Gorączka Zachodniego Nilu objawy i profilaktyka – poradnik

Skąd wziął się Wirus Zachodniego Nilu?

Pierwszą udokumentowaną nosicielką Wirusa Zachodniego Nilu była kobieta z Ugandy – obecność nowego patogenu w jej organizmie potwierdzono w 1937 roku. Geneza nazwy jest związana z lokalizacją tego odkrycia – miało ono miejsce w dystrykcie Zachodniego Nilu. Późniejsze badania dowiodły, że ptaki są głównym rezerwuarem drobnoustrojów, a komary – wektorem, czyli organizmem przenoszącym chorobę ze zwierzęcia na człowieka.

Dalekosiężne migracje ptaków sprzyjają rozprzestrzenianiu się wirusa po całym świecie. Nie dziwi więc, że obecnie zakażenia Wirusem Zachodniego Nilu odnotowuje się na wszystkich kontynentach – nie tylko afrykańskim. 

Występowanie choroby – czy zagraża nam Wirus Zachodniego Nilu w Polsce?

Od ponad 50 lat odnotowuje się przypadki zakażenia Wirusem Zachodniego Nilu w wielu krajach na świecie. Według WHO, największe epidemie miały miejsce w krajach takich jak:

• USA,
• Rosja,
• Rumunia,
• Grecja,
• Izrael.

Z racji, że patogeny te mają bardzo ruchliwego gospodarza (ptaki), występują powszechnie niemal na całym świecie – głównie w Ameryce Północnej, Afryce, Europie, na Bliskim Wschodzie oraz na zachodzie Azji. Wirus Zachodniego Nilu w Polsce jak na razie nie został odnotowany – nie zgłoszono jeszcze ani jednego przypadku zakażenia ani zachorowania.

Gorączka zachodniego Nilu w Europie: według ECDC, w 2022 roku zgłoszono 965 przypadków zakażenia Wirusem Zachodniego Nilu w UE (w tym 73 zgony). Najwięcej było ich we Włoszech i w Grecji. Kraje sąsiadujące z Unią też odnotowywały zakażenia (226) i zgony (12).

Cotygodniowe raporty dotyczące sytuacji epidemiologicznej w regionie europejskim można znaleźć na stronie ECDC.

Jak przenosi się gorączka Zachodniego Nilu?

Główną przyczyną zakażeń wśród ludzi jest ukąszenie komara, który zostaje zainfekowany po spożyciu krwi chorego ptaka. W krótkim czasie patogeny dostają się do gruczołów ślinowych owada, a stamtąd – do organizmu człowieka. To główna droga rozprzestrzeniania się Wirusa Zachodniego Nilu, który atakuje w ten sposób nie tylko ludzi, ale i konie. 

Pozostałe możliwe, choć bardzo rzadkie sposoby transmisji to zakażenie drogą krwi (np. przy transfuzji) lub wertykalne – z matki na dziecko przez łożysko lub podczas karmienia piersią. Nie da się zarazić wirusem zachodniego Nilu poprzez kichanie, uścisk dłoni czy wspólne spożywanie posiłków. Co dzieje się w organizmie człowieka podczas choroby?

Gorączka Zachodniego Nilu objawy – jak rozpoznać chorobę?

Okres wylęgania Wirusa Zachodniego Nilu wynosi średnio 3-14 dni. W 8 na 10 przypadków nie wywołuje żadnych objawów. W pozostałych przypadkach można zaobserwować symptomy pierwszej fazy choroby – jakie?

Gorączka Zachodniego Nilu objawy początkowe:

• ból głowy, mięśni i stawów,
• gorączka,
• osłabienie, złe samopoczucie, 
• nudności i/lub wymioty,
• wysypka (zazwyczaj na tułowiu i później niż pozostałe objawy).

Choroba może jednak przybrać inwazyjne stadium (1 na 150 zakażonych), podczas którego patogeny atakują układ nerwowy człowieka. To poważne zagrożenie zdrowia i życia.

Wirus Zachodniego Nilu objawy inwazyjnego zakażenia:

• zaburzenia świadomości (otępienie, dezorientacja),
• wysoka gorączka,
• ból głowy i sztywność karku,
• drgawki,
• zaburzenia czucia/paraliż,
• śpiączka.

Wirus Zachodniego Nilu objawy a powikłania: jak wspomniano wcześniej, inwazyjne zakażenie to stan zagrażający zdrowiu i życiu – szacuje się, że w 10% przypadków kończy się śmiercią. Należy także pamiętać, że niektóre z wymienionych wyżej powikłań neurologicznych mogą zostać na stałe.

Prawdopodobieństwo wystąpienia inwazyjnej choroby występuje w każdej grupie, jednak szczególnie wysokie jest wśród osób starszych (powyżej 50 r.ż.), przewlekle chorych (np. na cukrzycę, nadciśnienie) i z obniżoną odpornością. Według danych GIS, bardziej obarczeni ryzykiem są też mężczyźni.

Jak diagnozowana i leczona jest gorączka Zachodniego Nilu?

Obserwując niepokojące objawy u siebie lub kogoś z otoczenia, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem. Specjalista wykonuje wówczas test na obecność Wirusa Zachodniego Nilu (RT-PCR) i/lub przeciwciał (ELISA) w organizmie.

Jeśli badania potwierdzą infekcję, a pacjent wymaga opieki, stosuje się leczenie wspomagające – nie ma bowiem specyficznych medykamentów zwalczających Wirusa Zachodniego Nilu ani szczepionki ochronnej dla ludzi. Ciężko chorzy niejednokrotnie wymagają hospitalizacji – wspomagania oddychania, dostarczania płynów czy przeciwbólowych leków dożylnych. Jak zapobiec takiemu scenariuszowi?

Jak chronić się przed zakażeniem Wirusem Zachodniego Nilu?

Z racji braku remedium na gorączkę zachodniego Nilu, szczególnie ważne jest stosowanie się do zasad profilaktyki. Jest to ochrona przed ukąszeniami komarów, czyli:

• stosowanie środków przeciw komarom, szczególnie po zmierzchu (sprawdź: jakie repelenty?),
• używanie moskitier i/lub ekranów na drzwi i okna,
• wybieranie ubrań z długimi rękawami i nogawkami oraz nakrycia głowy,
• ograniczanie wychodzenia z domu w czasie wzmożonej aktywności komarów,
• przebywanie w klimatyzowanych/wentylowanych pomieszczeniach,
• usuwanie przedmiotów napełnionych wodą, gdzie komary mogłyby składać jaja (np. w wiadrach, donicach),
• gorączka Zachodniego Nilu szczepionka dla koni zapewnia pośrednią ochronę dla osób zajmujących się hodowlą tych zwierząt.

Powyższe zasady profilaktyki działają nie tylko w przypadku gorączki Zachodniego Nilu, ale także w przypadku wielu innych chorób przenoszonych przez owady i pajęczaki. Są wśród nich takie, na które także nie ma szczepionek oraz te, którym można zapobiegać za pomocą immunizacji – np. żółtej febrze, KZM czy japońskiemu zapaleniu mózgu. Sprawdź szczegóły w: choroby przenoszone przez komary i kleszcze. 

Zapraszamy na konsultację lekarską i/lub szczepienia ochronne!