Jak wygląda nowa profilaktyka przedekspozycyjna HIV?

Gilead lenacapavir – przełom w walce z HIV?

HIV (human immunodeficiency virus) to wirus rozprzestrzeniający się drogą krwi i płciową, atakujący układ immunologiczny człowieka. Nieleczony namnaża się i prowadzi do AIDS (acquired immunodeficiency syndrome), czyli zespołu nabytego niedoboru odporności. Organizm człowieka staje się wówczas niezwykle podatny na wszelkie choroby, które szybko prowadzą do zgonu. Szczegóły w: HIV i AIDS.

W hamowaniu wirusa HIV w organizmie stosuje się różne preparaty, chociaż niezwykle obiecujący jest preparat Sunlenca (lenacapavir) od amerykańskiej firmy Gilead Sciences. Od 2022 roku jest on wykorzystywany w profilaktyce poekspozycyjnej (tj. wśród nosicieli), chociaż w ostatnim czasie prowadzone są badania nad jego potencjalnym zastosowaniem w profilaktyce przedekspozycyjnej (tj. u osób zdrowych). W ten sposób będzie można zapobiegać zakażeniom, a co za tym idzie – znacznie ograniczyć rozprzestrzenianie się śmiercionośnego wirusa.

HIV profilaktyka poekspozycyjna – jak jest stosowana?

Pierwsza profilaktyka poekspozycyjna HIV (niezbyt skuteczna) została wynaleziona w 1987 roku^[1]. Od tego czasu poczyniono znaczne postępy i na rynku pojawiło się mnóstwo innych leków, efektywniej hamujących rozwój wirusa HIV w organizmie. Żaden nie prowadzi jednak do całkowitego pozbycia się zarazków z organizmu i wyzdrowienia, a jedynie do uniknięcia AIDS i związanych z nim chorób.

W 2022 roku Europejska Agencja Leków (EMA) dopuściła do obrotu prepararat Sunlenca na bazie lenacapaviru^[2]. To substancja wiążąca się z białkami wirusa HIV (kapsydami), a w konsekwencji – uniemożliwiająca jego namnażanie się.

Zaproponowany przez firmę Gilead lenacapavir jest innowacyjny, bo eliminuje konieczność codziennego przyjmowania leków, o czym wielu chorych zapomina. Regularne pomijanie poszczególnych dawek zmniejszało natomiast skuteczność kuracji. Sunlenca jest stosowana dwuetapowo. Jak wygląda pierwszy z nich, tj. rozpoczęcie leczenia?

HIV profilaktyka poekspozycyjna Sunlenca:

• Dzień 1: 2 tabletki 600 mg
• Dzień 2: 2 tabletki 600 mg
• Dzień 8: 1 tabletka 300 mg
• Dzień 15: 2 wstrzyknięcia podskórnie (łącznie 927 mg)

Drugi etap, tj. kontynuacja terapii, polega na stawianiu się co 26 tygodni na zastrzyki podtrzymujące ochronne działanie preparatu^[3]. Jest to zdecydowanie łatwiejsze niż codzienne przyjmowanie leków. 

Jak już wspomniano, Sunlenca to nie tylko profilaktyka poekspozycyjna HIV. Trwają prace nad dopuszczeniem jej jako preparat zapobiegający zakażeniu u osób zdrowych, które przez podejmowane aktywności (m.in. stosunki płciowe bez zabezpieczeń, przyjmowanie narkotyków dożylnie) narażają się na HIV. 

Jak ma wyglądać profilaktyka przedekspozycyjna HIV?

Opracowany przez Gilead lenacapavir ma służyć nie tylko w leczeniu, ale i zapobieganiu rozprzestrzeniania się ludzkiego wirusa niedoboru odporności. Profilaktyka przedekspozycyjna HIV w formie podskórnego zastrzyku raz na 6 miesięcy jest testowane pod kątem skuteczności i bezpieczeństwa wśród różnych grup.

Badanie PURPOSE 1 przeprowadzone na ponad 5000 nastolatek i młodych kobiet w RPA i Ugandzie wykazało, że w grupie stosującej lenacapavir nie pojawiło się żadne zakażenie HIV. Dla porównania, wśród uczestniczek badania stosujących kuracje doustne TAF/FTC lub TDF/FTC, wykazano łącznie 55 infekcji^[4]

Badanie PURPOSE 2 przeprowadzone na ponad 3000 nastolatków i mężczyzn w Argentynie, Brazylii, Meksyku, Peru, RPA, Tajlandii i USA wykazało, że stosowanie lenacapaviru raz na pół roku jest o 89% skuteczniejsze niż codzienne doustne TDF/FTC^[5].

Każde kolejne badanie okazuje się sukcesem, co zmierza w kierunku wprowadzenia kuracji na rynek już w 2025 roku^[6].

Jak widać, profilaktyka poekspozycyjna HIV to nie jedyny możliwy sposób walki ze śmiercionośnym wirusem. Zastrzyki przeprowadzane raz na pół roku mają kluczowe znaczenie dla przyszłości globalnej walki z epidemią HIV.