Trąd choroba – gdzie nadal występuje ryzyko zakażenia?

Choroba zakaźna trąd co to takiego?

Trąd choroba Hansena albo lerpa to trzy różne określenia na jedno schorzenie dotykające skóry, nerwów, oczu lub błon śluzowych nosa. Jest ono wywołane przez bakterie Mycobacterium leprae, znane szerzej jako prątki trądu.

Poza organizmem ludzkim, prątki trądu zaobserwowano u pancernika dziewięciopaskowego i trzech gatunków naczelnych^[1]. Bakterie są niezwykle odporne; mogą przetrwać w środowisku aż do 46 dni^[2]. 

Kiedy wiadomo już, co wywołuje trąd, warto zastanowić się nad sposobem rozprzestrzeniania się bakterii M. leprae. Jak dochodzi do zakażenia i czy trąd jest zaraźliwy?

Trąd zarażenie – jak można nabawić się choroby?

Na początku trzeba wspomnieć, że prątki trądu rozwijają się bardzo powoli. Okres inkubacji, czyli od zakażenia do pojawienia się pierwszych objawów, może trwać nawet 20 lat! Z tego powodu trudno było znaleźć źródło infekcji. Chcąc odpowiedzieć na pytanie, czy trąd jest zaraźliwy, eksperci postawili dwie hipotetyczne drogi transmisji bakterii.

Trąd zarażenie z człowieka na człowieka możliwe jest:

• przez bezpośredni, długotrwały kontakt z osobą chorą,
• drogą kropelkową (styczność z wydzielinami ust i nosa osoby chorej).

Choroba zakaźna trąd charakteryzuje się naprawdę niską zaraźliwością. Według szacunków, 95% dorosłych na świecie ma na tyle silny układ odpornościowy, że nie są w stanie zachorować^[3]. Co z pozostałymi osobami?

Kto jest najbardziej narażony na trąd?

Układ odpornościowy zdrowego człowieka z reguły radzi sobie ze zwalczaniem prątków trądu. W przypadku kontaktu z chorym, na rozwinięcie się choroby są przede wszystkim narażeni ludzie:

• z obniżoną odpornością,
• przyjmujący leki immunosupresyjne,
• nieszczepieni na gruźlicę w dzieciństwie,
• podatni genetycznie (określone odmiany genu MRC1 oraz IFNG)^[4].

Należy pamiętać, że od każdej reguły jest wyjątek, a więc nawet u w pełni zdrowego człowieka może rozwinąć się trąd. Jak przebiega infekcja u osób, których organizm nie poradził sobie ze zwalczeniem bakterii?

Trąd objawy i powikłania – czym grozi zakażenie?

Jak już wspomniano, bakterie M. leprae atakują skórę, oczy, nerwy lub błony śluzowe. Jako że prątki trądu "preferują" niższą temperaturę, to wszelkie zmiany chorobowe pojawiają się z reguły w "chłodniejszych" regionach ciała, czyli np. na łokciach zamiast pod pachami albo na kolanach zamiast na pachwinach.

Człowiek chory na trąd może mieć różne objawy, w zależności od tego, co zostanie zajęte przez drobnoustroje chorobotwórcze. Obrazowo przedstawia to poniższa tabela.

Choroba Hansena może mieć cięższy lub lżejszy przebieg, w zależności od ilości prątków, którym udało się wniknąć do organizmu. Jeśli jest ich dużo, występuje trąd lepromatyczny ze znacznymi zmianami skórnymi, deformacjami i problemami z oczami. Jeśli jest ich niewiele, mowa o postaci tuberkuloidowej, z niewielkimi zmianami skórnymi, zaburzeniami czucia i (rzadziej) zanikami mięśni i zniekształceniem stawów.

Możliwe powikłania po trądzie

Człowiek chory na trąd musi liczyć się z oszpeceniem i kalectwem. Owrzodzenie rogówki może doprowadzić do utraty wzroku. M. leprae poraża włókna nerwowe i doprowadza do paraliżu oraz wchłonięcia palców dłoni i stóp przez organizm. Infekcja może też skutkować uszkodzeniem przegrody nosowej (deformacja twarzy). Wszystko to nieodwracalne powikłania po trądzie. Podsumowując...

.

Trąd w Biblii i judaizmie służył za symbol grzechu, a najstarsze wzmianki o chorobie pochodzą ze starożytnego Egiptu i Mezopotamii. Kojarzy się więc raczej z zamierzchłymi czasami niż teraźniejszością. Czy są jeszcze na świecie miejsca obciążone tą chorobą?

Gdzie występuje trąd w świecie współczesnym?

Zarówno trąd w Polsce, jak i nawet trąd w Europie współcześnie nie występuje, toteż ludziom wydaje się, że został on dawno wyeliminowany na całym świecie. Okazuje się jednak, że choroba stanowi problem w wielu miejscach na Ziemi. Gdzie dokładnie? 

Według danych WHO, co co roku na świecie odnotowuje się 200 tys. nowych przypadków, a o zakażenie najłatwiej jest w Indiach, Indonezji i Brazylii^[5].

Zważywszy na to, jak poważna w skutkach może być choroba Hansena i jak wiele osób dotyka w krajach będącymi popularnymi destynacjami turystycznymi, warto zastanowić się, czy trąd jest uleczalny.

Trąd leczenie – jak pomaga się osobie chorej?

Szybka diagnoza i antybiotykoterapia są w stanie zatrzymać rozwój choroby i całkowicie zwalczyć bakterię M. leprae. Aby ją wykryć, pobiera się próbkę skóry, a następnie bada się ją pod kątem obecności patogenu. Jeśli analiza potwierdzi zakażenie, potrzebna jest odpowiednia kuracja wielolekowa. Stosowanie pojedynczego lekarstwa doprowadziło bowiem do rozwinięcia się lekoodporności u prątków trądu.

Trąd leczenie: w zwalczaniu choroby zazwyczaj stosuje się kombinację ryfampicyny, klofazyminy, dapsonu oraz klarytromycyny lub talidomidu. Dozwolone lekarstwo na trąd to także ofloksacyna, lewofloksacyna czy minocyklina^[6].

Chociaż odpowiedź na pytanie, czy trąd jest uleczalny, jest twierdząca, to trzeba pamiętać o tym, jak długo może trwać kuracja. W zależności od postaci i stopnia zaawansowania choroby, może trwać to od 6 miesięcy do nawet 2 lat! W zaawansowanych przypadkach konieczne są dodatkowe działania, takie jak np. rekonstrukcja zapadniętego nosa czy usunięcie zaćmy w zajętym oku.

Wiedza o tym, co wywołuje trąd oraz jak przebiega choroba i jej leczenie to pierwszy krok w skutecznej profilaktyce. Co jeszcze można zrobić, by chronić się przed infekcją i nie musieć mierzyć się z jej konsekwencjami?

Trąd profilaktyka, czyli jak uniknąć choroby?

Chociaż szczepionka na trąd nie istnieje w Polsce, to w profilaktyce istotną rolę odgrywa immunizacja przeciwko gruźlicy (BGC)^[7], która jest wykonywana obowiązkowo u noworodków.

Poza tym, ważne jest odpowiednio szybkie wykrywanie i leczenie wszystkich zakażeń. W tym celu przez co najmniej 5 lat od kontaktu z chorym zaleca się coroczne badania^[8]. Tak długi czas monitorowania potencjalnej infekcji jest podyktowany wieloletnim okresem wylęgania prątków trądu.

W przypadku kontaktu z chorym na trąd profilaktyka poekspozycyjna jest także możliwa. Obejmuje podanie pojedynczej dawki ryfampicyny. 

Jak przygotować się do zdrowej podróży?

Aby zagraniczna podróż, nawet do krajów obciążonych wieloma chorobami (w tym trądem), była zdrowa, warto poprzedzić ją wizytą w TropicalMed. Chociaż szczepionka na trąd jest u nas niedostępna, to istnieje możliwość uodpornienia się na wiele innych chorób zakaźnych niewystępujących w Polsce. Jest to na przykład japońskie zapalenie mózgu rozpowszechnione w Indonezji, dur brzuszny (i wiele innych chorób) w Indiach czy żółta febra w Brazylii.

Aby zyskać kompleksową ochronę przed chorobami w miejscu docelowym, warto skorzystać z profilowanych pakietów. Jest to np. "Półwysep Indyjski" czy "Azja Południowo-Wschodnia". Sprawdź: cennik TropicalMed.

Poza szczepionkami (dostępnymi solo lub w korzystnych pakietach), na wizycie w TropicalMed można liczyć na spersonalizowane zalecenia profilaktyczne, dopasowane do specyfiki danej podróży oraz swojego stanu zdrowia. Pozwoli to skutecznie chronić się przed chorobami zakaźnymi, a co za tym idzie – marnowaniem czasu i ponoszeniem wysokich kosztów leczenia za granicą.

Serdecznie zapraszamy na szczepienia ochronne przeciw chorobom zakaźnym!  

FAQ - często zadawane pytania

Czy trąd jest uleczalny?

Trąd to choroba w pełni uleczalna. W jej zwalczaniu wykorzystuje się serię antybiotyków – są to dapson, ryfampicyna i klofazymina. Tylko terapia wielolekowa jest skuteczna, dlatego bardzo ważne jest ścisłe stosowanie się do zaleceń lekarza w sprawie dawkowania medykamentów.

Czy trąd jest zaraźliwy?

Naukowcy ustalili, że trąd przenosi się z człowieka na człowieka drogą kropelkową oraz przez długotrwały, bezpośredni kontakt z osobą chorą. Należy jednak zaznaczyć, że bakterie wywołujące tę chorobę cechują się bardzo niską zakaźnością.

Jak wygląda trąd i czym się objawia?

Charakterystyczne dla trądu są zmiany skórne w postaci wrzodów, guzków czy plam na ciele. Często są one tkliwe i bolące. Nieleczony trąd może prowadzić do deformacji, np. wchłonięcia palców u rąk i/lub nóg.

Czy jest jeszcze trąd na świecie?

Według danych WHO, co roku zgłasza się ponad 200 tys. przypadków trądu. Jest to więc współczesny problem zdrowia publicznego. W Polsce nie odnotowuje się zachorowań na trąd.