Jak postępować po ugryzieniu psa?

Profilaktyka poekspozycyjna: ugryzienie psa co robić?

Psy są głównym rezerwuarem wirusa wścieklizny, toteż każde ugryzienie należy traktować poważnie i stosować się do zasad zapobiegania tej śmiertelnej chorobie. Profilaktyka jest szczególnie ważna, gdy pies zachowuje się nietypowo – wyjątkowo agresywnie lub wręcz przeciwnie, jest dziwnie apatyczny i otępiały. Intensywne ślinienie się (charakterystyczna piana z pyska), wrażliwość na hałas i światło czy ochrypłe szczekanie to kolejne typowe objawy infekcji u zwierzęcia.

Należy wziąć też pod uwagę okoliczności zdarzenia – jeśli ugryzienie psa nie było w żaden sposób sprowokowane, to znak, że zwierzę może być chore. Tzw. profilaktyka poekspozycyjna obejmuje wówczas następujące kroki:

Krok 1: jak dokładnie oczyścić ranę?

Oczyszczenie rany to pierwsze, co należy zrobić w wyniku pogryzienia przez potencjalnie zakażone zwierzę. Miejsce pokąsania należy przepłukać przez minimum 15 minut, używając do tego wody z mydłem, jodopowidonu lub innej substancji antyseptycznej. Następnie trzeba niezwłocznie umówić się na wizytę u lekarza, który podejmie kolejne kroki ratujące zdrowie i życie pacjenta – w tym poekspozycyjne szczepienie po ugryzieniu psa.

Krok 2: jak podaje się zastrzyki przeciw wściekliźnie po ugryzieniu psa?

Szczepienia na wściekliznę nie są w Polsce obowiązkowe ani powszechnie zalecane, toteż mało kto poddaje się immunizacji przed ekspozycją na wirusa. Z reguły uodparniają się osoby mające częsty kontakt ze zwierzętami (potencjalnie zakażonymi) – są to weterynarze, leśnicy, myśliwi czy speleolodzy.

Ugryzienie przez psa osoby wcześniej nieszczepionej

Szczepienie na wściekliznę po ugryzieniu jest obowiązkowe, a więc refundowana przez NFZ. Schemat immunizacji jest zazwyczaj pięciodawkowy (0-3-7-14-28): 

1. dzień 0
2. dzień 3
3. dzień 7
4. dzień 14
5. dzień 28

Osoba, która nie poddała się wcześniej profilaktycznej immunizacji, dostaje nie tylko zastrzyki przeciw wściekliźnie po ugryzieniu psa, ale także immunoglobulinę.

Ugryzienie psa co robić: surowica odpornościowa jest zalecana wyłącznie u poszkodowanych, którzy nigdy wcześniej nie szczepili się na wściekliznę; najczęściej podaje się ją razem z pierwszą dawką szczepionki lub maksymalnie do 7 dni od pierwszego zastrzyku.

Szczepienie po ugryzieniu psa nie tylko zapobiega śmiertelnej infekcji, ale także daje 2-3 letnią pamięć immunologiczną.

Ugryzienie przez psa osoby, która przeszła szczepienie 

Pomoc osobom, które zaszczepiły się w ramach profilaktyki przedekspozycyjnej, polega na podaniu dwóch dawek w schemacie 0-3 dni. W tym przypadku wystarczy dwudawkowe szczepienie na wściekliznę po ugryzieniu i nie potrzeba immunoglobuliny. To znacznie skraca czas kuracji.

Krok 3: jaka inna szczepionka po ugryzieniu psa jest zalecana?

Należy pamiętać, że pysk zwierzęcia jest pełen różnych zarazków, więc wścieklizna to nie jedyne zagrożenie dla zdrowia i życia pokąsanego człowieka. W przewodzie pokarmowym ssaków mogą występować także bakterie Clostridium tetani, znane szerzej jako laseczki tężca. Osobie poszkodowanej podaje się więc nie tylko zastrzyki przeciw wściekliźnie po ugryzieniu psa, ale także szczepienie przeciw tężcowi. Ono też jest obowiązkowe, a więc refundowane przez NFZ.

Dlaczego warto wykonać przedekspozycyjne szczepienia na wściekliznę?

Masowe szczepienia zwierząt (dzikich i domowych) w Polsce pozwoliły wyeliminować problem śmiertelności wścieklizny wśród ludzi. Ostatni zgon w wyniku choroby odnotowano w 2002 roku. Mimo powszechnej immunizacji zwierząt, szczepienia ludzi są nadal ważne. Przypadki ugryzień przez psy nie są wcale rzadkie – przykładowo, w 2021 roku odnotowano 5275 takich przypadków, a w 2022 ponad 8 tysięcy!

Ataki zwierząt bezpańskich lub zaniedbanych przez właścicieli stanowią solidną podstawę do zastosowania opisanych wyżej środków zaradczych. Kurację kontynuuje się też w przypadku, gdy nie da się poddać psa obserwacji weterynaryjnej lub gdy wyniki badania potwierdzą u niego zakażenie.

Szczepienia na wściekliznę są też szczególnie ważne w niektórych zawodach. Najbardziej narażeni na śmiertelną infekcję są weterynarze. Immunizację przed ekspozycją powinni rozważyć też leśnicy, speleolodzy czy badacze dzikich zwierząt. Zwiększy to bezpieczeństwo i komfort pracy.

Ostatnim argumentem przemawiającym za szczepieniami jest zdrowie w podróży. O ile w Polsce wirus wścieklizny jest pod kontrolą, o tyle w niektórych rejonach świata stanowi poważne zagrożenie. Patogeny występują endemicznie, a dostęp do opieki medycznej – kiepski. Szczepiąc się przed wyjazdem do krajów takich jak Indie, Tanzania, Egipt czy Boliwia, można uchronić się przed śmiertelną infekcją i cieszyć się spokojnymi wakacjami.

Jak zapobiec ugryzieniu przez psa?

Jak wspomniano wcześniej, pogryzienia zdarzają się w Polsce dość często, mimo przepisów nakazujących bezpieczne trzymanie swoich zwierząt. Po pierwsze, właściciele nie zawsze są osobami odpowiedzialnymi, a po drugie – można natknąć się na bezpańskie zwierzę. Co robić w sytuacji, kiedy zachodzi ryzyko ataku przez psa?

1. Poszukaj schronienia – wejdź za ogrodzenie, wespnij się na drzewo lub drabinę; ucieczkę można rozważyć wyłącznie w przypadku, gdy stoi się tuż obok, a zwierzę jest nieco dalej. W przeciwnym razie pies bez problemu dogoni swoją ofiarę.
2. Stań nieruchomo – jeśli nie ma możliwości schronienia, nie wykonuj gwałtownych ruchów i nie wydawaj dźwięków. Umieść łokcie przy piersi, a pięści pod brodą. W tej pozycji przeczekaj, aż pies straci zainteresowanie, a następnie ostrożnie się oddal.
3. Odgrodź się – jeśli mimo wszystko pies zaatakuje, wykorzystaj to, co masz pod ręką; zasłoń się torbą, parasolem lub rowerem, aby uniknąć pogryzienia.
4. Przyjmij bezpieczną pozycję – kiedy atak jest zaciekły i psu udało się przewrócić Cię na ziemię, należy natychmiast zawinąć się w kłębek twarzą i brzuchem do ziemi, zakryć kark, uszy i twarz ramionami, a głowę jak najbardziej wcisnąć pod spód reszty ciała.

Pogryzienie przez psa stanowi bezpośrednie zagrożenie życia – w wyniku odniesionych ran można się wykrwawić oraz nabawić się śmiertelnej wścieklizny. Dlatego tak ważne są szczepienia ochronne przeciw tej chorobie.

Jakie szczepienia wykonasz w TropicalMed?

TropicalMed to miejsce, gdzie wygodnie i bezpiecznie uodpornisz się na wściekliznę, tężec i wiele innych chorób (sprawdź cennik). Rozważ immunizację przed podróżą lub podejmując zawód/hobby uwzględniające częsty kontakt ze zwierzętami. Dbaj o swoje bezpieczeństwo!

Serdecznie zapraszamy na szczepienia!