Szczepienia dla palaczy – dlaczego są takie ważne?
Palenie tytoniu to kosztowny nałóg, systematycznie wyniszczający organizm człowieka. Szacuje się, że każdego roku na świecie umiera przez to ponad 9,2 milionów ludzi (w tym 1,2 mln tzw. biernych palaczy). Jak widać, jest to problem nie tylko osób uzależnionych, ale także ich bliskich.
Mimo tendencji spadkowej w zakresie palenia, to wciąż ogromny problem zdrowia publicznego. W procesie produkcji papierosów wykorzystuje się mnóstwo szkodliwych substancji (m.in. arsen czy tlenek węgla), które mają destruktywny wpływ na różne tkanki i narządy w ciele człowieka – nie tylko drogi oddechowe. Badania potwierdziły związek przyczynowo skutkowy między paleniem a chorobami układu krążenia czy nowotworami (np. wątroby, miedniczek nerkowych).
Wskutek palenia do największych zniszczeń dochodzi jednak w obrębie układu oddechowego. Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) to jedna z dolegliwości występujących niemal wyłącznie (w 90% przypadków) wśród amatorów tytoniu. Niektóre szczepienia ochronne zapobiegają zaostrzeniu POChP, co jest znaczącym elementem jej kontroli.
Które szczepienia zaleca się chorym na POCHP?
Przewlekła obturacyjna choroba płuc jest trzecią najczęstszą przyczyną zgonów na świecie, występująca m.in. u 10% Europejczyków. Pojawia się głównie w wyniku palenia tytoniu i (w mniejszym stopniu) zanieczyszczeń powietrza. Objawia się m.in. odksztuszaniem gęstej wydzieliny, chrypą i narastającymi trudnościami z oddychaniem – to symptomy często lekceważone, mylone m.in. z kaszlem palacza.
Każda infekcja dróg oddechowych zaostrza POChP, a co za tym idzie – zwiększa ryzyko śmierci w wyniku choroby. Dlatego ważne są profilaktyczne szczepienia ochronne:
Szczepienia na grypę dla palaczy
Powinny być wykonywane co roku przed sezonem epidemicznym (tj. przed zimą). Wszystkie dostępne w Polsce preparaty dla dorosłych są jednodawkowe (0,5 ml) i podawane w formie zastrzyku:
- Influvac Tetra,
- Vaxigrip Tetra,
- Fluarix Tetra.
Wszystkie trzy preparaty zawierają zabite (inaktywowane) szczepy wirusów A i B, które są najgroźniejsze dla człowieka. Więcej na ten temat można przeczytać w artykule: „Szczepienia na grypę sezonową”.
Badania przeprowadzone w grupie chorych na POChP potwierdziło, że immunizacja zmniejsza ryzyko zgonu w wyniku infekcji o 70%. Zmniejszył się też odsetek hospitalizowanych (aż o 52%). Dzięki szczepieniom na grypę udało się też znacznie zmniejszyć liczbę zaostrzeń POChP.
Szczepienia na pneumokoki dla palaczy
Pneumokoki to bakterie, które mogą infekować wiele narządów i układów w ciele człowieka, jednak najczęściej wywołują zapalenie płuc. To bardzo groźne dla chorych na POChP, toteż zaleca się szczepienia ochronne:
- u osób dorosłych przed 65. rokiem życia stosuje się jednodawkową szczepionkę na pneumokoki dla dorosłych – Prevenar 20 lub Pneumovax 23,
- u seniorów powyżej 65. roku życia zaleca się najpierw jedną dawkę preparatu Prevenar 13, a następnie którąś z wymienionych wyżej szczepionek.
Uwaga! Preparaty skoniugowane nowej generacji (jak np. Prevenar 20) zapewniają dłuższą ochronę przed groźnymi schorzeniami wywołanymi przez pneumokoki, niż te polisacharydowe (Pneumovax 23). Ograniczają także zjawisko nosicielstwa, czego nie potrafią starsze szczepionki. Dzięki temu można długo cieszyć się zdrowiem i zapobiegać rozprzestrzenianiu się bakterii w swoim najbliższym otoczeniu.
Szczegółów dotyczących poszczególnych preparatów oraz objawów zakażenia dwoinkami zapalenia płuc można szukać na naszym blogu. Sprawdź: szczepienia na pneumokoki.
Szczepienia na COVID-19 dla palaczy
Przebieg COVID-19 u osób cierpiących na POChP budzi duże zainteresowanie w środowisku medycznym. Ze względu na „nowość” koronawirusa, przeprowadzone dotychczas badania nie są reprezentatywne. Inaczej mówiąc, były przeprowadzane w na tyle małych populacjach, że nie da się na ich podstawie jednoznacznie określić ogółu.
Wyniki dotychczasowych analiz potwierdziły jednak, że POChP jest istotnym czynnikiem zwiększającym ryzyko hospitalizacji i pobytu na OIT (Oddziale Intensywnej Terapii), a także zgonu w wyniku COVID-19. Według szacunków, prawdopodobieństwo to jest nawet 4-krotnie wyższe.
Należy w tym miejscu zaznaczyć, że cięższy przebieg zakażenia koronawirusem wiąże się raczej z dodatkowym obciążeniem dla organizmu, jakim jest POChP. Aby zapobiegać wszelkim czarnym scenariuszom, warto chronić się przed COVID-19 – dotychczas najlepszym na to sposobem jest szczepienie profilaktyczne.
Jakie inne szczepienia powinni rozważyć palacze tytoniu?
Coroczne szczepienia na grypę oraz uodpornienie się na pneumokoki i koronawirusa są ważne dla osób cierpiących na POChP – chorobę typową dla palaczy.
Amatorzy wyrobów tytoniowych powinni rozważyć także przypominające szczepienie na krztusiec. Dlaczego?
Krztusiec to bakteryjna choroba układu oddechowego, której charakterystycznymi objawami są napady kaszlu i świszczący oddech. Diagnoza tej choroby jest więc z reguły łatwa, lecz u palaczy – niekoniecznie. Symptomy często są bagatelizowane, gdyż mylnie uznaje się je za skutki podrażnienia dróg oddechowych wynikające z palenia.
Zlekceważenie krztuśca ma dwie poważne konsekwencje: pierwszą z nich jest brak odpowiedniego leczenia, a drugą – zarażanie najbliższych. Według szacunków, zachorowanie po kontakcie z nosicielem pałeczek krztuśca występuje w 80-90% przypadków
Aby nie narażać się na ciężki przebieg infekcji i ewentualne powikłania, a także chronić przed tym swoich najbliższych, zaleca się „odświeżanie” swojego szczepienia na krztusiec co 10 lat (tyle trwa odporność po szczepieniu).
UWAGA! Ostatnia obowiązkowa dawka na krztusiec jest podawana polskim dzieciom w wieku 14 lat. Na Ukrainie schemat kończy się już na 18. miesiącu życia. Należy sprawdzić swoją książeczkę szczepień, aby wiedzieć, kiedy przyjąć dawkę przypominającą.
Wybierając preparat skojarzony (wieloskładnikowy, DTP), można zapobiegać także tężcowi i błonicy. Druga z wymienionych chorób także może być niebezpieczna dla palaczy. Sprawdź szczegóły w: szczepienia na błonicę.