Szczepienia dla podróżujących: informacje

Dlaczego szczepienia dla podróżujących są ważne?

Podróż do innego kraju jest zwykle niezapomnianą przygodą. Bez odpowiedniego przygotowania może być też jednak ciężkim przeżyciem. Chodzi tu nie tylko o bagaż czy plan wycieczki – pierwsze (zazwyczaj) można uzupełnić, a drugie zmodyfikować w zależności od preferencji.

Najważniejszym czynnikiem, mającym ogromny wpływ na przebieg podróży jest zdrowie. Kiedy zaczyna szwankować, odbiera całą radość – szczególnie na wakacjach. Dlatego ważna jest profilaktyka chorób, która obejmuje m.in. szczepienia podróżnych. Które wybrać przed wyjazdem do poszczególnych krajów?

Kiedy rozważyć szczepienia podróżnych?

Niektóre szczepienia (np. na żółtą febrę) są obowiązkowe – należy je wykonać, chcąc przekroczyć granicę wybranego kraju. Wykonanie pozostałych (np. na WZW typu A) jest kwestią indywidualną. Jak wybrać więc odpowiednie szczepienia dla podróżujących? To proste – im wyższe ryzyko konkretnej infekcji, tym wyższa zasadność immunizacji.

Na zagrożenie chorobami wpływa kilka czynników. Są to:

• stan zdrowia – przebyte/aktualne choroby lub zaburzenia (np. odporności);
• cel podróży – podejmowane aktywności i warunki (mieszkalne, sanitarne) w miejscu docelowym, a także region;
• przynależność do tzw. grup ryzyka – przykładowo, homoseksualni lub biseksualni mężczyźni są bardziej narażeni na WZW typu B, a dzieci (ufne, lubiące zwierzęta) – na zakażenie wirusem wścieklizny.

O ile wiedzę o swoim stanie zdrowia i stylu życia każdy posiada, o tyle geograficzne występowanie drobnoustrojów chorobotwórczych nie jest powszechnie znane. W których miejscach wzrasta ryzyko zakażenia chorobami, którym można zapobiegać dzięki szczepieniom dla podróżujących?

Do jakich krajów rozważyć szczepienia podróżnych?

Na ryzyko infekcji wpływają warunki sanitarne w miejscu docelowym oraz powszechność rezerwuarów drobnoustrojów (np. zwierzęcych, ludzkich). Planując podróż, należy mieć także na względzie dostęp do opieki medycznej w danym miejscu – im gorszy, tym niebezpieczniejsze staje się każde ewentualne zakażenie.

Profilaktyka wielu chorób obejmuje szczepienia dla podróżujących. Gdzie są one szczególnie potrzebne?

Żółta febra

Żółta gorączka jest często bezobjawowa lub ma łagodny przebieg. W niektórych przypadkach może jednak wywołać żółtaczkę i niewydolność narządową. Do zakażenia dochodzi na skutek ukąszeń przez zainfekowane komary. Występowanie wirusa i komarów, które go rozprzestrzeniają opisano tutaj: profilaktyka żółtej gorączki.

Certyfikat szczepienia na żółtą febrę jest często konieczny do przekroczenia granic niektórych krajów (np. Malediwów, Egiptu). Z wymogami dotyczącymi zdrowia w miejscu docelowym należy zapoznać się przed podróżą – pozwoli to uniknąć kwarantanny, szczepienia na granicy lub odmowy wstępu do państwa.

Polio

Paraliż dziecięcy, polio czy choroba Heinego-Medina – wszystkie nazwy odnoszą się do niebezpiecznej infekcji wirusowej przenoszonej drogą fekalno-oralną. Dzięki Globalnej Inicjatywie na rzecz Eradykacji Polio (GPEI) udało się niemal całkowicie wyeliminować wirusa. Endemicznie występuje już tylko w Pakistanie i Afganistanie – szczepienie na polio dla podróżujących jest tam obowiązkowe. 

Cotygodniowy raport na temat transmisji wirusa w poszczególnych krajach można znaleźć na stronie polioeradication.org, a więcej informacji o polio znajduje się w naszym artykule: "Polio – szczepienia".

WZW typu A i B

Wirusowe zapalenie wątroby to choroba, która przenosi się z człowieka na człowieka. Drobnoustroje występują w kale (typ A), płynach ustrojowych (typ B) i krwi nosiciela (oba typy). Dlatego im więcej zakażonych, tym większe ryzyko transmisji wirusa.

Według danych WHO, największy odsetek zakażonych WZW typu B występuje w regionie afrykańskim (7,5% populacji) i w południowo-zachodniej części Azji (5,9%). Podróż do Chin, Tajlandii, Indonezji, Tanzanii czy Kenii powinna być więc poprzedzona sprawdzeniem wykonania szczepienia na WZW B. Od 1994 roku jest ono w Polsce wykonywane obowiązkowo w okresie niemowlęcym). Sprawdź szczegóły w: profilaktyka WZW B.

Przebieg WZW typu A jest łagodniejszy, jednak łatwiej jest się nim zarazić. W tym artykule (żółtaczka pokarmowa) przedstawiono obszary endemicznego występowania wirusa HAV. Podróżując do któregoś z zagrożonych krajów, warto rozważyć szczepienie na WZW typu A – tym bardziej, że w Polsce nie obowiązuje szczepienie podstawowe.

Gruźlica

Gruźlica to groźna infekcja układu oddechowego, wywołana przez prątki (bakterie) przenoszone drogą kropelkową. Przebieg choroby jest często łagodny, co utrudnia zlokalizowanie (i unikanie) nosiciela. Według raportu WHO, najwięcej zakażeń odnotowano w 8 krajach. Są to:

1. Indie,
2. Indonezja,
3. Pakistan,
4. Nigeria,
5. RPA,
6. Filipiny,
7. Bangladesz,
8. Chiny.

Więcej o chorobie i jej występowaniu w poszczególnych krajach można dowiedzieć się z tego artykułu: profilaktyka gruźlicy.

Dur brzuszny

Dur brzuszny to infekcja układu pokarmowego, której można nabawić się przez kontakt z nosicielem i niewystarczające przestrzeganie higieny. Jest często bezobjawowa, co obniża czujność i zwiększa ryzyko zachorowania.

Według danych CDC, występuje głównie w Indiach, Pakistanie i Bangladeszu. Wszystkie regiony zagrożone wzmożoną transmisją pałeczek duru brzusznego oraz szczegóły dotyczące choroby i jej profilaktyki znajdują się w naszym artykule: "Dur brzuszny – szczepienia".

Japońskie zapalenie mózgu

Japońskie zapalenie mózgu (JZM) to infekcja wirusowa, której nazwa wskazuje występowanie oraz najpoważniejsze powikłania choroby. Drobnoustroje są przenoszone przez komary, dlatego profilaktyka obejmuje szczepienie podróżnych oraz ochronę przed ukąszeniami owadów (tj. moskitiery, repelenty, zasłaniającą odzież).

Ryzyko zakażenia JZM jest największe dla osób wybierających się do Azji Południowej i Południowo-Wschodniej. Jednodawkowa szczepionka Ixiaro chroni przed niebezpieczną infekcją układu nerwowego, wywoływaną przez ukąszenia komarów.

Meningokoki

Meningokoki to bakterie przenoszone drogą kropelkową, które mogą wywoływać sepsę i zapalenie opon mózgowych. Drobnoustroje te występują na całym świecie – szacuje się, że 5-10% populacji jest ich bezobjawowymi nosicielami. Najwięcej zachorowań powodują jednak w tzw. pasie zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, ciągnącym się od Gambii do Etiopii.

Więcej na temat choroby meningokowej i jej profilaktyce  (obowiązkowej m.in. w Gambii i Arabii Saudyjskiej) pisaliśmy tu: szczepienia na meningokoki.

Wścieklizna

Wścieklizna to bardzo niebezpieczna (niemal w 100% śmiertelna) choroba, wywołana przez wirusy. Występują one w ślinie zainfekowanych zwierząt (dzikich i domowych) i mogą dostać się do organizmu człowieka przez krew i błony śluzowe. Każde ugryzienie lub polizanie przez chore zwierzę wymaga natychmiastowej reakcji – tzw. profilaktyki poekspozycyjnej. 

W krajach ze słabą opieką medyczną może być to trudne – warto rozważyć szczepienie ochronne przed wyjazdem do takich miejsc. Mapy obszarów podwyższonego ryzyka zakażenia wścieklizną oraz inne informacje o chorobie znajdują się pod tym adresem: szczepienia na wściekliznę.

Gdzie wykonać szczepienia podróżnych w Krakowie, Kielcach i Chorzowie?

Przed wyjazdem na wakacje należy także pamiętać o szczepieniach rutynowych, m.in. na odrę, świnkę i różyczkę czy błonicę, tężec i krztusiec. Sprawdź, których szczepionek potrzebujesz przed wyjazdem i zapisz się na wizytę – serdecznie zapraszamy do naszych oddziałów w Krakowie, Kielcach i Chorzowie!