Skąd wziął się powrót wścieklizny w Timorze Wschodnim?

Wścieklizna w Timorze Wschodnim: jaka jest sytuacja epidemiologiczna?

W Timorze Wschodnim, jednym z nielicznych państw Azji Południowo-Wschodniej mogącym do niedawna pochwalić się statusem wolnego od wścieklizny, ogłoszono powrót tej choroby wśród ludzi. Pierwszą ofiarą, zakażoną 26 grudnia i zmarłą 26 marca, była 19-letnia kobieta z dystryktu Oecusse. To eksklawa Timoru Wschodniego, gdzie według danych WHO na 26 marca 2024 roku, zgłoszono już 29 domniemanych przypadków wścieklizny^[1]. Skąd choroba wzięła się w kraju, w którym do tej pory nie zgłaszano żadnych zakażeń wśród ludzi?  

Jak doszło do powrotu wścieklizny u ludzi w Timorze Wschodnim?

Timor Wschodni zaliczał się do grupy państw wolnych od wścieklizny (należy do nich także Polska). Sąsiedztwo Indonezji, w której choroba ta stanowi poważny problem zdrowia publicznego, przyczynił się do pojawienia się ognisk w Timorze Wschodnim. 

Do niedawna na wyspie Timor, której zachodnia część należy do Indonezji, nie odnotowywano przypadków wścieklizny; najbliższe zgłaszano na Flores. Sytuacja uległa zmianie w maju 2023 roku, kiedy indonezyjskie służby weterynaryjne wykryły chorobę (trzy ofiary śmiertelne) w południowo-środkowej części Timoru^[2]. 

Do zakażenia wścieklizną dochodzi w wyniku pogryzienia, zadrapania lub polizania przez zainfekowane zwierzę, kiedy nawet mikroskopijna ilość śliny przedostanie się do układu krwionośnego człowieka lub innego zwierzęcia. Aby uniknąć śmiertelnej choroby, trzeba przestrzegać zasad profilaktyki. Jakich?

Jak zapobiegać rozprzestrzenianiu się wirusa wścieklizny?

Bez odpowiedniej interwencji lekarskiej wścieklizna praktycznie w 100% kończy się to śmiercią. Zgon poprzedza hydrofobia, światłowstręt, postępujące porażenie mięśni czy śpiączka. Więcej o przebiegu choroby można przeczytać tutaj: szczepienia na wściekliznę.

Władze Timoru Wschodniego wydały zalecenia mające na celu przywrócenie kontroli nad rozprzestrzenianiem się wirusa. Pierwsza zasada dotyczy posiadaczy psów, kotów czy małp, którzy powinni zaszczepić swoje zwierzęta, trzymać je na uwięzi i nie przewozić ich z dystryktów graniczących z Indonezją (Bobonaro, Covalima i Oecusse) do innych rejonów kraju^[3]. 

W przypadku narażenia na czynnik zakaźny, czyli pokąsania, zadrapania czy polizania przez zwierzę (dzikie lub domowe), należy niezwłocznie poddać się tzw. profilaktyce poekspozycyjnej. Obejmuje ona pięciodawkowe szczepienie, a dla wcześniej nieuodpornionych – podanie dodatkowo immunoglobuliny. 

Amerykańska agencja CDC ostrzega jednak, że dostęp do pełnej profilaktyki poekspozycyjnej (tj. szczepienia i immunoglobuliny) może być w Timorze Wschodnim utrudniony; w razie wypadku ze zwierzęciem zaleca natychmiastowe udanie się po profesjonalną pomoc do Australii^[4]. Jak chronić swoje zdrowie w takiej sytuacji?

Jak chronić się przed wścieklizną i komu jest to wskazane?

Ostatni przypadek wścieklizny u człowieka w Polsce odnotowano w 2002 roku. Jest tak za sprawą rutynowej immunizacji pupili, dzikich zwierząt i ludzi z grup ryzyka oraz łatwego dostępu do profilaktyki poekspozycyjnej (co roku wykonuje się około 5-10 tys. takich szczepień). Nie ma więc większego zagrożenia w Polsce; sytuacja zmienia się w przypadku podróży do kraju/ów, gdzie wścieklizna stanowi problem zdrowia publicznego.

Jak wcześniej wspomniano, profilaktyczne szczepienia u ludzi wykonuje się tylko u osób narażonych na zakażenie. Są to osoby wykonujące określone zawody (np. weterynarz, myśliwy) oraz podróżujące. Dla ochrony swojego zdrowia podczas wyjazdu lub w miejscu pracy, warto przyjąć trzydawkowe szczepienie (dzień 0, 7 i 21 lub 28). Jest ono ważne szczególnie w miejscach, gdzie dostęp do ratującej życie immunoglobuliny może być utrudniony.

Serdecznie zapraszamy na szczepienia ochronne!