Zranienia – pierwsza pomoc i szczepienia

Jak postępować przy zranieniu?

Na świecie występuje wiele drobnoustrojów chorobotwórczych wnikających do organizmu człowieka przez zainfekowaną krew. Dlatego tak ważna jest odpowiednia pielęgnacja i profilaktyka chorób zakaźnych w przypadku przerwania ciągłości skóry. Dotyczy to nie tylko klasycznych, ciętych lub kłutych ran, ale także termicznych (oparzeń/odmrożeń) czy chemicznych.

Bez względu na rodzaj uszkodzenia ciała, ważne jest zachowanie poniższych zasad:

1. Dlaczego trzeba zdjąć biżuterię i ubrania zasłaniające ranę?

To szczególnie ważne w przypadku ran termicznych – tkanki oraz metale, z których wykonana jest biżuteria, zmieniają swoją objętość pod wpływem temperatury. Poparzone fragmenty ciała mogą puchnąć, a nałożone na nią elementy (np. pierścionki, bransoletki) – blokować przepływ krwi. Aby temu zapobiec, należy jak najszybciej je zdjąć. 

2. Jak prawidłowo oczyścić ranę?

To najważniejsze w zapobieganiu niebezpiecznych zakażeń. Polega na usunięciu ciał obcych (np. odłamków szkła, naboju czy kamieni) i martwych tkanek skóry. Należy pamiętać, że o ile drobne skaleczenia i urazy można opatrywać bez pomocy specjalisty, o tyle poważniejszymi ranami, np. martwiczymi czy złamaniami otwartymi, powinna zająć się osoba wykwalifikowana (lekarz, pielęgniarz). 

Drugi etap polega na dokładnym przemyciu rany, najlepiej czystą wodą z mydłem. Należy wówczas pamiętać, by w miarę możliwości nie dotykać uszkodzonej skóry palcami – dobrze jest użyć w tym celu lateksowych rękawiczek. Po pierwsze, zapobiegają one zainfekowaniu rany, a po drugie – chronią innych przed chorobami przenoszonymi drogą krwi jeśli pomocy udziela osoba trzecia.

3. W jaki sposób zatamować krwawienie?

W przypadku silnie krwawiących ran, niezbędne jest uszczelnienie rany i interwencja medyczna. Znaczna utrata krwi jest bowiem bezpośrednim zagrożeniem zdrowia i życia. W tym celu stosuje się jałowy opatrunek i bandaż elastyczny. Należy pamiętać, by nie zdejmować przesiąkniętego opatrunku, a dokładać kolejne warstwy. Jeśli jest taka możliwość, warto unieść zranioną część ciała powyżej serca – ma to zminimalizować ryzyko wykrwawienia się. 

4. Jaki opatrunek założyć?

Opatrunek zakłada się tylko wtedy, gdy uda się oczyścić ranę. Jeśli nie ma takiej możliwości, lepiej zostawić uszkodzoną część ciała bez przykrycia – zmniejszy to ryzyko zakażenia w wyniku rozwoju drobnoustrojów chorobotwórczych. Jeśli chodzi o opatrunek, powinien być on jałowy, sterylny i suchy – najlepiej w tym celu sprawdza się gaza. Pod żadnym pozorem nie należy okładać rany watą ani chusteczkami – kawałki tychże materiałów mogą się przyklejać i utrudniać prawidłowe gojenie się.

5. Kiedy trzeba wykonać szczepienie ochronne?

Tzw. profilaktyka poekspozycyjna to działania mające na celu zapobieganie groźnym chorobom zakaźnym. Jednym z jej etapów jest wykonanie szczepienia:

Na tężec – jeśli odporność nabyta w wyniku obowiązkowej immunizacji już minęła (utrzymuje się ona około 10 lat); to najważniejsze szczepienie, stosowane w przypadku każdego zranienia u osoby, której tzw. pamięć immunologiczna już minęła. Sprawdź szczegóły w: szczepienia na tężec.

Na wściekliznę – jeśli rana powstała w wyniku pogryzienia przez zwierzę; immunizacja jest szczególnie ważna w przypadku ataku zwierzęcia dzikiego lub bezpańskiego, kiedy nie ma możliwości weryfikacji szczepienia. Sprawdź: profilaktyka wścieklizny.

Wśród chorób przenoszonych drogą krwi znajduje się także WZW B. Przenosi się ona z człowieka na człowieka, toteż immunizacja przydaje się wyłącznie w przypadku zainfekowania rany krwią nosiciela wirusa HBV. Szczepienia na WZW B są obowiązkowe, jednak dopiero od niedawna (tj. od 1994 roku). Więcej informacji w artykule.

6. Dlaczego ważne jest codzienne sprawdzanie rany?

Nawet jeśli rana została opatrzona, warto obserwować swoje ciało. Do objawów zakażenia, które należy skonsultować z lekarzem, można zaliczyć:

• intensywny ból i tkliwość,
• opuchliznę,
• zaczerwienienie i sączenie się rany.

Należy pamiętać, że w wyniku zranienia się, może także dojść do posocznicy, znanej szerzej jako sepsa. U poszkodowanego można wówczas zaobserwować następujące objawy:

• dezorientacja,
• przyspieszone tętno,
• gorączka i dreszcze,
• duszności,
• nadmierna potliwość.

Sepsa to poważne zakażenie krwi, które wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej. Nie wolno zatem lekceważyć żadnego z powyższych objawów.

Gdzie najlepiej wykonać szczepienia ochronne po zranieniu?

Samo zranienie rzadko jest bezpośrednim zagrożeniem zdrowia i życia, jednak wniknięcie do organizmu śmiertelnych drobnoustrojów – już tak. Tężec i wścieklizna to bardzo niebezpieczne choroby zakaźne, którym można zapobiegać za pomocą immunizacji nawet po ewentualnej ekspozycji na patogeny.

Serdecznie zapraszamy na szczepienia ochronne (np. przeciw tężcowi)!