Według obowiązującego prawa (Dz.U. 2016 poz. 1666), pracodawca jest zobowiązany zapewnić swoim podwładnym bezpieczne i higieniczne warunki pracy. W niektórych zawodach jest to prostsze, w innych – wymaga podejmowania dodatkowych środków zapobiegawczych.
Dotyczy to czynności zawodowych, które w jakikolwiek sposób narażają pracownika na działanie szkodliwych czynników, m.in. biologicznych. Są wśród nich patogeny (wirusy, bakterie, pasożyty itd.), które wywołują zagrażające zdrowiu i życiu choroby zakaźne. Szczepienia dla pracowników mogą zapobiec infekcjom takim jak np. WZW typu A i B (żółtaczka), KZM, tężec czy wścieklizna. Kto odpowiada za przeprowadzenie immunizacji?
Szczepienia pracodawcy – obowiązki
Zgodnie z przepisami zawartymi w KP (art. 226 i 227), obowiązkiem pracodawcy jest analiza ryzyka zawodowego na danym stanowisku oraz zastosowanie środków profilaktycznych, takich jak np. szczepienia pracowników. Ocena prawdopodobieństwa chorób zakaźnych ma być wykonywana systematycznie, by na bieżąco eliminować występujące zagrożenia. Są w tym pomocne m.in. wytyczne WHO czy PZH.
Obowiązek szczepień pracowników dotyczy:
- poinformowania zatrudnionej osoby/zespołu o zagrożeniu chorobą zakaźną i dostępnych szczepieniach ochronnych;
- zebrania listy osób zainteresowanych immunizacją,
- zamówienia odpowiedniej liczby preparatów (koszt pokrywa pracodawca),
- nawiązania współpracy z podmiotem wykonującym działalność leczniczą (PWDL) – np. punktem szczepień TropicalMed.
Tego typu instytucja współpracuje z pracodawcą, aby zapewnić bezpieczne i komfortowe szczepienia dla pracowników, tj.:
- zorganizowanie miejsca szczepień i wyposażenia zgodnego z wymogami GIS (dotyczącymi m.in. zabezpieczenia odpadów medycznych);
- przechowywanie preparatów w odpowiednich warunkach;
- zapewnienie wykwalifikowanego zespołu szczepiącego;
- przeprowadzenie kwalifikacji do szczepienia;
- sporządzenie dokumentacji medycznej (np. wpis do Międzynarodowej Książeczki Szczepień).
Wszelkie koszty związane z profilaktyką chorób zakaźnych zagrażających w danym zawodzie pokrywa pracodawca. Wbrew pozorom, ryzyko to dotyczy nie tylko pracowników służby zdrowia i laboratoriów. Istnieje wiele różnych zawodów, w które wpisana jest ekspozycja na drobnoustroje chorobotwórcze. Jakie?
Szczepienia na tężec dla pracowników
Bakterie Clostridium tetani występują w glebie, popiele, kurzu czy odchodach (ludzkich i zwierzęcych). Wnikają do organizmu człowieka przez przerwaną tkankę skóry – może to być duża rana, jednak wystarczy nawet drobne, niewidoczne na pierwszy rzut oka skaleczenie. Badania dowodzą, że toksyna wytwarzana przez tę bakterię jest 80 mln razy groźniejsza niż cyjanek!
Szczepienia na tężec dla pracowników służb komunalnych, weterynarzy, leśników czy speleologów (badaczy jaskiń) uodparniają organizm na niebezpieczną bakterię Clostridium tetani. Uzyskana w ten sposób pamięć immunologiczna trwa jednak tylko 10 lat.
Więcej na temat przebiegu choroby (okresu inkubacji, objawów, powikłań itd.) można przeczytać w tym artykule: szczepienia na tężec.
Szczepienia pracowników na WZW A, WZW B, żółtaczkę
Wirusowe zapalenie wątroby typu A, czyli żółtaczka pokarmowa, to jedna z tzw. chorób brudnych rąk. Rozprzestrzenia się drogą fekalno-oralną. Patogeny (HAV) występują w kale nosiciela i wnika do organizmu drugiej osoby:
- poprzez spożycie wody/jedzenia skażonej wydalinami,
- po dotknięciu zanieczyszczonej powierzchni i włożeniu brudnych palców do ust.
Wirusowe zapalenie wątroby typu B to jedna z chorób przenoszonych drogą krwi. Drobnoustroje (HBV) występują w krwi i pozostałych płynach ustrojowych nosiciela – każdy kontakt z taką substancją wiąże się z ryzykiem poważnej infekcji.
Szczepienia pracowników na WZW A, WZW B, żółtaczkę są możliwe dzięki preparatowi skojarzonemu Twinrix Adult, zawierającemu antygeny obu chorób. Uzyskana w ten sposób odporność utrzymuje się długie lata – według szacunków, minimum dekadę.
Immunizacja jest szczególnie ważna m.in. dla:
- osób zatrudnionych przy produkcji i dystrybucji żywności,
- konserwatorów urządzeń służących do usuwania odpadów/nieczystości,
- zawodowych żołnierzy (wysokie ryzyko zranienia się),
- ratowników medycznych (mogących opatrywać rany nosicieli HBV).
Szczegóły dotyczące obu chorób można znaleźć we wpisach na blogu TropicalMed: „szczepienia WZW A” oraz „żółtaczka typu B – profilaktyka”.
Szczepienia KZM pracowników
Kleszczowe zapalenie mózgu, jak sama nazwa wskazuje, zagraża głównie osobom pracującym na zewnątrz – w kompleksach leśnych, parkach narodowych i wszelkich „zielonych” miejscach. Szczyt zachorowań na tę niebezpieczną chorobę przypada w sezonie wiosenno-letnim (w Polsce od marca do listopada).
Szczepienia KZM pracowników ZUL (zakładów usług leśnych), leśników, geodetów czy nawet fotografów (sesje w plenerze), pozwalają zapobiegać groźnej infekcji. Chronią przez minimum 3 lata, co oznacza, że jedna immunizacja wystarcza na więcej niż jeden sezon aktywności kleszczy.
Więcej na przebiegu choroby oraz metodach profilaktyki można przeczytać tutaj: KZM szczepienie.
Szczepienia zalecane dla pracowników
Różne obowiązki zawodowe wiążą się z mniejszym lub większym ryzykiem ekspozycji na drobnoustroje chorobotwórcze. Pełny wykaz czynności, przy których zaleca się szczepienia pracowników, znajduje się w rozporządzeniu Rady Ministrów z 3 stycznia 2012 r. (Dz.U. 2012 poz. 40).
Pracodawca powinien o tym pamiętać także wtedy, gdy wysyła swojego podwładnego na zagraniczną delegację. W wielu zakątkach świata występują patogeny, których organizm przeciętnego Polaka nie zna. Brak naturalnej odporności wzmaga podatność na infekcje (sprawdź: szczepienia na choroby tropikalne).
Dodatkowo, w niektórych krajach immunizacja ma charakter obowiązkowy, a wysłany tam pracownik (nieuodporniony) może spotkać się z:
- odmową wjazdu,
- przymusową kwarantanną,
- szczepieniem na granicy.
Dotyczy to głównie żółtej gorączki (sprawdź: profilaktyka żółtej febry), ale także choroby meningokokowej. Szczepienie na meningokoki obowiązuje wjeżdżających do Arabii Saudyjskiej i Gambii.
TropicalMed – punkt szczepień dla pracowników
Szczepienia dla pracowników to nie tylko obowiązek i wydatek. Immunizacja zapobiega stratom związanym z absencją podwładnych w pracy w wyniku choroby. Nawet z reguły niegroźna dla dorosłego człowieka infekcja (np. krztusiec) może być zawleczona do domu i „przekazana” mniej odpornym członkom rodziny (dzieciom/seniorom).
Jak wiadomo, pracownikowi przysługują dni wolne na opiekę nad chorym dzieckiem (płatne), a w 2022 ma być wprowadzony tzw. urlop opiekuńczy (dodatkowe 5 dni).
Nie narażaj swojej firmy na straty – chroń swoich pracowników.
Zapraszamy na szczepienia!
Katarzyna Ślusarz 
Zaplanuj szczepienia pracowników.