Jak wyglądają aktualne statystyki szczepień w Polsce?

Jak wyglądają statystyki szczepień w Polsce?

Dzięki szczepionkom w wielu krajach wyeliminowano sporo groźnych chorób, jak polio czy ospa prawdziwa. Jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia, szczepienia zapobiegają ok. 2-3 mln zgonów rocznie na całym świecie, a także zmniejszają koszty leczenia konkretnych chorób. Statystyki są jednak niepokojące – od kilku lat w Polsce obserwuje się niebezpieczny spadek liczby osób zaszczepionych, w tym przede wszystkim dzieci.

Co podają najnowsze statystyki szczepień w Polsce wśród dzieci?

Obowiązkowa immunizacja dzieci i młodzieży w Polsce obejmuje szczepionki przeciw:

• gruźlicy,
• WZW typu B,
• zakażeniom wywołanym przez rotawirusy,
• błonicy, tężcowi i krztuścowi,
• odrze, śwince i różyczce,
• polio,
• Hib,
• pneumokokom.

Większość z nich wymaga 3- lub nawet 4-krotnego powtórzenia. Ostatnie szczepienie obowiązkowe (przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi) należy przyjąć w 19. roku życia.

Najnowsze dane dotyczące szczepień w Polsce pochodzą z roku 2022 i zostały opublikowane w Biuletynie Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego. Wykorzystano je w poniższych podrozdziałach. 

To właśnie w tej publikacji wyraźnie widać coroczny spadek zaszczepionych dzieci. Odnosząc się do wymagań wskazanych w Kalendarzu Szczepień, w 2022 r. w Polsce 83,9% dzieci w 3. roku życia zostało w pełni zaszczepionych. 14,6% stanowiły dzieci zaszczepione częściowo, a dzieci niezaszczepionych w ogóle było ok. 1,6%.

Statystyki szczepień w Polsce są niepokojące

Dla porównania, w 2021 r. w pełni zaszczepionych dzieci było 83,4%, a w 2020 wskaźnik sięgał 85%. Wyraźnie zatem widać tendencję spadkową co do szczepień w Polsce wśród dzieci.

Gruźlica – szczepienie statystyki

Szczepienie przeciwko gruźlicy to jeden z pierwszych preparatów ochronnych podawanych noworodkowi w ciągu doby od urodzenia. I choć jest to podstawowa szczepionka chroniąca, obserwuje się spadek liczby zaszczepionych przeciwko tej chorobie. W 2022 roku przeciw gruźlicy zaszczepiono 90% wszystkich urodzonych noworodków. To o 3 punkty procentowe (p.p.) mniej niż w roku 2021. 

Obserwując szczegółowe dane można zauważyć, że wiele dzieci zostaje poddanych szczepieniu przeciw gruźlicy z opóźnieniem, bo nawet w 1. roku życia. Przykładowo, największy odsetek zaszczepionych noworodków w pierwszej dobie ich życia wystąpił w województwie warmińsko-mazurskim i wyniósł nieco ponad 72% (7199 noworodków). Jednak po upływie 24 godz. od narodzenia zaszczepiono 1768 noworodków, a od ukończenia 14. dnia życia do 12. miesiąca szczepieniu poddano jeszcze 181 niemowląt. Co więcej, ta tendencja rośnie w ciągu ostatnich lat.

Lista osób uchylających się od szczepień wydłuża się

Warto pamiętać, że odwlekanie przyjęcia preparatów ochronnych opóźnia uzyskanie pełnej ochrony poszczepiennej u dziecka. Najmniej zaszczepionych małoletnich przeciw gruźlicy w 2022 r. było w województwie dolnośląskim (82% ogółem).

WZW typu B – szczepienie statystyki

Kolejną szczepionkę ochronną – przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B – również podaje się noworodkom w pierwszej dobie po urodzeniu. Następnie niemowlę powinno otrzymać jeszcze 2 dawki: w 2. oraz 6. miesiącu życia. Niestety, również tutaj nie wszystkie noworodki w Polsce zostały poddane tej ochronie.

W 2022 r. szczepienie podstawowe pierwotne otrzymało niecałe 85% niemowląt do 1. roku życia. Niezaszczepieni stanowili grupę 15,5% i jest to wzrost o 0,3 p.p. w porównaniu z rokiem 2021. Niewielki odsetek dzieci zostało zaszczepionych w 2. (7,5%) i 3. roku życia (2,8%), jednak to wciąż nie stanowi 100% wszystkich małoletnich z tych roczników.

Najwięcej dzieci zostało poddanych szczepieniu przeciw WZW typu B w województwie warmińsko-mazurskim (90,2%), a najmniej w podlaskim (80,2%). Jest to suma ogólna szczepień – zarówno pierwotnych, jak i uzupełniających.

Statystyki szczepień w Polsce przeciw WZW B

Także tutaj można zauważyć tendencję spadkową co do liczby zaszczepionych. Podczas, gdy w 2022 r. było ich niecałe 85%, jeszcze w roku 2018 zaszczepieni stanowili ponad 98% wszystkich niemowląt.

Rotawirusy – statystyki szczepień w Polsce

Szczepienie przeciw zakażeniom, jakie wywołać mogą rotawirusy, przeprowadza się w schemacie dwu lub trzydawkowym. Pierwsze podaje się po ukończeniu 6. tygodnia życia u niemowlęcia, a kolejne po 4 tygodniach od poprzedniego.

Jak podaje Biuletyn Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, w 2022 r. w Polsce było 86,7% dwulatków poddanych szczepieniu przeciw rotawirusom. Jest to wzrost o ponad 47 p.p. w stosunku do roku 2021. Przyczyną najprawdopodobniej jest uznanie szczepienia przeciwko rotawirusom za obowiązkowe od 2021 r. Wciąż jednak nie osiągnięto 100% podania preparatu u dzieci. 

Jeśli chodzi o noworodki z 2022 r., najwięcej zaszczepionych zamieszkiwało województwo dolnośląskie (64,6%), a najmniej – podlaskie (52,8%).

Błonica/Tężec/Krztusiec – szczepienie statystyki

Podstawowe szczepienie przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi przeprowadza się jednym, zwartym preparatem trzykrotnie w odstępach od 6 do 8 tygodni, przy czym pierwsza szczepionka (w 2. miesiącu życia), druga i trzecia dawka są dawkami podstawowymi. Dawkę czwartą podaje się w 2. roku życia jako uzupełniającą. Jeśli dziecko ukończyło 14 lat, a nie otrzymało kolejnej dawki przypominającej, powinno otrzymać je do ukończenia 19. roku życia. Jak wyglądają statystyki szczepień w Polsce na te choroby?

Od 2013 roku obserwuje się spadek zaszczepień. W ciągu 9 lat odsetek w pełni zaszczepionych zmalał o ok. 10 p.p.

Statystyki szczepień w Polsce na błonicę, tężec i krztusiec

W 2022 r. w 1. roku życia zaszczepiono niecałe 50% wszystkich noworodków. W 3. roku życia nadal niezaszczepionych pozostawało prawie 4% dzieci. W sumie w Polsce w 2022 r. było 2,8% niezaszczepionych osób w wieku 20 lat. To wzrost o 0,5 p.p. w porównaniu z rokiem poprzednim.

Najwięcej zaszczepionych noworodków w 2022 r. to mieszkańcy województwa warmińsko-mazurskiego. Najmniej było ich na Podlasiu (42,7%). 

Odra/Świnka/Różyczka – szczepienie statystyki

Kolejne z obowiązkowych szczepień ochronnych dla dzieci dotyczy ochrony przed zachorowaniem i ciężkim przebiegiem odry, świnki i różyczki. Szczepienie podstawowe skojarzoną szczepionką podaje się między 13. a 15. miesiącem życia, a dawkę przypominającą w 6. roku życia, chyba że dziecko nie otrzymało pierwszej dawki preparatu. Wówczas szczepienie należy przyjąć nie później, niż do ukończenia 19 lat.

Jeszcze w 2013 roku odsetek zaszczepionych dzieci do 4. roku życia wynosił prawie 100%. Aktualnie dane wskazują na nieco ponad 90% dzieci, które przyjęły szczepienie ochronne przeciw odrze, śwince i różyczce. W 8. roku życia w 2022 roku nadal 2,2% dzieci pozostawało niezaszczepionych, przy czym w roku poprzedzającym procent ten wynosił 1,7.

Lista osób uchylających się od szczepień jest coraz dłuższa

Dla przykładu, w województwie warmińsko-mazurskim, gdzie w 2021 r. zaszczepiono najwięcej, bo prawie 91% noworodków, w ciągu zaledwie 3 lat wskaźnik ten spadł aż o 7 p.p., gdyż w roku 2018 wynosił ponad 98%.

Do pozostałych szczepień określanych obowiązkowymi dla niemowląt i dzieci należą m.in. szczepienia przeciw inwazyjnym zakażeniom pneumokokami.

Czy Polacy szczepią się na grypę? Jak prezentują się statystyki?

Pomimo szerokiego promowania co do szczepienia się przeciw grypie, można zaobserwować spadek liczby zaszczepionych w stosunku lat 2021:2022. O ile w 2021 roku na 1000 ludności wykonano prawie 35 szczepień przeciw tej chorobie, to w roku 2022 liczba ta zmalała do niecałych 30. Wciąż najliczniej szczepią się seniorzy 65+ (85 na 1000), a najmniejszą grupę stanowią dzieci w wieku 5-14 lat (12 na 1000). Najwięcej szczepień wykonano w województwie mazowieckim, a najmniej w opolskim. 

Szczepienia na grypę w Polsce w 2022 według grup wiekowych

Więcej szczegółów można znaleźć tutaj: szczepienia na grypę w Polsce.

Innymi szczepieniami nieobowiązkowymi, a zalecanymi wśród dzieci i dorosłych, są szczepienia przeciwko ospie wietrznej czy HPV. W ostatnich latach dołączyły również szczepienia przeciw COVID-19 (sprawdź aktualne dane: COVID statystyki Polska).

Dlaczego statystyki szczepień w Polsce są tak niskie?

W naszym kraju spadek liczby zaszczepionych niekiedy określa się plagą odmów szczepień. Jedną z przyczyn takiej sytuacji jest wzrost dezinformacji w sieci. Młodzi rodzice nie zawsze zostają rzetelnie i prawidłowo poinformowani o skuteczności szczepień, toteż poszukując wiadomości na ten temat, zderzają się z dezinformacją w Internecie.

Wiele osób odmawiających przyjęcia szczepień dla siebie lub dziecka twierdzi, że skoro umieralność na choroby zakaźne spada, przyjmowanie preparatów ochronnych w postaci szczepień nie ma sensu – wręcz może wyrządzić więcej złego. Mówi się bowiem o obecności toksyn i bakterii w szczepionkach, które mogą zaszkodzić organizmowi, również małego dziecka. Takie szkodliwe mity mogą mieć katastrofalne skutki. Jakie?

Jakie są skutki uchylania się od szczepień?

Jeżeli aktualna sytuacja liczby zaszczepionych nie ulegnie poprawie, można obawiać się powrotu chorób zakaźnych wskutek utracenia odporności populacyjnej. Jak podaje UNICEF, jedynym sposobem ochrony przed np. odrą jest przyjęcie szczepionek. Tymczasem odmowa podania preparatu z roku na rok zwiększa zachorowalność wśród dzieci. Dzięki szczepieniom przypadki odry od wielu lat występowały w Polsce jedynie sporadycznie. Jednakże od roku 2018 roku liczba ta zaczęła wzrastać. Zaczęto odnotowywać kilkukrotnie więcej zachorowań każdego roku. Wniosek nasuwa się sam – im mniej zaszczepionych, tym większe ryzyko choroby. 

Również Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego przestrzega, że zgromadzenie dużej liczby nieuodpornionych dzieci w jednym miejscu (jak żłobek czy przedszkole) jest jednoznaczne z wystąpieniem ryzyka wystąpienia zachorowań w ogniskach epidemicznych.

Spadek szczepień obowiązkowych wśród dzieci może skutkować wzrostem zakażeń na choroby, które – jak do tej pory mogło się wydawać – odeszły na dobre. 

Czym jest lista osób uchylających się od szczepień?

Na stronie gov.pl można znaleźć dokument o nazwie „Lista osób uchylających się od realizacji obowiązkowych szczepień ochronnych”. Wypełnia się tam szczepienia, które powinny były zostać zrealizowane do 19. roku życia, a nie zostały przyjęte. Nie da się więc ukryć, że lista osób uchylających się od szczepień przyczyni się do spadku zaszczepieni i wzrostu zachorowań, gdzie szczepionki stanowią podstawową ochronę. 

Do niedawna lista osób uchylających się od szczepień to byli ludzie, którzy nie mogli poddać się immunizacji ze względu na przeciwskazania zdrowotne (np. alergie). Bezpieczeństwo zapewniała im jednak odporność populacyjna. Jak pokazują statystyki, ta zbiorowiskowa odporność obniża się poprzez spadek szczepień wśród dzieci. Wskutek tego na zachorowania narażone są także te osoby, które nie mogą przyjąć szczepień. Zaniedbanie obowiązku immunizacji nie tylko naraża niezaszczepionego na ryzyko ciężkiego przebiegu wielu chorób, ale także odbiera ochronę niezaszczepionym z powodu różnych ograniczeń.