Czy znasz mity o opalaniu, które mogą Ci szkodzić?

W jakie mity o opalaniu wierzymy najczęściej? [10 mitów]

Słońce jest najlepszym źródłem witaminy D, a opalenizna od lat jest symbolem urody i udanych, letnich wakacji. Nic więc dziwnego, że kąpiele słoneczne na plaży czy w przyhotelowych basenach cieszą się tak dużą popularnością.

W powszechnej świadomości utrwaliły się jednak szkodliwe mity na temat opalania, fotoprotekcji (ochrony przed słońcem), wpływu promieniowania ultrafioletowego na organizm (np. słońce a trądzik) oraz przyswajania witaminy D. W niniejszym artykule obalamy 10 z nich.

1. Czy SPF jest szkodliwy?

Podczas letnich wakacji, szczególnie między godziną 10:00 a 16:00, bezpieczne opalanie bez filtra jest praktycznie niemożliwe – promieniowanie jest wówczas zbyt silne. 

Z pomocą przychodzą kosmetyki z SPF (Sun Protection Factor), które zawierają związki chemiczne pochłaniające lub rozpraszające promienie słoneczne. Zachodzi jednak obawa, czy kremy z filtrem powodują raka. Jest zupełnie odwrotnie – ich zadaniem jest ochrona przed UVB i UVA, które w nadmiarze mogą prowadzić do nowotworów skóry.

Ponadto, każda dopuszczona do obrotu substancja musiała przejść restrykcyjne kontrole, a jej stężenie w kosmetyku nie może przekraczać ściśle określonych norm. Szkodliwe filtry przeciwsłoneczne są odrzucane przez różne instytucje – w Polsce jest to Państwowa Inspekcja Sanitarna.

Jedyna słuszna obawa o to, czy SPF jest szkodliwy, dotyczy reakcji alergicznej. Niektóre substancje, np. kwas para-aminobenzoesowy (witamina B10) czy benzofenony, mogą uczulać^[1]. Osoby nadwrażliwe powinny więc skonsultować zakup z farmaceutą, który odradzi szkodliwe filtry przeciwsłoneczne i zaproponuje bezpieczne dla alergika zamienniki. Sprawdź nasz ranking kremów SPF.

2. Czy opalanie jest zdrowe?

Wprawdzie słońce to najlepsze lekarstwo na niedobory witaminy D, jednak są też negatywne skutki opalania. Oto one: 

• oparzenia,
• osłabienie odporności,
• fotostarzenie się skóry (przebarwienia, plamy starcze itd.),
• nadprodukcja wolnych rodników (uszkodzenie włókien kolagenowych),
• zwiększone ryzyko nowotworów (rak nieczerniakowy lub czerniak złośliwy)^[2].

Osoby zastanawiające się, czy opalanie jest zdrowe, powinny dowiedzieć się, czym ona właściwie jest. To nic innego jak reakcja obronna skóry na promieniowanie. Wzmożona produkcja melaniny, czyli pigmentu nadającego ciemniejszy odcień, ma zadziałać jak tarcza. 

Aby zaspokoić zapotrzebowanie organizmu na witaminę D, wystarczy 15-30 minut przebywania na słońcu raz na kilka dni^[3] – nie ma potrzeby smażenia się przez długie godziny.

3. Czy solarium jest zdrowe?

W okresie jesienno-zimowym, kiedy słońca jak na lekarstwo, pojawia się pytanie, czy solarium podnosi witaminę D oraz czy jest to zdrowe rozwiązanie. Niestety, na oba pytania odpowiedź jest przecząca.

Po pierwsze, tego typu lampy z reguły produkują głównie promieniowanie UVA, które nie powoduje syntezy witaminy D. Nowsze urządzenia wytwarzają też UVB, ale jego dawka jest zbyt duża – następuje natychmiastowy rozpad witaminy, więc organizm nie jest w stanie jej wchłonąć^[4].

O tym, czy solarium jest zdrowe, najdobitniej mówią statystyki. Nawet kilka wizyt w solarium przed ukończeniem 30 lat wiąże się ze wzrostem ryzyka zachorowania na czerniaka o 75%^[5].

Świadomość zagrożenia jest kluczowa, dlatego negatywne mity o opalaniu w solarium są stale obalane przez Ministerstwo Zdrowia, WHO i Polskie Towarzystwo Dermatologiczne.

4. Czy w Polsce da się opalić?

Kolejny mit dotyczy tego, gdzie można się opalić. Prawda jest taka, że jest to możliwe w każdym miejscu, gdzie jest dostęp do światła dziennego.

Niektóre powierzchnie (np. śnieg) bardzo dobrze odbijają promienie, dlatego opalenizna zimą także jest możliwa, mimo że słońca jest mniej.

Wątpliwości co do tego, czy w Polsce da się opalić, mogą wiązać się z tym, że mamy niższy indeks UV niż w wielu innych krajach. Co to takiego? To 11-stopniowa skala określająca poziom promieniowania słonecznego. Im bliżej równika oraz im wyżej nad poziomem morza, tym wyższy wskaźnik. Z tego względu kraje takie jak Australia, Boliwia, Peru czy Kenia to miejsca, gdzie można się opalić (a raczej oparzyć) naprawdę bardzo szybko – indeks UV często przekracza tam nawet 11.

Opalenizna zimą jest możliwa dla podróżujących, bo pory roku na antypodach są naprzemienne. W Australii, RPA czy Argentynie miesiące letnie przypadają od grudnia do lutego, kiedy w Polsce słońca nie ma zbyt wiele.

5. Czy ciemna skóra się opala?

Osoby o ciemnej karnacji nie dbają aż tak bardzo o bezpieczne opalanie, co jest dużym błędem. Mimo że w mniejszym stopniu, one także są narażone na oparzenia i inne wymienione wyżej negatywne skutki promieniowania UV.

Osoby o jaśniejszej karnacji zastanawiają się natomiast, czy opalenizna chroni przed słońcem. Chociaż melanina to naturalna bariera, mająca pochłaniać część UV, to nie jest w stanie zatrzymać całego szkodliwego promieniowania. Potrzebuje wsparcia w postaci kosmetyków i/lub odzieży z filtrem UV.

6. Czy słońce pomaga na trądzik?

Kolejna warta zastanowienia kwestia to słońce a trądzik. Początkowo po opalaniu stany zapalne na skórze mogą wydawać się wyciszone^[6]. Niestety, promieniowanie UV:

• intensywnie wysusza skórę,
• zwiększa rogowacenie naskórka,
• prowadzi do nadprodukcji wolnych rodników.

Skutek? Zwiększone wydzielanie sebum i pogłębienie problemu. Wszystko to podaje w wątpliwość, czy słońce pomaga na trądzik. Mimo pozornej poprawy skóry bezpośrednio po opalaniu, długofalowe skutki raczej nie należą do pozytywnych.

7. Czy można się opalić przez chmury?

Obalając kolejny mit – opalanie w pochmurny dzień jest możliwe, mimo że brzmi to jak początek słynnej rymowanki o opalaniu się w cieniu na miękkim kamieniu.

Wspomniany już indeks UV zależy nie tylko od wysokości nad poziomem morza i odległości od równika, ale także od wszelakich barier blokujących promienie słoneczne. Jest to nie tylko warstwa ozonowa, ale także chmury czy nawet smog. 

Chociaż opalanie w pochmurny dzień jest bezpieczniejsze, bo część UV jest zablokowana, to nadal grozi oparzeniami. Ryzyko jest o tyle duże, że w taką pogodę większość osób nie czuje potrzeby stosowania odzieży czy kremów z filtrem. 

Na to, czy można się opalić przez chmury, wpływa ich struktura. Chmury pierzaste przepuszczają nawet 89% promieniowania, podczas gdy kłębiaste „tylko” 31%^[7].

8. Czy na wietrze człowiek lepiej się opala?

Opalanie na wietrze jest obarczone wyższym ryzykiem oparzeń słonecznych. Chociaż sam w sobie nie wpływa na intensywność promieniowania, to skutecznie chłodzi skórę. 

Ciepło i pieczenie to jasne sygnały, że należy przejść do cienia, założyć odzież ochronną czy posmarować się kremem z filtrem. Opalanie na wietrze eliminuje te symptomy, przez co nie czujemy zagrożenia, a co za tym idzie – nie przerywamy ekspozycji w porę.

Ósmy mit na temat tego, czy na wietrze człowiek lepiej się opala, ma więc w sobie ziarenko prawdy.

9. Czy można się opalać biorąc witaminę D?

Witamina D latem nie jest potrzebna tak bardzo jak podczas miesięcy jesienno-zimowych, kiedy brakuje słońca. Nie ma jednak przeciwwskazań, żeby dodatkowo ją suplementować – oczywiście z zachowaniem rozsądku. Zbyt duża dawka może powodować m.in. utratę apetytu, bóle głowy czy kamicę nerkową lub pęcherzyka żółciowego^[8].

Dla osób obawiających się, czy można się opalać biorąc witaminę D, powstały badania potwierdzające jej samoregulację oraz niskie ryzyko wystąpienia hiperwitaminozy pod wpływem słońca^[9].

W organizmie zachodzą naturalne mechanizmy zapobiegające przedawkowaniu. Mimo to witamina D latem powinna być przyjmowana w mniejszej ilości niż w okresie jesienno-zimowym (10 μg zamiast 20-50 μg). Po zalecenia dopasowane do swoich indywidualnych potrzeb warto jednak zgłosić się do lekarza lub farmaceuty.

10. Czy witaminą D wchłania się przez szybę?

Witamina D przez okno czy szybę samochodu nie jest w stanie się wyprodukować. Dlaczego? Szkło pochłania bowiem promieniowanie ultrafioletowe B (UVB) potrzebne do jej syntezy. 

Przebywanie w nasłonecznionym pomieszczeniu nie zastąpi więc ekspozycji na świeżym powietrzu – witamina D przez okno się nie wytworzy, potrzebna jest bezpośrednie działanie słońca.

Jak przygotować się do słonecznych wakacji z TropicalMed?

Po obaleniu mitów mówiących o tym, czy kremy z filtrem powodują raka, chmury uniemożliwiają opalanie, słońce pomaga na trądzik itd. przychodzi czas na kompleksowe przygotowanie do podróży. Pozostając w temacie, warto zapoznać się z poradnikiem: jak chronić się przed słońcem.

Poza fotoprotekcją, ważne jest zapobieganie pozostałym zagrożeniom dla zdrowia. Są wśród nich m.in. choroby zakaźne, których można uniknąć dzięki szczepieniom ochronnym. W TropicalMed uodpornisz się nie tylko na wspomniany wyżej półpasiec, ale także na infekcje odkleszczowe (KZM), powszechne (m.in. grypę) czy tropikalne (m.in. dengę czy tyfus).

Nasi lekarze obalą mity na temat opalania, doradzą w sprawie wyposażenia apteczki podróżnej oraz dopasują szczepienia i zalecenia profilaktyczne do Twoich potrzeb. 

Sprawdź cennik TropicalMed i zapisz się na wizytę w jednym z wielu polskich miast – służy do tego wygodny system rejestracji online. Serdecznie zapraszamy!

FAQ - często zadawane pytania

Czy o 16:00 słońce opala?

Chociaż słońce wytwarza najintensywniejsze promieniowanie między 10:00 a 16:00, to po tym czasie także można się opalić, a nawet oparzyć. Warto zatem pamiętać o fotoprotekcji (kremie lub odzieży ochronnej) przez cały dzień.

Czy wiatr może opalać w cieniu?

Wiatr nie opala, a jedynie łagodzi uczucie ciepła i pieczenia alarmujące o oparzeniu. W cieniu (np. pod drzewem czy parasolem) zablokowana jest tylko część promieniowania, co oznacza, że ryzyko oparzeń słonecznych, choć mniejsze, także występuje.

Czy woda przyspiesza opalanie?

Niektóre powierzchnie świetnie odbijają promienie słoneczne, a tafla wody jest tego idealnym przykładem; odbija nawet 95% promieni. W przypadku fal morskich jest to około 10-30%. Będąc na wakacjach nad morzem czy jeziorem warto zatem pamiętać o solidnej fotoprotekcji.

Czy przy SPF 50 można się opalić?

Nawet kosmetyk z najwyższym możliwym filtrem nie pochłania 100% promieniowania, a więc można się opalić po jego zastosowaniu. Wartość SPF oznacza, ile razy dłużej można nakremowaną skórę poddać działaniu słońca bez ryzyka oparzenia w porównaniu z niechronioną skórą.