Szczepienia a alergie – co warto wiedzieć przed wizytą?

Szczepienia a alergie – co warto wiedzieć na ten temat?

Szczepienia są kluczowym elementem profilaktyki chorób zakaźnych, jednak u alergików mogą budzić pewne obawy. Należy pamiętać, że przed zaaplikowaniem jakiegokolwiek preparatu odbywa się wnikliwy wywiad medyczny wykluczający przeciwwskazania (m.in. uczulenie). Po wszystkim stan zdrowia pacjenta jest monitorowany przez specjalistów, którzy wiedzą, co robić w przypadku reakcji alergicznej na szczepionkę.

Omawiając zagadnienie, jakim jest szczepienie a alergia, warto rozpocząć od przyczyny, czyli substancji mogących wywoływać uczulenia. Co może znajdować się w preparatach ochronnych?

Które składniki szczepionki mogą powodować alergie?

Poza składnikiem aktywnym (antygenem) stymulującym układ odpornościowy do pracy, w szczepionkach mogą znajdować się też substancje pomocnicze i te będące pozostałościami po procesie produkcyjnym. Które mogą powodować uczulenie?

Szczepienia a alergie:

• elementy opakowania (np. lateks),
• konserwanty (głównie tiomersal, ale także 2-fenoksyetanol) – chroniące przed zanieczyszczeniami drobnoustrojami;
• antybiotyki (neomycyna, streptomycyna, gentamycyna, polimyksyna B) – pełniące tę samą funkcję co konserwanty;
• stabilizatory – cukry (np. laktoza, sacharoza) i/lub białka (np. jaja kurzego, drożdży czy żelatyna) mają chronić przed temperaturą; białka bywają też pozostałością po produkcji^[1].

Szczepienie może wykonać wyłącznie osoba posiadająca specjalistyczną wiedzę na temat składu poszczególnych preparatów. W ten sposób wyklucza się ryzyko związane z uczuleniem. Jaki związek mają poszczególne szczepienia a alergia na białko jaja kurzego, tiomersal i inne substancje budzące najwięcej obaw wśród pacjentów?

Szczepienia a alergia na lateks

Osłonki igieł w szczepionkach Encepur na kleszczowe zapalenie mózgu dla dzieci i dorosłych są wytworzone z naturalnej gumy zawierającej lateks i mogącej wywołać uczulenie^[2]. Bezpieczniejszą alternatywą dla alergików są dostępne w TropicalMed preparaty FSME-IMMUN (Junior lub dla dorosłych).

Szczegóły w: szczepienie na KZM.

Szczepienia a alergia na żelatynę

Wśród substancji pomocniczych preparatu MMR stosowanego u dzieci w ramach obowiązującego w Polsce kalendarza znajduje się żelatyna hydrolizowana^[3]. Nie chcąc narażać się na uczulenie, można uodpornić się przed odrą, świnką i różyczką za pomocą szczepionki Priorix, która nie zawiera tego alergenu.

Więcej informacji w: szczepienie na odrę.

Szczepienia a alergie na antybiotyki

Najwięcej obaw o szczepienia a alergie budzi neomycyna, która może występować m.in. w preparatach przeciwko odrze, śwince i różyczce (także w Priorix) czy ospie wietrznej. 

W przypadku tych chorób nie ma na polskim rynku szczepionki zamiennej, dlatego tak niebezpieczne jest uchylanie się od obowiązku immunizacji dzieci. Utracenie odporności zbiorowiskowej oznacza brak ochrony dla alergików, którzy nie mogą przyjąć preparatu przez swoje uczulenie.

Neomycynę i inne antybiotyki zawierają też szczepionki na polio: IPV oraz 4w1 na błonicę, tężec i krztusiec + polio.

Szczepienia a alergia na białko jaja kurzego

Białko jaja kurzego jest wykorzystywane w produkcji szczepionki na żółtą febrę^[4]. To jedyny w Polsce preparat ochronny przeciw tej chorobie występującej na terenie Afryki i Ameryki Łacińskiej. 

Do niektórych krajów wymaga się certyfikatu szczepienia (sprawdź: żółta książeczka), więc alergicy chcący swobodnie podróżować muszą skontaktować się z lekarzem, który wyda dokument potwierdzający przeciwwskazania i brak możliwości poddania się immunizacji.

Alergicy powinni też zachować szczególną ostrożność, wykonując szczepienie przeciwko grypie. Stosowane w Polsce szczepionki mogą zawierać śladowe ilości kurzych jaj. 

Szczepienia a alergia na tiomersal (mit o szkodliwej rtęci)

Tiomersal to organiczny związek rtęci znacznie różniący się od toksycznej dla człowieka substancji, która przychodzi do głowy przeciwnikom szczepień. 

W przeciwieństwie do szkodliwej metylortęci kumulującej się w organizmie, rtęć stosowana w farmacji jest metabolizowana do etylortęci i wydalana z organizmu w ciągu kilku dni^[5]. Szczepienie jest więc znacznie mniej szkodliwe niż chociażby spożywanie dorsza, okonia, węgorza i innych ryb najbardziej zanieczyszczonych metylortęcią.

Mimo że substancja została zbadana pod kątem bezpieczeństwa, nie da się zaprzeczyć, że jest potencjalnym alergenem. Dlatego należy zachować szczególną ostrożność podczas szczepienia DTP przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi. Bezpieczniejszą alternatywą dla pełnokomórkowego preparatu są szczepionki bez tiomersalu dostępne w TropicalMed (np. Adacel czy Boostrix)

Co się stanie, jeśli masz alergię na szczepionkę?

Kiedy znane są już najczęstsze przyczyny uczuleń poszczepiennych, warto zastanowić się nad ich konsekwencjami oraz dowiedzieć się, co robić w przypadku reakcji alergicznej na szczepionkę.

Szczepienie a alergia – objawy i powikłania

O tym, co się stanie, jeśli masz alergię na szczepionkę, decyduje jej nasilenie. W każdym razie objawy uczulenia dotyczą kilku układów w ciele człowieka. Są to:

• układ krążenia (obrzęk, głównie w obrębie twarzy i ust),
• przewód pokarmowy (ból brzucha, nudności i wymioty),
• skóra/tkanka podskórna (pokrzywka, wysypka, świąd, rumień),
• układ oddechowy (duszności, świszczący oddech, ucisk w gardle).

Jeśli objawy dotyczą minimum dwóch układów/narządów, można mówić o reakcji anafilaktycznej. Najczęściej występujące pod postacią zmian skórnych w połączeniu z dolegliwościami ze strony układu oddechowego albo krążenia.

Po jakim czasie wstrząs anafilaktyczny po szczepieniu: najcięższe objawy, m.in. kołatanie serca, drgawki, spadek ciśnienia, utrata przytomności, pojawiają się szybko, nawet w ciągu kilku sekund/minut od zaaplikowania preparatu.

Zważywszy na to, co się stanie, jeśli masz alergię na szczepionkę, bardzo ważne jest pozostanie na terenie ośrodka tyle, ile zalecił lekarz (zazwyczaj 15 minut). Jeśli po tym czasie nie pojawiły się żadne niepokojące sygnały, można bezpiecznie opuścić klinikę.

Postępowanie przy reakcji alergicznej

Na terenie ośrodka pacjent jest otoczony personelem, który wie, co robić w przypadku reakcji alergicznej na szczepionkę. Lekiem pierwszego wyboru w takich przypadkach jest adrenalina (epinefryna) podawana domięśniowo lub w boczną część uda^[6]. 

Czy alergia to przeciwwskazanie do szczepienia?

Kiedy wiadomo już, po jakim czasie wstrząs anafilaktyczny po szczepieniu i jak wygląda procedura postępowania w takim przypadku, warto zastanowić się nad tym, czy alergia zawsze jest przeciwwskazaniem do immunizacji.

Oczywiście, jeśli pacjent ma uczulenie na składnik zawarty w preparacie, to tak. Bardzo częste są jednak inne alergeny, takie jak sierść zwierząt, pyłki roślin czy kurz. W takich przypadkach bardzo zaleca się szczepienia, bo alergicy są szczególnie narażeni na ciężki przebieg i poważne powikłania pochorobowe, np. po krztuścu, ospie wietrznej, grypie czy pneumokokach^[7].

Podsumowując, o tym, czy alergia to przeciwwskazanie do szczepienia, decyduje czynnik wywołujący uczulenie. Jeśli znajduje się on w składzie danego preparatu, zaleca się wybór innego preparatu lub całkowitą rezygnację z immunizacji. 

Gdzie wykonać skuteczne i bezpieczne szczepienia?

TropicalMed to punkt szczepień zapewniający pacjentom najlepszą ochronę przed chorobami. Po pierwsze, wszystkie preparaty są dostępne na miejscu, co daje gwarancję ich prawidłowego przechowywania – czynnika ważnego dla skuteczności i bezpieczeństwa.

Po drugie, nasz doświadczony personel przeprowadza wnikliwą kwalifikację lekarską i monitoruje wszelkie reakcje po podaniu szczepionki. Przykładamy więc bardzo dużą uwagę o komfort i bezpieczeństwo każdego pacjenta.

Po trzecie, mamy w swojej ofercie szeroką gamę preparatów, więc w razie rozpoznania uczulenia mamy możliwość zaproponowania innej, bezpieczniejszej dla alergika szczepionki (sprawdź cennik).

Zafunduj sobie zdrowie – przyjdź na wizytę do najbliższego oddziału TropicalMed!