiet. Seks oralny stanowi więc potencjalne zagrożenie. Homoseksualiści są też bardziej obciążeni ryzykiem rozwoju raka odbytu w porównaniu do heteroseksualnych mężczyzn.

To grupa, która powinna więc rozważyć profilaktyczne szczepienia na HPV – tym bardziej, że prezerwatywy nie są najskuteczniejszym środkiem ochrony. Wirus może bowiem przenosić się na skórę w okolicach intymnych. Wśród preparatów dostępnych w Polsce można wyróżnić m.in.:

• Cervarix – chroniący przed 2 typami HPV (cena: 349 zł),
• Gardasil – zawierający przeciwciała 4 szczepów wirusa (preparat niedostępny w TropicalMed),
• Gardasil 9 – uodparniający aż na 9 serotypów HPV (cena: 539 zł).

Dawkowanie poszczególnych preparatów jest podobne – u pacjentów w wieku od 9 do 13-14 lat stosuje się dwudawkowy schemat szczepienia (0, 6 miesięcy). U starszych należy podać trzy zastrzyki w sekwencji 0-1-6 miesięcy (Cervarix) lub 0-2-6 miesięcy (Gardasil 4- lub 9-walentny).

Szczepienia na HPV figurują w obowiązującym kalendarzu jako zalecane. Warto jednak rozważyć immunizację, szczególnie znajdując się w tzw. grupie ryzyka.

Szczepienia dla homoseksualnych mężczyzn w TropicalMed

TropicalMed to poradnia medyczna i punkt szczepień ochronnych, gdzie uzyskasz profesjonalną pomoc w zakresie profilaktyki chorób zakaźnych. Znajdujesz się w tzw. grupie ryzyka? Tym bardziej zapraszamy na wizytę!