Biegunka podróżnych – jak jej zapobiegać?

Biegunki podróżnych – co warto wiedzieć przed wyjazdem?

Biegunka podróżnych jest najczęstszym schorzeniem, którego można nabawić się na wakacjach. Zazwyczaj nie jest zagrożeniem dla życia, jednak potrafi skutecznie zrujnować wyjazd. Wywołują ją różnego rodzaju drobnoustroje, najczęściej bakterie – za największą liczbę przypadków odpowiada E. coli, Campylobacter, Shigella i Salmonella (np. durowa).

W niektórych krajach azjatyckich (np. Bangladesz, Pakistan, Syria), afrykańskich (m.in. Malawi, Mozambik, Kenia) oraz w Haiti i na Dominikanie występuje także ryzyko zakażenia przecinkowcem cholery – Vibrio cholerae. Rozpowszechniony w wielu krajach Ameryki Łacińskiej, Afryki, Azji, a nawet Europy, jest też tyfus wywołany przez pałeczki duru brzusznego – Salmonella typhi. Obu chorobom da się zapobiegać za pomocą szczepień ochronnych (o których w dalszej części artykułu).

Jak objawia się biegunka podróżnych i czym grozi?

Infekcje układu pokarmowego wywołane przez poszczególne bakterie mają podobne objawy – są to:

• ból brzucha,
• biegunka (czasami z krwią),
• gorączka,
• nudności i/lub wymioty,
• ból głowy.

Zasadniczą różnicą pomiędzy poszczególnymi infekcjami jest tzw. okres inkubacji (czyli wylęgania bakterii), a także czas trwania dolegliwości pokarmowych oraz ewentualne powikłania.

E. coli, czyli najczęstsza przyczyna biegunki podróżnych

Od zakażenia E. coli do początku objawów chorobowych mija średnio 3-8 dni, a do a do zdrowia zazwyczaj dochodzi się w ciągu 10 dni. Najgroźniejszym powikłaniem po chorobie jest zespół hemolityczno-mocznicowy, który obejmuje powstawanie zakrzepów i może prowadzić do ostrej niewydolności nerek czy małopłytkowości.

Campylobacter 

W przypadku Campylobacter od zakażenia do wystąpienia pierwszych symptomów może minąć 1-10 dni (średnio od 2 do 5). Objawy ustępują w ciągu 3-6 dni. Wśród zgłaszanych powikłań wyróżnia się m.in. zapalenie wątroby i trzustki.

Shigella 

Okres inkubacji bakterii Shigella jest najkrótszy – trwa dzień lub dwa. Infekcja kończy się średnio w ciągu 5-7 dni, jednak w niektórych przypadkach może utrzymać się znacznie dłużej (nawet ponad miesiąc). Shigella bardzo rzadko wywołuje powikłania takie jak reaktywne zapalenie stawów czy infekcje krwi.

Salmonella powikłania i zapobieganie durowi brzusznemu

Wyróżnia się wiele rodzajów Salmonelli, a na jeden z nich (Salmonella typhi) wynaleziono szczepienia ochronne. Salmonella durowa rozwija się w organizmie człowieka nawet do 30 dni (zazwyczaj 2 tygodnie) i wywołuje wysoką gorączkę, ból głowy i dolegliwości ze strony układu pokarmowego (m.in. biegunki podróżnych). 

Salmonella powikłania: zakażenie durem brzusznym może skończyć się uszkodzeniem narządów wewnętrznych (np. jelita, wątroby). Według WHO, na dur brzuszny co roku umiera ponad 100 tys. osób.

Aby zapobiegać ciężkiemu przebiegowi tyfusu i jego powikłaniom, warto rozważyć szczepienia ochronne przed podróżą. Są one dostępne w formie doustnej lub iniekcyjnej. Immunizacja jest o tyle zasadna, że przeciętny turysta nie ma żadnej odporności na tę chorobę – pałeczki duru brzusznego nie występują endemicznie w Polsce. 

Więcej na temat przebiegu oraz profilaktyce choroby pisaliśmy w artykule: dur brzuszny szczepienia.

Vibrio cholerae, czyli przecinkowiec cholery

Okres wylęgania Vibrio cholerae jest ekspresowy – od zakażenia do wystąpienia objawów często mija tylko kilka godzin (maksymalnie 5 dni). Charakterystyczna dla cholery jest obfita, wodnista biegunka, która może szybko doprowadzić do śmierci w wyniku odwodnienia.

Więcej szczegółów na temat choroby i jej zapobiegania można znaleźć tutaj: szczepienia przeciw cholerze.

Biegunka podróżnych profilaktyka – jak zapobiegać przykrym dolegliwościom?

Biegunka podróżnych jest szczególnym problemem w regionach o niskim poziomie sanitarnym – tam bakterie rozprzestrzeniają się najszybciej i stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia turystów. Dlatego tak ważna jest profilaktyka.

Biegunka podróżnych zapobieganie:

• kompletna apteczka podróżna – powinna zawierać płyn nawadniający/elektrolity i leki na biegunkę OTC (tj. dostępne bez recepty) w razie ewentualnej infekcji oraz środki do uzdatniania wody i probiotyki (sprawdź: biegunka podróżnych probiotyk);
• mycie i/lub obieranie owoców – unikanie sałatek owocowo-warzywnych i innych zimnych przekąsek przygotowywanych w niesprawdzonych miejscach;
• spożywanie dobrze ugotowanych potraw i napojów – wysoka temperatura skutecznie neutralizuje drobnoustroje chorobotwórcze;
• unikanie wody z kranu – dotyczy też napojów z lodem, który może być przygotowany z zanieczyszczonej wody;
• częste mycie rąk i/lub stosowanie żeli/płynów antybakteryjnych – higiena osobista odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu infekcjom;
• ograniczenie nawyku dotykania się po twarzy – na dłoniach mogą osiadać różnego rodzaju drobnoustroje wywołujące biegunki podróżnych;
• odpowiednie przechowywanie i przygotowanie żywności – czasami lepiej zrezygnować z ulicznego jedzenia, które może być skażone i często jest sporządzane na zapas; leży na słońcu i mają do niego dostęp owady, które przenoszą mnóstwo zarazków.
  

Biegunka podróżnych profilaktyka: szczepienia podróżnych (na tyfus i cholerę), zachowanie higieny osobistej i żywienia oraz wsparcie swojej mikroflory jelitowej przed i w trakcie podróży (biegunka podróżnych probiotyk) to najlepsze sposoby na uniknięcie infekcji.

Świadomość zagrożeń i przestrzeganie wymienionych wyżej zasad jest szczególnie ważna w tzw. grupach ryzyka, czyli m.in. wśród dzieci. Rodzice powinni zwrócić szczególną uwagę na swoją pociechę podczas wakacji w regionie, w którym infekcje pokarmowe są powszechne. 

Biegunki podróżnych u dzieci

Dzieci bywają nieświadome zagrożeń związanych z chorobami zakaźnymi, toteż częściej zapominają o podstawowych zasadach profilaktyki – są zatem bardziej narażone na infekcje. Ponadto, wiele bakterii jest szczególnie niebezpiecznych najmłodszych i seniorów – przykładem jest E. coli czy Salmonella (nie durowa). Biegunka podróżnych u dzieci i osób starszych częściej skutkuje poważnymi powikłaniami, a nawet zgonem.

Biegunka podróżnych leczenie – jak pomóc w przypadku infekcji?

Lek na biegunkę podróżnych: bez względu na rodzaj infekcji, w przypadku zachorowania bardzo ważne jest uzupełnianie płynów. Każda apteczka podróżnego powinna być więc zaopatrzona w leki nawadniające oraz przeciwbiegunkowe.

Dieta: odpowiednie nawodnienie jest kluczowe podczas ostrej infekcji. Dopiero po 4-5 godzinach po uzupełnieniu płynów można zdecydować się na podanie lekkostrawnych pokarmów takich jak rozgotowany ryż z marchewką, ziemniaki, chude mięso czy krupnik z drobną kaszą.

Biegunka podróżnych leczenie: jeśli ciężkie objawy nie ustępują, trzeba niezwłocznie zgłosić się na konsultację lekarską – w przeciwnym razie może dojść do odwodnienia, które jest bezpośrednim zagrożeniem życia. Specjalista zbada, która bakteria wywołała infekcję i zaleci odpowiednie leki. 

Aby chronić swoich bliskich i nie musieć martwić się o udzielanie pomocy osobie chorej, lepiej przestrzegać wymienionych w artykule zasad profilaktyki oraz przyjść na szczepienia podróżnych do TropicalMed.

Serdecznie zapraszamy!